اپراکسیا (آپراکسی)

• علل اپراکسیا
• علایم اپراکسیا
• انواع اپراکسیا
• اپراکسیا و افاسیا و دیس‌پراکسیا
• تشخیص و تست
• درمان اپراکسیا
• مدیریت اپراکسیا
• دورنما

اپراکسیا (آپراکسی) یکی از اثرات بیماری‌های مغز و اعصاب است. اپراکسیا مردم را از انجام حرکات و اشارات روزمره ناتوان می‌کند.
برای مثال شخص دچار اپراکسیا ممکن است نتواند بند کفش یا تکمه‌های پیراهن خود را ببندد. مردم دچار اپراکسیای گفتاری بیان نظرات و حرف‌های خود را از طریق صحبت کردن دشوار می‌یابند.

علل اپراکسیا
اپراکسیا زمانی ایجاد می‌شود که برخی بخش‌های نیم-کره‌های مغز به طور کامل کار نمی‌کنند.
این اختلال عملکرد ممکن است در صورتی ایجاد شود که ضایعه‌ای در مغز در مسیر پیام‌رسان‌های عصبی مسؤول ذخیره کردن حافظه حرکات یادگیری شده شکل بگیرد. شخص دچار اپراکسیا ممکن است قادر به دسترسی به این اطلاعات نباشد.
اپراکسیا می‌تواند به علت صدمات سر یا بیماری آسیب زننده به مغز مثل موارد زیر ایجاد شود:
• استروک
• ترومای سر
• زوال عقل
• تومور
• تباهی کورتیکوبازال گانگلیونیک
اپراکسیا در سالمندان به علت موارد بیشتر بروز بیماری‌های مغز و اعصاب مثل استروک و زوال عقل در این گروه سنی شیوع بیشتری دارد. اگر مردم به علت ورم ناشی از استروک دچار اپراکسیا شوند این اختلال ممکن است در طول چند هفته بهبود یابد.
اپراکسیا در عین حال ممکن است یک اختلال ژنتیکی باشد. اگر نوزادی از بدو تولد دچار اپراکسیا باشد، این اختلال ممکن است به عنوان یکی از اثرات وجود مشکلی در سیستم عصبی مرکزی بروز کند.

علایم اپراکسیا
علامت اصلی اپراکسیا ناتوانی در انجام حرکات ساده علی‌رغم این واقعیت است که شخص مبتلاء به اپراکسیا دارای اختیار کامل بدن خود و فهم دستورات حرکتی است.
مردم دچار اپراکسیا ممکن است در کنترل یا هماهنگی حرکات اختیاری دچار مشکل باشند. این اشخاص در عین حال ممکن است دچار صدمات مغزی باشند که باعث ایجاد افاسیا می‌شود، یک اختلال زبانی که توانایی فرد را برای فهم یا کاربرد صحیح کلمات دچار مشکل می‌کند.

انواع اپراکسیا
انواع مختلف اپراکسیا به روش‌هایی اندک متفاوت بر بدن تأثیر می‌گذارند:

اپراکسیای کاینتیک اندام
مردم دچار اپراکسیای کاینتیک اندام در استفاده از انگشت دست، بازو یا پا برای انجام حرکات حساب شده و هماهنگ ناتوانند. اگرچه مردم دچار این نوع اپراکسیا ممکن است چگونگی کاربرد یک ابزار مثل گیره کاغذ را بدانند و آن را در گذشته مورد استفاده قرار داده باشند، دیگر قادر به انجام همان کار نخواهند بود.

اپراکسیای ایدیوموتور
مردم دچار اپراکسیای ایدیوموتور نمی‌توانند فرمان‌های شفاهی را برای کپی حرکات دیگران انجام داده یا اشاره به حرکت را دنبال کنند.

اپراکسیای ادراکی
این شکل از اپراکسیا شبیه به اپراکسیای ایدیوموتور است. مردم دچار اپراکسیای ادراکی در عین حال از انجام اموری که مستلزم بیش از یک مرحله است ناتوان هستند.

اپراکسیای آیدیاشنال
مردم دچار اپراکسیای ایدیاشنال در برنامه‌ریزی برای انجام یک حرکت مشخص ناتوان هستند. برای مردم مبتلاء به این نوع اپراکسیا ممکن است پیگیری توالی حرکات، برای مثال در پوشیدن لباس یا حمام کردن دشوار باشد.

اپراکسیای بوکافاسیال
مردم دچار اپراکسیا بوکافاسیال یا اپراکسیای دهانی-صورتی، از انجام بر مبنای فرمان حرکات مرتبط به صورت و لب‌ها عاجزند.

اپراکسیای ساختاری
مردم مبتلاء به اپراکسیای ساختاری از کپی کردن، ترسیم، یا ایجاد دیاگرام‌ها یا اشکال ساده ناتوانند.

اپراکسیای اکولوموتور
اپراکسیای اکولوموتور به چشم‌ها آسیب می‌زند. مردم مبتلاء به این نوع اپراکسیا در حرکت دادن چشم‌ها بر مبنای فرمان دچار مشکلند.

اپراکسیای کلامی
مردم دچار اپراکسیای کلامی یا دهانی در انجام حرکات ضروری برای صحبت کردن با مشکل مواجهند. آنها ممکن است در ایجاد اصوات و فهم ضربآهنگ صحبت با مشکل مواجه گردند.

اپراکسیا و افاسیا و دیس‌پراکسیا
علایم اپراکسیا ممکن است شبیه به علایم مربوط به دو نوع اختلال دیگر به نام‌های افاسیا و دیس‌پراکسیا باشد.
اپراکسیا معمولاً نتیجه صدمات مغزی وارد شده به بخشی از مغز به نام قشر سربرال است. نواحی خاصی از قشر سربرال به نام ناحیه بروکا و ناحیه ورنیکه مسؤول فهم و تولید زبان هستند.
مردم مبتلاء به افاسیا ممکن است با موارد زیر دچار مشکل باشند:
• یافتن کلمات صحیح برای بیان عقاید و نظر خود
• خواندن و نوشتن جملات
• درک لغت و گرامر
دیس‌پراکسیا یک شکل خفیف اپراکسیا است که مردم گاهی از اوقات به آن زیر عنوان اختلال رشد هماهنگ اشاره می‌کنند. دیس‌پراکسیا توانایی شخص را برای انجام برخی حرکات فیزیکی کاهش می‌دهد و می‌تواند بر تکلم تأثیر منفی بگذارد.
مردم دپار دیس‌پراکسیا ممکن است با علایم زیر مواجه شوند:
• مشکلات تعادل
• دست و پا چلفتی شدن
• مشکلات بینایی
• مشکلات عاطفی یا رفتاری
• مشکلات مربوط به مهارت‌های اجتماعی
• مشکلات مربوط به خواندن، نوشتن و صحبت کردن
• مشکلات حافظه

تشخیص و تست
برای تشخیص اپراکسیا پزشک نگاهی به شرح حال کامل پزشکی شخص داشته و تمام علایم مبتلابه شخص را برای شناسایی علل زیربنایی مد نظر قرار می‌دهد. پزشک در عین حال در صدد از تشخیص خارج کردن اختلالات مشابه مثل ضعف حرکتی، افاسیا یا دیس‌پراکسیا خواهد بود.
پزشک ممکن است طیفی از تست‌ها را برای ارزیابی موارد زیر در دستور کار قرار دهد:
• ارتباط‌گیری کلامی و غیر کلامی
• چگونگی مشارکت و عمل شخص در برخی فعالیت‌ها
• هماهنگی
• توانایی شنیدن و گوش دادن
تست‌های مورد استفاده ممکن است شامل تست‌های فیزیکی برای اندازه‌گیری مهارت‌های هماهنگی و تست‌های زبانی برای بررسی توانایی فهم فرمان‌ها باشد.

درمان اپراکسیا
اگر کسی به علت ابتلاء به یک اختلال زیربنایی سلامت دچار اپراکسیا باشد، برای برطرف شدن اختلال مزبور تحت درمان قرار خواهد گرفت.
درمان فیزیکی و کاردرمانی می‌توانند برای بهبود علایم مفید باشند. این درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• توسعه دامنه اصوات از طریق تکرار و تمرین حرکات همراه
• کار بر روی ضربآهنگ تکلم با استفاده از مترونوم یا صدا دادن انگشت
• آموزش استفاده از کاغذ و قلم یا کامپیوتر برای بیان خود
برگزاری جلسات تک-به-تک با گفتاردرمانگر می‎تواند به مردم در بهبود علایم اپراکسیا کلامی کمک کند. تکنیک‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
• یادگیری چگونگی حرکت دادن عضلات دهان برای ایجاد برخی اصوات
• یادگیری نشانه‌های زبانی، برای کسانی که دچار مشکلات شدید در مورد تکلم هستند
• استفاده از حس‌های انسانی برای کمک به تکلم، برای مثال، گوش دادن به اصوات ضبط شده و استفاده از آینه برای دیدن چگونگی ایجاد اصوات توسط دهان

مدیریت اپراکسیا
کودکان یا بزرگسالان مبتلاء به اپراکسیا نیاز به آن دارند که اختلال مبتلابه خود را برای تمام عمر مدیریت کنند.
برخی برنامه‌های خاص آموزشی و درمان فیزیکی، کلامی و کاردرمانی همگی می‌توانند به مردم روش‌هایی را برای تسهیل زندگی در شرایط ابتلاء به اپراکسیا آموزش دهند.
مردم دچار اشکال شدید اپراکسیا نمی‌توانند به زندگی خود به شکل مستقل ادامه دهند و ممکن است برای انجام وظایف زندگی روزمره به کمک دیگران نیاز داشته باشند.

دورنما
دورنما برای مردم دچار اپراکسیا بسیار وابسته به شرایط شخصی آنان است. اگر کسی بر اثر استروک یا اختلال نورولوژیک دیگری دچار اپراکسیا شده باشد درمان اختلال مورد اشاره می‌تواند به کاهش یا رفع علایم اپراکسیا کمک کند.
بر مبنای اعلام "انستیتو ملی اختلالات نورولوژیک و استروک"، برخی علایم اپراکسیا در مردم به مرور زمان به شکل قابل توجهی بهتر می‌شود، در حالی که دیگران بهبود کمتری را تجربه می‌کنند. در مورد برخی مردم روند بهبود برای سالیان سال یا حتی دهه‌ها ادامه پیدا می‌کند.
در صورت یاری درست از سوی نزدیکان، همکلاسی‌ها، یا همکاران مردم دچار اپراکسیا می‌توانند راه‌های مدیریت اختلال خود را یاد بگیرند./

• بِت سیسونس، دکتر هایدی موآود
• ترجمه هامیک رادیان

Source:
Medical News Today
What is apraxia?
Last reviewed Wed 23 October 2019
By Beth Sissons
Reviewed by Heidi Moawad, MD