سبکی سر - علل، مداوای خانگی، درمان پزشکی

• جنا فلچر، دکتر نانسی هاموند
• ترجمه هستی فراست‌فر

سبکی سر احساس ضعف، سرگیجه یا از حال رفتن یا غش کردن است. سبکی سر می‎تواند در کنار ورتیگو بروز کند، که به تعادل فرد لطمه می‌زند و می‎تواند باعث بروز این حس در فرد مبتلاء شود که گویی همه چیز دور وی در حال چرخش است. سبکی سر و ورتیگو ممکن است به شکلی مشابه احساس شوند، اما علل بروز آنها متفاوت است. دچار شدن به چند دوره سبکی سر نرمال است. در اغلب موارد دوره‎های بروز این اختلال به سرعت برطرف می‎شوند، به ویژه اگر فرد برای استراحت بنشیند یا دراز بکشد.

[در این مقاله می‎خوانیم:]
• علل سبکی سر
• مداوای خانگی برای سبکی سر
• درمان سبکی سر
• چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
• پیام همراه

علل سبکی سر
شایع‌ترین علت بروز سبکی سر هیپوتانسیون ارتواستاتیک (کاهش فشار خون وضعیتی) است، که افت ناگهانی فشار خون در هنگامی است که فرد از حالت نشسته یا درازکش به حالت ایستاده درمی‌آید.
تغییرات ایجاد شده در حالت قرارگیری بدن به ویژه در مواردی که این کار به سرعت انجام می‎شود، جریان خون را به صورت موقتی از مغز به بدن هدایت می‌کند. این اتفاق در زمانی که فرد دچار سبکی سر در عین حال دچار کم‌آبی بدن (دهیدراسیون) یا بیمار باشد بیشتر محتمل است.
وضعیت مورد بحث به طور معمول به سرعت برطرف می‎شود به ویژه اگر فرد دچار سبکی سر بنشیند یا دراز بکشد.
دیگر علل شایع سبکی سر شامل موارد زیر است:
• انواع آلرژی
• بیماری‎هایی مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا
• بیماری ارتفاع [ارتفاع‎زدگی]
• تهویه بیش از حد [هیپرونتیلاسیون]
• اضطراب
• استرس
• دهیدراسیون
• قرار گرفتن طولانی مدت در معرض هوای گرم
• پایین بودن قند خون
• الکل (مشروب الکلی)، سیگار (دخانیات) یا مصرف داروهای مخدر
• برخی داروها
برخی از اوقات این امکان وجود دارد که سبکی سر نتیجه یک اختلال زیربنایی شدیدتر مثل موارد فهرست زیر باشد:
• آریتمی
• حمله قلبی
• استروک
• شوک
• اختلالات گوش داخلی
• خونریزی داخلی
• کاهش میزان خون
• اختلالات مغز و اعصاب مثل بیماری پارکینسون و مالتیپل اسکلروزیس (MS)
• آنمی
• اختلالات آسیب زننده به جریان گردش خون
• صدمات وارد شده به ناحیه سر
• اختلالات خوردن
اگر سبکی سر بر اثر یک اختلال زیربنایی جدی بروز کند، فرد دچار این وضعیت به طور معمول علایم دیگری را نیز تجربه خواهد کرد.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:

سرگیجه

مداوای خانگی برای احساس سبکی سر
اغلب اوقات فرد دچار سبکی سر می‎تواند علایم را با مداوای خانگی و تغییرات سبک زندگی مدیریت کند.
فرد مستعد دچار شدن به سبکی سر یا سرگیجه باید نکات زیر را برای کاهش ریسک افتادن یا غش کردن مراعات کند:
• باید برای بلند شدن از حالت نشسته یا درازکش به آرامی عمل کند.
• مقدار فراوانی آب بنوشد، به ویژه در هوای گرم یا در طول ورزش.
• در هنگام احساس از حال رفتن ماده‌ای قنددار بخورد یا بنوشد یا کربوهیدرات‎های ساده بخورد.
• تا هنگام رفع دوره سبکی سر بنشیند یا دراز بکشد.
• از خواب کافی برخوردار باشد.
• از خوردن کافئین، استعمال دخانیات و مصرف مشروب الکلی اجتناب کند.
• میزان مصرف نمک خود را محدود کند.
هر کسی که فکر می‌کند علت بروز سبکی سر در وی داروهایی است که مصرف می‎کند، باید برای مشورت به پزشک مراجعه نماید.

درمان سبکی سر
در حالی که سبکی سر به طور معمول نیازی به مراقبت پزشکی ندارد، برخی از اوقات این احتمال هست که پزشک بسته به علت زیربنایی بروز این اختلال یکی از درمان‎های زیر را توصیه کند:
• دارودرمانی
• فیزیوتراپی
• روان‎درمانی
• پوشیدن جوراب‎های فشرده‌ساز برای برقراری جریان خون جمع شده در ناحیه ساق پا
داروهای مورد استفاده در این مورد شامل موارد زیر است:
• دیورتیک‌ها
• داروهای ضد اضطراب
• داروهای ضد تهوع
• داروهای مخصوص میگرن
اگر پزشک برای مداوای سبکی سر فیزیوتراپی توصیه کند، احتمالاً فیزیوتراپیست ورزش‌های مخصوصی را برای بهبود حالت تعادل به فرد آموزش خواهد داد.
در مردمی که بر اثر اضطراب دچار سبکی سر می‎شوند، پزشک ممکن است روان‎درمانی یا درمان شناختی رفتاری (CBT) را برای کمک به مدیریت وضعیت توصیه کند. درمانگر ممکن است مکانیسم‎های دیگری را نیز برای کاهش میزان استرس فرد مورد استفاده قرار دهد.
در موارد بسیار نادر، پزشک ممکن است برای دوره‌های مکرر سبکی سر و ورتیگو انجام عمل جراحی را توصیه نماید. در این مورد جراح از لابیرینکتومی استفاده می‌کند، که عمل برداشتن بخشی از گوش داخلی یا کل آن محسوب می‎شود.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اغلب مردم برای موارد گهگاهی دچار شدن به سبکی سر نیازی به مراقبت پزشکی ندارند.
به هر حال در صورت بروز هر یک از علایم زیر در کنار سبکی سر یا سرگیجه نیاز است که فرد به فوریت تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد:
• احساس ضعف یا بروز ضعف در یک سمت بدن
• افتادگی یا بی‌حسی صورت
• اختلال تکلم
• درد قفسه سینه
• احساس درد در بازو، گردن یا فک
• سردرد ناگهانی شدید
• غش کردن
• بی‎حسی یا ناتوانی در حرکت دادن بازوها یا پاها
• تغییرات بینایی مثل دوبینی
• سرعت گرفتن یا بی‌نظم شدن ضربان قلب
• تشنج
• استفراغ
در عین حال اگر سبکی سر پس از وارد شدن ضربه به سر ایجاد شده باشد فرد دچار این وضعیت باید بلافاصله تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.

پیام همراه
سبکی سر یک وضعیت شایـع است، و به طور معمول به سرعت برطرف می‌شود و هیچ‌گونه عوارض درازمدتی ندارد. مردمی که مکرراً دچار سبکی سر می‎شوند به طور معمول می‌توانند علایم ناشی از این وضعیت را در خانه مداوا کنند.
در برخی موارد این احتمال وجود دارد که سبکی سر نتیجه یک اختلال زیربنایی پزشکی باشد که در این حالت فرد در کنار سبکی سر احتمالاً علایم دیگری را نیز تجربه خواهد کرد.
هر کسی که در مورد سبکی سر در خود دچار نگرانی باشد باید به پزشک مراجعه کند./

Source:
Medical News Today
What causes lightheadedness?
Last reviewed Fri 16 November 2018
By Jenna Fletcher
Reviewed by Nancy Hammond, MD