• علایم مشکلات تعادل
• علل مشکلات تعادل
• تشخیص مشکلات تعادل
• درمان مشکلات تعادل
مشکلات تعادل می‌تواند باعث گردد تا شخص دچار حالت گیجی شود چنان که انگار اتاق در حال چرخیدن است، یا حالت ناپایداری یا سبکی سر ایجاد کند. شخص ممکن است گمان کند که در حال سقوط است. این احساسات ممکن است در هنگامی ایجاد گردد که شخص دراز کشیده، نشسته یا ایستاده است.
بسیاری از سیستم‌های بدن شامل عضلات، استخوان‌ها، مفاصل، بینایی، ارگان تعادل در گوش داخلی، عصب‌ها، قلب و عروق خونی باید دارای کارکرد نرمال باشند تا شخص از تعادل نرمال برخوردار گردد. وقتی سیستم‌های مزبور فاقد کارآیی مناسب باشند مردم دچار مشکلات تعادل خواهد شد.
بسیاری از اختلالات پزشکی می‌توانند مشکلات تعادل ایجاد کنند. به هر حال، بسیاری از مشکلات تعادل می‌تواند نتیجه مشکلاتی در ارگان انتهایی تعادل که در گوش داخلی قرار دارد (سیستم وستیبولار)، باشد.
علایم مشکلات تعادل
نشانه‌ها و علایم مشکلات تعادل شامل موارد زیر است:
• احساس حرکت یا دوار سر (ورتیگو)
• احساس غش کردن یا سبکی سر (پیش‌سنکوپ)
• از دست دادن تعادل یا ناپایداری
• احساس حالت غوطه‌ور بودن یا سرگیجه
• تغییرات بینایی مثل تاری دید
• گیجی
علل مشکلات تعادل
مشکلات تعادل ممکن است به علل مختلفی بروز کند. علت مشکلات تعادل به طور معمول به نشانه یا علامت خاصی مرتبط است.
ورتیگو
ورتیگو ممکن است به اختلالات متعددی شامل موارد زیر مرتبط باشد:
• ورتیگوی وضعیتی پاروکسیسمال خوش‌خیم (BPPV). زمانی بروز می‌کند که کریستال‌های کلسیم درون گوش داخلی - که به تعادل کنترل کمک می‌کنند - از وضعیت نرمال خود خارج شده و به جای دیگری در گوش داخلی منتقل می‌شوند. BPPV شایع‌ترین علت ورتیگو در بزرگسالان است. شخص ممکن است در هنگام غلت زدن در بستر خواب یا هنگام خم کردن سر به عقب برای نگاه کردن به بالا دچار حس دوار سر شود.
• بیماری مانیر (بیماری مانیه). در کنار ورتیگوی ناگهانی و شدید بیماری مانیر می‌تواند سبب ایجاد نوساناتی در کاهش شنوایی و وزو وز گوش، زنگ زدن گوش یا احساس پربودگی گوش شود. علت این بیماری به طور دقیق روشن نیست. بیماری مانیر نادر است و به طور معمول در مردم 20 تا 40 ساله بروز می‌کند.
• میگرن. سرگیجه و حساسیت نسبت به حرکت (میگرن وستیبولار) ممکن است به علت سردرد میگرنی بروز کند. میگرن یک علت شایع سرگیجه است.
• آکوستیک نوروما (نورومای آکوستیک). این تومور غیر سرطانی (خوش‌خیم) دارای رشد کُند بر روی عصبی که به شنوایی و تعادل تأثیر می‌گذارد ایجاد می‌گردد. شخص ممکن است دچار سرگیجه یا کاهش حس تعادل شود اما شایع‌ترین علایم آن کاهش شنوایی و زنگ زدن گوش است. آکوستیک نوروما اختلالی نادر است.
• نوریت وستیبولار [التهاب عصب تعادلی]. این اختلال التهابی که احتمالاً نتیجه یک ویروس است، می‌تواند بر عصب‌های بخش تعادل در گوش داخلی تأثیر منفی بگذارد. علایم اغلب شدید و پایدار بوده و شامل تهوع و دشواری راه رفتن است. علایم ممکن است تا چندین روز ادامه یابند و به تدریج بدون درمان برطرف گردند.
• سندرم رمزی هانت. این بیماری که زیر عنوان هرپس زوستر اتیکوس نیز شناخته می‌شود، زمانی بروز می‌کند که یک عفونت شبه زونا بر عصب‌های صورت، شنوایی و وستیبولار نزدیک به یکی از گوش‌ها تأثیر می‌گذارد. شخص ممکن است دچار ورتیگو، درد گوش، ضعف صورت و کاهش شنوایی شود.
• صدمه به سر. شخص ممکن است بر اثر اصابت ضربه به سر یا دچار صدمات آن دچار ورتیگو شود.
• بیماری حرکت. شخص ممکن است در هنگام سفر با قایق، اتومبیل یا هواپیما یا سوار شدن به وسایل سرگرمی متحرک در پارک‌های بازی دچار سرگیجه شود. مشکلات تعادل در مردم مبتلاء به میگرن شایع است.
• سرگیجه وضعیتی-ادراکی مداوم. این اختلال مکرراً به همراه دیگر انواع ورتیگو رخ می‌دهد. علایم شامل ناپایداری یا حس وجود حرکت در سر است. علایم اغلب وقتی شخص اشیاء در حرکت را نگاه می‌کند، در زمان مطالعه یا در هنگامی که شخص در یک محیط دارای ساختار پیچیده مثل مراکز خرید قرار دارد، تشدید می‌شود.
در همین زمینه بیشتر بخوانیم:
در مورد بیماری حرکت چه می‌دانیم؟
احساس غش کردن یا سبکی سر
سبکی سر ممکن است همراه باشد با:
• هیپوتانسیون ارتواستاتیک (هیپوتانسیون وضعیتی). نشستن یا برخاستن بسیار سریع می‌تواند باعث شود تا شخص دچار افت قابل توجهی در فشار خون شود که نتیجه آن پیش‌سنکوپ است.
• بیماری قلبی عروقی. ریتم یا ضربآهنگ غیر نرمال قلب (آریتمی قلبی)، عروق خونی باریک یا بلوک شده، ضخیم شدن عضله قلب (کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک)، یا کاهش حجم خون می‌تواند جریان خون را کاهش دهد و سبب پیش‌سنکوپ شود.
از دست دادن تعادل یا ناپایداری
از دست دادن تعادل در هنگام راه رفتن یا احساس عدم تعادل ممکن است بر اثر اختلالات زیر رخ دهد:
• مشکلات وستیبولار. ناهنجاری‌های گوش داخلی می‌توانند سبب ایجاد حس غوطه‌وری یا سنگینی سر و ناپایداری در تاریکی شوند.
• صدمات عصب در پاها (نوروپاتی محیطی). این آسیب می‌تواند به بروز مشکلاتی در راه رفتن منجر گردد.
• مشکلات مفصل، عضله یا بینایی. ضعف عضلانی و ناپایداری مفاصل می‌توانند باعث تقویت مشکلات از دست دادن تعادل شوند. مشکلات مربوط به بینایی نیز چنین خصوصیتی دارند.
• دارو. از دست دادن تعادل یا ناپایداری می‌تواند به عنوان عارضه جانبی برخی از داروها بروز کند.
• برخی اختلالات مغز و اعصاب. این مواردی چون اسپوندیلوزیس و بیماری پارکینسون را شامل می‌شود.
سرگیجه
حس سرگیجه یا سبکی سر ممکن است از اختلالات زیر ناشی شود:
• مشکلات گوش داخلی. ناهنجاری‌های سیستم وستیبولار می‌تواند به ایجاد حس غوطه‌وری یا دیگر حس‌های کاذب حرکتی منجر شود.
• اختلالات روان‌شناختی. افسردگی، اضطراب و دیگر اختلالات روان‌شناختی می‌توانند سبب سرگیجه شوند.
• تند تند نفس کشیدن غیر نرمال (هیپرونتیلاسیون). این اختلالی است که اغلب به همراه اختلالات اضطراب بروز می‌کند و می‌تواند باعث ایجاد سبکی سر شود.
• دارو. سبکی سر ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی برخی داروها بروز کند.
تشخیص مشکلات تعادل
پزشک کار را با مرور شرح حال پزشکی و انجام یک معاینه بالینی و بررسی علایم نورولوژیک شروع می‌کند.
برای تعیین اینکه آیا علایم مبتلابه شخص نتیجه وجود مشکلاتی در عملکرد تعادلی در گوش داخلی هستند یا خیر، پزشک ممکن است تست‌هایی به شرح زیر را توصیه کند:
• تست‌های شنوایی. مشکلات مرتبط به شنوایی بسیاری از مواقع با مشکلات تعادل همراهند.
• تست حالت‌سنجی (پاستوروگرافی). شخص با بر سر گذاشتن یک کلاه ایمنی سعی می‌کند تا روی یک سطح در حالت حرکت به حالت ایستاده باقی بماند. این تست نشان می‌دهد که بیشترین تکیه فرد متوجه کدام قسمت از سیستم تعادل بدن است.
• الکترونیستاگموگرافی و ویدیو نیستاگموگرافی. هر دو تست حرکات چشم را ثبت می‌کنند، که نقشی در عملکرد وستیبولار و تعادل ایفاء می‌کند. الکترونیستاگموگرافی از الکترود و ویدیو نیستاگموگرافی از دوربین‌های کوچک برای ثبت حرکات چشم استفاده می‌کنند.
• تست صندلی گردان. حرکات چشم شخص در هنگامی که روی یک صندلی کنترل شده با کامپیوتر نشسته است و صندلی به کندی در حالت ایستا حول محور یک دایره می‌چرخد، تجزیه و تحلیل می‌شود.
• مانور دیکس-هالپایک. پزشک با دقت سر شخص را در حالات مختلف می‌چرخاند در حالی که حرکات چشم‌های وی را برای تعیین وجود حس خطای حرکت یا چرخش دنبال می‌کند.
• تست برانگیختگی پتانسیل مایوژنیک وستیبولار. پدهای حسی به گردن و پیشانی و زیر چشم‌های شخص متصل می‌شود تا تغییرات کوچک انقباضی بازوها در واکنش به صداها اندازه‌گیری گردد.
• تست‌های تصویربرداری. MRI و CT اسکن می‌توانند مشخص کنند که آیا اختلالات زیربنایی پزشکی مسبب مشکلات تعادل هستند یا خیر.
• تست‌های فشار خون و ضربان قلب. فشار خون شخص را می‌توان در حالت نشسته و سپس بعد از ایستادن به مدت 2 تا 3 دقیقه اندازه‌گیری کرد تا تعیین شود که آیا افت قابل ملاحظه‌ای در فشار خون وجود دارد یا خیر. ضربان قلب را باید در حالت ایستاده برای تعیین اینکه آیا قلب مسبب بروز علایم است، بررسی نمود.
درمان مشکلات تعادل
درمان به علت مشکلات تعادل بستگی دارد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• تمرینات بازپروری تعادل (توان‌یابی وستیبولار). درمانگران خبره در مشکلات تعادل یک برنامه بازپروری تعادل و ورزش را طراحی می‌کنند. درمان ممکن است به جبران عدم تعادل، یادگیری و حفظ فعالیت فیزیکی کمتر تعادلی کمک کند. برای پیشگیری از سقوط درمانگر ممکن است استفاده از یک وسیله کمکی مثل عصا و راههایی را برای کاهش خطر سقوط در خانه توصیه کند.
• اقدامات مربوط به وضعیت‌یابی. اگر کسی دچار BBPV باشد، درمانگر ممکن است اقدامی برای پاکسازی ذرات خارج گوش داخلی و انباشته شده در قسمت‌های مختلف گوش را توصیه کند. این اقدام مستلزم مانور وضعیتی سر است.
• رژیم غذایی و سبک زندگی. اگر کسی دچار بیماری مانیه یا سردردهای میگرنی باشد، رژیم‌های غذایی که اغلب می‌توانند سبب فروکش علایم شوند توصیه می‌گردند. اگر کسی دچار هیپوتانسیون ارتواستاتیک باشد نیاز به نوشیدن مایعات بیشتر یا استفاده از جوراب‌های فشاری خواهد داشت.
• داروها. اگر کسی دچار ورتیگوی شدید باشد که ساعت‌ها تا روزها ادامه می‌یابد ممکن است برای وی داروهایی برای کنترل سرگیجه و استفراغ تجویز شود.
• عمل جراحی. اگر کسی دچار بیماری مانیر یا آکوستیک نوروما باشد، تیم درمانی ممکن است عمل جراحی را توصیه کنند. رادیوسرجری رادیواستاتیک ممکن است به عنوان یک گزینه در مورد برخی افراد دچار آکوستیک نوروما مطرح باشد. این اقدام شامل تحویل اشعه به شکل دقیق به تومور بوده و نیاز به برش جراحی ندارد./
• مایو کلینیک
• ترجمه هامیک رادیان
