دلیریوم چیست؟

• انواع دلیریوم
• چه چیز باعث ایجاد دلیریوم می‌شود؟
• چه کسانی در خطر ابتلاء به دلیریوم قرار دارند؟
• علایم دلیریوم
• دلیریوم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
• دلیریوم چگونه درمان می‌شود؟
• بهبود از دلیریوم

دلیریوم تغییری ناگهانی در مغز است که باعث بروز گیجی ذهنی و اختلال عاطفی می‌شود. دلیریوم باعث می‌گردد تا تفکر، یادآوری، خواب، توجه و موارد دیگر برای فرد مبتلاء به این اختلال دشوار شود. مردم ممکن است در کوران ترک الکل، پس از عمل جراحی یا در شرایط زوال عقل به دلیریوم مبتلاء شوند.
دلیریوم معمولاً گذرا و موقتی است و اغلب اوقات به شکل مؤثری درمان می‌شود.

انواع دلیریوم
دلیریوم بر مبنای علت، شدت و مشخصات آن دسته‌بندی می‎شود:
• دلیریوم تریمنس یک شکل شدید این اختلال است که مبتلابه مردمی می‌شود که در صدد ترک مشروب الکلی هستند. به طور معمول، این گروه از مردم کسانی هستند که طی سالیان طولانی مقادیر زیادی الکل می‌نوشیده‌اند.
• دلیریوم بیش‌فعال، که با حالت تدافعی بیش از اندازه و ناسازگاری مشخص می‌شود.
• دلیریوم کم‌فعال شایع‌تر است. در این نوع دلیریوم فرد گرایشی به خواب بیشتر از خود نشان داده و نسبت به تکالیف روزمره زندگی بی‌اعتناء و فاقد نظم می‌شود. فرد ممکن است خوردن وعده‌های غذا یا قرارهای روزانه خود را از یاد ببرد.
برخی از مردم دچار ترکیبی از دو نوع دلیریوم هیپراکتیو (بیش‌فعال) و هیپواکتیو (کم‌فعال) می‌شوند، و بین این دو وضعیت چرخش می‌کنند.

چه چیز باعث ایجاد دلیریوم می‌شود؟
بیماری‌های مسبب ایجاد التهاب و عفونت مثل پنومونی می‌توانند در عملکرد مغز اختلال به وجود بیاورند. به علاوه، مصرف برخی داروها (مثل داروهای فشار خون) یا سوء مصرف داروهای مخدر می‌تواند باعث اختلال در مواد شیمیایی مغز گردد. ترک الکل و خوردن یا نوشیدن مواد سمی نیز می‌تواند سبب ایجاد دلیریوم شود.
وقتی کسی بر اثر آسم یا اختلالات دیگر دچار مشکلات تنفسی باشد، مغز وی به اکسیژن مورد نیاز خود دست پیدا نمی‌کند. هر اختلال یا عاملی که به شکلی قابل ملاحظه در عملکرد مغز تغییر ایجاد کند می‌تواند عامل بروز گیجی ذهنی شدید باشد.

چه کسانی در خطر ابتلاء به دلیریوم قرار دارند؟
افراد سنین بالای 65 سال یا دچار اختلالات مختلف سلامت، بیشتر در خطر ابتلاء به دلیریوم قرار دارند. دیگرانی که در معرض میزان بالاتری از این خطر هستند عبارتند از:
• بیماران جراحی شده
• افراد در حال ترک الکل و دچار سوء مصرف مواد مخدر
• افرادی که تجربه اختلالات آسیب زننده به مغز، برای مثال استروک یا زوال عقل را دارند
• مردمی که تحت تأثیر استرس عاطفی بیش از اندازه قرار گرفته باشند
عوامل زیر نیز می‌توانند باعث تقویت بروز دلیریوم شوند:
• محرومیت خواب
• برخی داروها (مثل آرام‌بخش‌ها، داروهای فشار خون، قرص‌های خواب‌آور، و داروهای ضد درد)
• دهیدراسیون
• ضعف تغذیه
• عفونت (برای مثال، عفونت دستگاه ادراری)

علایم دلیریوم
دلیریوم بر ذهن، عواطف، کنترل عضلانی و الگوهای خواب تأثیر منفی می‌گذارد. شخص ممکن است برای تمرکز دچار دشواری شود یا در مورد محل نگهداری چیزها دچار گیجی گردد. شخص در عین حال ممکن است کندتر یا سریع‌تر از معمول حرکت کند و دچار نوسان خلقی شود. علایم دیگر عبارتند از:
• عدم صحبت یا تفکر شفاف
• مشکل خواب و احساس خواب‌آلودگی
• کاهش حافظه کوتاه مدت
• فقدان کنترل عضله (برای مثال، بی‌اختیاری ادراری)

دلیریوم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

روش ارزیابی گیجی
پزشک علایم را مشاهده کرده و به بررسی این موضوع می‌پردازد که آیا شخص قادر است تا به صورت نرمال فکر، صحبت و حرکت کند یا خیر. برخی متخصصان مراقبت‌های پزشکی از روش ارزیابی گیجی (CAM) برای تشخیص یا از تشخیص خارج کردن دلیریوم استفاده می‌کنند. پزشکان به مشاهده موارد زیر می‌پردازند:
• آیا رفتار فرد در طول روز تغییر می‌کند، به ویژه اگر فرد در بیمارستان بستری باشد
• آیا شخص در مواقعی دچار دشواری تمرکز یا مشکل در دنبال کردن صحبت دیگران می‌شود
• فرد دچار هرزه‌گردی می‌شود

تست‌ها و آزمون‎ها
عوامل متعددی می‌توانند شیمی مغز را تغییر دهند. پزشک سعی می‌کند تا علت دلیریوم را با انجام تست‌های مرتبط به علایم و تاریخچه پزشکی شخص تشخیص دهد. برای بررسی موارد عدم تعادل ممکن است به انجام یکی از تست‌های زیر یا تعداد بیشتری از آنها نیاز باشد:
• تست شیمی خون
• اسکن‌های سر
• تست الکل و مواد مخدر
• تست‌های تیروئید
• تست کبد
• تشت اشعه X قفسه سینه
• تست‌های ادرار

دلیریوم چگونه درمان می‌شود؟
بسته به علت بروز دلیریوم، درمان می‌تواند شامل قطع استفاده از برخی داروها یا گرفتن بعضی داروها باشد. در افراد سالمند تشخیص صحیح علت دلیریوم برای درمان آن مهم است، زیرا علایم دلیریوم شبیه به علایم زوال عقل است، اما درمان این دو مورد بسیار متفاوت است.

دارودرمانی
پزشک داروهایی را برای درمان علت زیربنایی دلیریوم تجویز خواهد کرد. برای مثال اگر دلیریوم به علت حمله شدید آسم ایجاد شده باشد، فرد ممکن است به یک داروی استنشاقی یا دستگاه تنفسی برای تجدید امکان تنفس نرمال نیاز داشته باشد. اگر علت بروز دلیریوم یک عفونت باکتریایی بوده باشد در این مورد ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز شود.
در برخی موارد ممکن است پزشک توصیه کند که شخص دچار دلیریوم از مصرف الکل یا برخی داروها (مثل کدئین یا دیگر داروهای دپرس کننده بدن) اجتناب کند. اگر کسی دچار حالت تلاطم یا دپرس شده باشد، ممکن است دوز اندک یکی از داروهای زیر برای وی تجویز شود:
• داروهای ضد افسردگی برای تخفیف افسردگی
• داروهای آرام‌بخش برای فروکش علایم ترک مشروب الکلی
• بلوک کننده‌های دوپامین برای کمک به رفع مسمومیت مواد مخدر
• تیامین برای کمک به پیشگیری از گیجی

مشاوره
اگر کسی دچار حالت از خود بیگانگی شود، مشاوره ممکن است به ایجاد تمرکز افکار در وی کمک کند.
مشاوره در عین حال به عنوان یک روش درمان برای مردمی که دلیریوم آنان بر اثر مواد مخدر یا صرف مشروب الکلی ایجاد شده باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این موارد، درمان به عنوان کمک برای خویشتن‎داری در مورد مصرف مواد مخدر موجب دلیریوم مطرح است.
در تمامی موارد مشاوره به قصد ایجاد آرامش در شخص انجام می‌شود و محیطی امن برای بحث در مورد افکار و احساسات فرد ایجاد می‌کند.

بهبود از دلیریوم
در صورت درمان صحیح امکان برطرف شدن کامل دلیریوم وجود دارد. ممکن است بازگشت به خود سابق فرد و فکر کردن، صحبت و احساس فیزیکی به روش گذشته نیاز به گذشت چند هفته زمان داشته باشد. این احتمال وجود دارد که داروهای مورد استفاده برای درمان دلیریوم برخی عوارض جانبی در شخص ایجاد کنند./

• دکتر تیموتی جی. لگ، چیترا بادی
• ترجمه هامیک رادیان

Source:
Healthline
What Causes Delirium?
Medically reviewed by Timothy J. Legg, PhD, CRNP
on April 23, 2018 —
Written by Chitra Badii