علایم، علل، و درمان صرع

• کریستین نوردکویست، دکتر دانیل میورل
• ترجمۀ فرهنگ راد

مردم مبتلاء به صرع دچار تشنج‎های (حملات) برگشت کننده می‎شوند، زیرا خیزش ناگهانی فعالیت الکتریکی مغز سبب ایجاد اختلال موقتی در سیستم‎های پیام‎رسانی بین سلول‎های مغزی می‌گردد.
CDC صرع را به عنوان "یک اختلال شایع که با تشنج‎های برگشت کننده مشخص می‌شود" تعریف کرده است.

[مطالب این مقاله:]
• علایم صرع
• علل صرع
• درمان صرع
• انواع صرع
• صرع در برابر تشنج
• دورنما

علایم صرع
علامت اصلی صرع حملات یا تشنج‎های برگشت کننده است. اگر یکی از علایم زیر یا تعداد بیشتری از آنها در فرد وجود داشته باشد، به ویژه در صورت برگشت علامت، وی باید به پزشک مراجعه کند:
• بروز تشنج در شرایط عدم بالا رفتن حرارت بدن (بدون تب)
• وقفه‌های کوتاه در تکلم یا مختل شدن حافظه
• غش کردن‎های متناوب که در کوران آنها کنترل مثانه از دست می‎رود، و مکرراً خستگی شدید از پی غش بروز می‎کند
• فرد برای مدتی کوتاه نسبت به دستورات یا پرسش‎های مطرح شده پاسخگو نیست
• فرد به شکل ناگهانی و بدون هیچ علت آشکاری خشکش می‎زند
• فرد ناگهان و بدون علت آشکار زمین می‎خورد
• چشمک زدن‎های مکرر بدون وجود هیچ محرک آشکار
• حالت جویدن ناگهانی چیزها بدون هیچ چیزی برای جویدن
• بروز حالت خیرگی کوتاه مدت در فرد و ناتوانی در برقراری ارتباط
• حرکات تکراری از سوی فرد که خوشایند به نظر نمی‎رسند
• بروز حالت ترس‌زدگی بدون دلیل مشخص؛ فرد ممکن است حتی دچار پانیک شده یا عصبانی گردد
• تغییرات عجیب و غریب در حس‎های فرد مثل بویایی، بساوایی (لامسه)، و شنوایی
• حرکات تنشی دست‎ها، پاها یا بدن، که در نوزادان به صورت گروهی از حرکات تکانشی سریع بروز می‎کنند
اختلالات زیر باید از تشخیص خارج شوند. آنها ممکن است علایم مشابهی ایجاد کنند و گاهی از اوقات به اشتباه به عنوان صرع تشخیص داده شوند:
• تب شدید با علایم شبه صرع
• غش کردن
• نارکولپسی یا دوره‎های برگشت کننده خواب در طول روز
• کاتاپلکسی یا دوره‎های ضعف عضلانی شدید
• اختلالات خواب
• کابوس‎های شبانه
• حملات پانیک
• وضعیت‎های فوگ، که نوعی اختلال روان‎پریشی نادر است
• تشنج‌های سایکوژنیک

در همین زمینه بیشتر بخوانیم:

تشنج یا حمله - علایم، علل، تشخیص، و درمان

علل: چگونه مردم دچار صرع می‎شوند؟
هر عملکردی در بدن انسان به تحریک سیستم‎های پیام‎رسانی مغز انجام می‎شود. صرع زمانی بروز می‎کند که سیستم مزبور به علت خطا در فعالیت الکتریکی دچار اختلال می‎گردد.
در بسیاری از موارد علت دقیق صرع مشخص نیست. برخی از مردم دچار عوامل ژنتیکی ارثی هستند که احتمال بروز صرع را در فرد افزایش می‎دهند.
عوامل دیگری که ممکن است باعث افزایش ریسک مزبور شوند عبارتند از:
• ترومای سر، برای مثال بر اثر تصادم اتومبیل
• اختلالات مغز، شامل استروک یا تومور
• بیماری‎های عفونی، برای مثال ایدز و انسفالیت ویروسی
• صدمات دوران جنینی یا صدمات مغزی بروز یافته پیش از تولد
• اختلالات رشد، برای مثال اتیسم یا نوروفیبروماتوزیس
صرع بیشترین میزان بروز را در کودکان زیر دو سال و بزرگسالان بالای 65 سال از خود نشان می‎دهد.
آنچه بیمار دچار صرع در طول حمله تحمل می‎کند به قسمت آسیب دیده در سر و میزان و سرعت گسترش آسیب از آن ناحیه بستگی دارد.
CDC می‌نویسد که این اختلال "به خوبی درک نشده است." اغلب اوقات امکان شناسایی یک علت خاص برای صرع وجود ندارد.

آیا صرع شایع است؟
در سال 2015 صرع مبتلابه 1.2 درصد جمعیت ایالات متحد آمریکا یا 3.4 میلیون نفر شامل 3 میلیون فرد بزرگسال و 470.000 کودک بود.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین می‎زند که در سطح جهان 50 میلیون نفر مبتلا به صرع وجود دارد [آمار جدیدتر این رقم را 70 میلیون نفر اعلام کرده‎اند].

درمان صرع
در حال حاضر برای انواع صرع هیچ علاجی وجود ندارد. در هر حال، عمل جراحی می‎تواند مانع بروز برخی انواع تشنج شود و در بعضی موارد این اختلال قابل مدیریت است.
اگر یک اختلال مغزی زیربنایی قابل ترمیم سبب بروز تشنج‎ها باشد، در برخی موارد عمل جراحی می‎تواند باعث توقف آنها شود. اگر صرع در کسی تشخیص داده شود، پزشک داروهای پیشگیری از تشنج یا داروهای ضد صرع تجویز می‎کند.
اگر داروها کارآیی نداشته باشند، گزینه بعدی در این مورد جراحی، رژیم غذایی مخصوص یا VNS (تحریک عصب واگوس) خواهد بود.
هدف پزشک پیشگیری از بروز حملات بیشتر و به شکل همزمان اجتناب از عوارض جانبی است به شکلی که بیمار بتواند یک زندگی نرمال، فعال و سازنده را ادامه دهد.

داروهای ضد صرع
اکثر داروهای ضد صرع به صورت خوراکی مصرف می‎شوند. نوع صرع مبتلابه فرد نوع داروی تجویز شده توسط پزشک را معین می‎کند. تمامی بیماران به یک دارو واکنش یکسانی نشان نمی‎دهند اما چنین به نظر می‎رسد که داروهای ضد صرع به کنترل حملات در 70 درصد موارد کمک می‎کنند.
داروهایی که به شکل رایج برای درمان صرع استفاده می‎شوند عبارتند از:
• سدیم والپروات
• کاربامازپین
• لاموتریجین (لاموتریژین)
• لویتیراستام
برخی داروها ممکن است به توقف تشنج‎ها در یک بیمار منجر شوند اما در مورد دیگر بیماران فاقد چنین تأثیری باشند. حتی وقتی داروی درست برای بیمار تجویز شده باشند ممکن است یافتن دوز درست مصرف تا مدتی طول بکشد.

انواع تشنج‌ها یا حملات صرعی
در هنگام درمان بیمار دچار حملات صرعی سه تشخیص ممکن است توسط پزشک صورت گیرد:
• ایدیوپاتیک. در این نوع هیچ علت مشخصی وجود ندارد.
• کرایتوژنیک. پزشک به یک علت خاص به عنوان محتمل‎ترین علت می‎رسد اما قادر به مشخص کردن آن نیست.
• نشانه‌شناختی. دکتر علت دقیق بروز بیماری را می‎داند.
سه توصیف مختلف از صرع بسته به محل آغاز فعالیت آن در مغز وجود دارد.

تشنج موضعی
تشنج موضعی به این معنی است که فعالیت صرعی فقط در قسمتی از مغز بیمار وجود دارد. دو نوع تشنج موضعی مطرح است:
• تشنج موضعی ساده - بیمار در طول دچار شدن به تشنج خودآگاه است. در اغلب موارد بیمار در عین حال از آنچه در اطراف می‌گذرد آگاهی دارد، حتی در حالتی که تشنج در حال پیشرفت باشد.
• تشنج موضعی پیچیده - خودآگاهی بیمار دچار اختلال می‎شود. بیمار به طور معمول تشنج را به یاد نمی‎آورد و اگر هم به یاد بیاورد حافظه وی دچار ابهام است.

تشنج جنرالیزه یا تشنج منتشر
تشنج منتشر هنگامی مطرح است که هر دو نیمه مغز دچار فعالیت صرعی شده باشد. خودآگاهی بیمار در کوران پیشرفت تشنج از دست می‎رود.
تشنج‎های تونیک - کلونیک (پیشتر زیر عنوان تشنج‎های گران مال شناخته می‎شد). شاید این نوع تشنج شناخته‎ترین انواع تشنج منتشر باشد. این تشنج‎ها باعث از دست رفتن خودآگاهی بیمار، خشکی بدن و رعشه می‎شوند.
تشنج‌های غایب. این نوع تشنج‎ها که پیشتر تشنج‎های پتی مال نامیده می‎شود شامل غیاب کوتاه مدت خودآگاهی در بیمار است که در آنها فرد به نظر می‎رسد که در حالتی خیره به فضا باقی می‎ماند. این نوع تشنج به طور معمول به درمان خوب جواب می‎دهد.
تشنج‎های تونیک. در این نوع تشنج عضلات خشک می‎شوند و امکان زمین خوردن فرد وجود دارد.
تشنج‌های اتونیک. فقدان کنترل بر عضلات سبب زمین خوردن ناگهانی فرد می‎شود.
تشنج‌های کلونیک. این نوع تشنج‌ها سبب بروز حرکات تکانشی ضربآهنگ‎دار یا ریتمیک در بیمار می‎شوند.

تشنج منتشر ثانویه
تشنج منتشر ثانویه هنگامی مطرح است که فعالیت صرعی به صورت تشنج موضعی بروز می‎نماید اما سپس به هر دو نیمه مغز گسترش پیدا می‎کند. وقتی چنین گسترشی در روند تشنج رخ می‎دهد بیمار دچار ناخودآگاهی شده هشیاری خویش را از دست می‎دهد.

صرع و تشنج
تشنج‎ها (حملات) فقط علامت صرع محسوب می‎شوند. بر مبنای دانشکده پزشکی جانز هاپکینز صرع به عنوان ابتلاء به "دو مورد یا بیشتر تشنج خودانگیخته" تعریف می‎شود.
برخی از مردم یک بار دچار تشنج می‎شوند یا مبتلاء به تشنج‎هایی هستند که به صرع مرتبط نیست. بر مبنای اعلام "جامعه صرع بریتانیا"، تشنج‎های غیر صرعی به علت فعالیت الکتریکی مغز رخ نمی‎دهند. علت بروز این نوع تشنج‎ها ممکن است فیزیکی، عاطفی، یا روان‎شناختی باشد.
همچنین انواع مختلفی از تشنج وجود دارد. تشنج در نزد مردم دچار صرع ممکن است متفاوت باشد بنابراین در میان دو فرد این اختلال ممکن است متفاوت به نظر برسد. به همین دلیل صرع ممکن است اختلال طیف صرع نامیده شود.

دورنما
صرع ممکن است به طرق مختلف بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد و دورنما در این بیماری به عوامل مختلفی بستگی دارد.

آیا تشنج‌ها ادامه‎دار هستند؟
اگر علت صرع به روشنی قابل تعیین نباشد احتمال ادامه یافتن تشنج‎ها بیشتر خواهد بود.
دیگر عوامل تأثیرگذار بر بهبود صرع موارد زیر را شامل می‎شود:
• دسترسی به درمان
• پاسخ به درمان
• سن بیمار در زمان آغاز علایم
• دیگر اختلالات مغز و اعصاب که ممکن است فرد دچار آنها باشد

آیا ممکن است که صرع به آسیب دیدن مغز منجر شود؟
یک مطالعه منتشر شده در سال 2005 عنوان می‎کند، مردم دچار صرع شدید که حملات صرعی در آنها ادامه پیدا می‎کند بیشتر در معرض ابتلاء به مشکلاتی در توانایی شناختی و عملکرد مغز قرار دارند. دوره‎های طولانی‎تر بهبود با کاهش میزان مشکلات شناختی مرتبط است.
یک مرور منتشر شده در سال 2006 به این جمع‎بندی رسیده است که "یک نزول خفیف اما قابل اندازه‎گیری در عملکرد فکری" بزرگسالان و کودکان محتمل است.
به هر حال محققان اشاره می‎کنند که تحقیقات قابل اتکاء اندکی در این عرصه در دسترس است، و "به علت متغیرهای گیج کننده متعدد، تخمین اندازه‎گیری اثرات تشنج‎ها مشکل بوده، اما در عین حال این اثرات محدود به نظر می‎رسد."
نویسندگان مطالعه عنوان می‎کنند اگر ریسکی در این مورد مطرح باشد چنین به نظر می‎رسد که ریسک مزبور در میان بیماران مبتلاء به انواع منتشر صرع که دچار تشنج‎های مکرری می‎شوند که زمان آغاز آنها به کودکی برمی‌گردد و مقدار بیشتری داروی ضد صرع مصرف می‎کنند، بیشتر است.
مطالعات اخیر به تغییرات شناختی در کودکان در حال رشد پرداخته‎اند، چه دچار صرع باشند و چه نباشند. نتایج این مطالعات نشان دهندۀ وجود ارتباط یا فرجام شناختی بدتر در کودکان دچار صرع است.
در هر حال موارد زیر روشن نیست:
• آیا صرع علت این اختلال است
• آیا یک تغییر ساختاری مشابه سبب بروز صرع و اختلالات مزبور می‎شود
• آیا داروهای ضد صرع در این مورد مؤثرند
این عرصه‎ای است که نیاز به تحقیق بیشتر دارد.

دیگر اثرات
صرع می‎تواند بر جنبه‌‏های گوناگونی از زندگی فرد مبتلا، شامل موارد زیر، تأثیر بگذارد:
• احساسات و رفتار
• رشد و فعل و انفعال اجتماعی
• توانایی مطالعه و کار
تأثیر منفی صرع بر جنبه‎های مزبور به میزان زیادی وابسته به تواتر و شدت تشنج‎های مبتلابه بیمار است.

امید به زندگی در مردم مبتلاء به صرع
در سال 2013 محققان "دانشگاه آکسفورد" و "کالج دانشگاهی لندن" گزارش دادند که مردم دچار صرع در مقایسه با دیگر مردم 11 بار بیشتر در خطر مرگ زودرس قرار دارند.
چنین به نظر می‎رسد که این خطر در صورت ابتلاء بیمار به یک بیماری روانی باز هم بیشتر از رقم مزبور خواهد بود. خودکشی، تصادف، و قرار گرفتن در خطر تجاوز به عنوان دلیل برای 15.8 درصد موارد مرگ زودرس لحاظ شده است. اغلب مردم دچار این اختلال در عین حال با تشخیص ابتلاء به یک اختلال روانی مواجه بوده‎اند.
محقق ارشد مطالعه مورد استناد، پروفسور سینا فاضل / Seena Fazel در این مورد گفته است:
"نتایج مطالعه ما پیامدهای قابل توجهی در مورد سلامت عمومی دارد، زیرا در سطح جهان 70 میلیون نفر مبتلاء به صرع هستند، و این نتایج تأکید دارند که ارزیابی و درمان دقیق اختلالات روان‎شناختی به عنوان بخشی از بازبینی‎های استاندارد افراد دچار صرع می‎تواند به کاهش خطر مرگ زودرس در این بیماران کمک کند. مطالعه ما همچنین اهمیت خودکشی و تصادفات غیر وسایل نقلیه را به عنوان علل قابل پیشگیری اصلی مرگ در مردم دچار صرع، برجسته می‎کند."

Source:
Symptoms, causes, and treatment of epilepsy
Last updated Wed 13 December 2017
By Christian Nordqvist
Reviewed by Daniel Murrell, MD