غلغلک چیست، و چرا فقط برخی از مردم غلغلکی‌اند؟

• زاون ویلینز، دکتر استیسی سمپسون
• ترجمه محمدقاسم رافعی

غلغلک می‎تواند نوعی بازی سرگرم کننده، مزاحمتی موقت یا تجربه‎ای عمیقاً ناخوشایند باشد و این‎همه بسیار به پاسخ فرد مورد غلغلک بستگی دارد.
میزان حساسیت مردم در برابر غلغلک متفاوت است. برخی از افراد فقط گاهی از اوقات دچار غلغلک می‎شوند در حالی که دیگران هرگز احساس غلغلک پیدا نمی‎کنند.
دانشمندان صدها سال است در مورد پاسخ غلغلک به بحث مشغولند، اگرچه فقط همین اواخر بوده که آنان شروع به درک علت غلغلکی بودن برخی از مردم کرده‌اند و اینکه این پاسخ غریب در خدمت چه منظوری می‎تواند باشد.

[مطالب این مقاله:]
• غلغلک چیست؟
• چرا فقط برخی از اوقات؟
• چرا من غلغلکی هستم؟
• نوزادان و حیوانات
• پیشگیری
• پیام همراه

چرا من غلغلکی هستم؟
پژوهشگران به طور کامل از این موضوع آگاه نیستند که چرا برخی از مردم غلغلکی هستند، و از دیدگاه تکاملی غلغلک چه فوایدی دارد، اگرچه چند توضیح محتمل در این مورد درد دست است.
دو نوع غلغلک وجود دارد که برای هر یک از آنها علل مختلفی مطرح است:
• کنیسمسیس هنگامی مطرح است که یک تحریک پوستی خفیف مثل راه رفتن حشره روی پوست محرک نیاز عاجل به تاراندن آن می‎شود. برخی بر این باورند که این پاسخ ممکن است نوعی واکنش محافظت در برابر گزش حشرات باشد. یک فرد به این طریق ممکن است خود را غلغلک دهد.
• گارگالسیس غلغلکی از نوع شدیدتر است، نوعی از غلغلک که باعث می‎شود وقتی کسی مکرراً ناحیۀ حساسی از بدن فرد را لمس می‎کند وی دچار خنده شوند. مردم در این مورد خود قادر به غلغلک دادن خویش نیستند.
برخی از مردم اعتقاد دارند که پاسخ غلغلک ممکن است عملکردی محافظتی داشته باشد. غلغلک‌آورترین بخش‎های بدن مثل شکم و گلو در عین حال از جملۀ آسیب‌پذیرترین نواحی بدن محسوب می‎شوند. پاسخی شبه واکنش خودکار برای پس راندن علت بروز غلغلک می‎تواند کنشی محافظتی در برابر این نواحی حساس باشد.
غلغلک می‎تواند پاسخی واکنشی باشد. برخی از مردم از غلغلک داده شدن لذت نمی‎برند اما با وجود بر این غلغلک می‎تواند سبب واکنش خندیدن شود. در هر حال، به همان شکل که فردی ممکن است در هنگام برش دادن پیاز و بدون هر گونه احساس اندوه دچار گریه شود، خنده نیز همیشه نشان دهندۀ شادی نیست.
در سال 2013 دانشمندان گروهی از مردم را تحت اسکن مغزی قرار داده و سپس کف پای آنان را غلغلک دادند. محققان مشاهده کردند که وقتی غلغلک دادن سبب ایجاد خنده می‎شود یک ناحیه از مغز که با پاسخ‎های غیر ارادی مرتبط است، یعنی هیپوتالاموس، فعال می‎گردد. این آزمایش نشان داد که پاسخ غلغلک از نوع غیر ارادی است.
نویسندگان مطالعه در عین حال متوجه شدند که مغز ممکن است غلغلک را به مثابه یک تجربه دردناک پردازش کند. این می‎تواند توضیح دهندۀ این موضوع باشد که چرا برخی از مردم در پاسخ به غلغلک آن را دفع می‎کنند و اینکه چرا بازی غلغلک باعث می‎شود تا فردی که برای غلغلک دادن تعقیب می‎شود سعی به فرار از موقعیت داشته باشد.
یک مطالعۀ دیگر در سال 2013 با استفاده از MRI عملکردی پی برده است که پاسخ مغز بسته به اینکه خنده ناشی از غلغلک دادن باشد یا نتیجۀ لطیفه‎های تعریف شده در جمع دوستانه، با یکدیگر متفاوت است. یافتۀ مزبور از این ایده حمایت می‎کند که غلغلک پاسخی شبه واکنشی است.

چرا من فقط بعضی از اوقات غلغلکی می‎شوم؟
مردم بیشتر زمانی غلغلکی ظاهر می‎شوند که غلغلک به شکل امری غافلگیرانه دچار آنان شود. این موضوع شاید توضیح دهنده این مورد باشد که چرا مردم خود قادر به غلغلک دادن خویش نیستند.
بنابراین باخبر بودن فرد از غلغلکی بودن خود ممکن است بر چگونگی غلغلکی بودن وی تأثیر بگذارد.
پاسخ غلغلک تا حدودی به خُلق و خوی فرد بستگی دارد و مردم در حالت اندوه یا عصبانیت معمولاً کمتر تحت تأثیر غلغلک قرار می‎گیرند.
یک مطالعه در سال 2016 در مورد غلغلک دادن موش‌های صحرایی پی برده است که اضطراب باعث می‎شود تا موش‎های صحرای در برابر غلغلک کمتر پاسخگو باشند و این موضوع در مورد انسان نیز ممکن است صحت داشته باشد.
غلغلکی شدن فرد در عین حال وابسته به آن است که چه کسی وی را غلغلک می‎دهد. غلغلک داده شدن از سوی یک دوست ممکن است در مقایسه با غلغلک داده شدن از سوی یک فرد بیگانه بیشتر باعث بروز واکنش غلغلک شود.

چرا برخی از مردم غلغلکی هستند و دیگران چنین نیستند؟
محققان نمی‎دانند چرا برخی از مردم بیش از دیگران غلغلکی هستند. برخی پژوهشگران عنوان می‎کنند که غلغلکی بودن ممکن است ژنتیکی باشد اما هیچ پژوهش قطعی در حمایت از این نظریه وجود ندارد.
برخی از مردم ممکن است در بعضی قسمت‎های بدن خود غلغلکی باشند اما در مورد بقیه قسمت‌ها چنین نباشند. برای مثال کسی ممکن است در قسمت کف پای خود غلغلکی باشد اما در قسمت زیر بغل خود چنین نباشد.
برخی از مردم در مقایسه با دیگران نسبت به لمس شدن حساس‎ترند، بنابراین حساسیت پوست ممکن است نقشی در چگونگی غلغلکی بودن فرد بازی کند. مردم دارای فقدان حس در بخش یا بخش‌های مشخصی از بدن، یا دارای عصب‎های حساسیت‌زُدایی شده ممکن است کمتر پاسخ غلغلک را تجربه کنند.

آیا نوزادان و حیوانات نیز غلغلکی می‎شوند؟
غلغلک منحصر به انسان نیست، که این نشان می‌‏دهد که در روند تکامل، انسان و دیگر جانوران از این مورد سود می‎برند.
غیر از انسان دیگر پستانداران شامل میمون‌های انسان‎نما و موش‎ها نیز نشانه‎هایی از غلغلکی بودن از خود نشان می‎دهند. میمون‎ها با یکدیگر غلغلک‌بازی بازی می‌کنند و موش‎ها در صورت غلغلک داده شدن صدایی شبیه به جیر جیر از خود درمی‎آورند.
نوزادان در پاسخ به غلغلک داده شدن تا حدود 6 ماهگی واکنش خنده از خود بروز نمی‎دهند. برخی پژوهشگران معتقدند که نوزادان فقط زمانی غلغلکی می‎شوند که یاد می‎گیرند که غلغلک می‎تواند چیز سرگرم کننده‌ای باشد.
به هر حال خندیدن همیشه نشانگر لذت بردن نیست، و تحقیقات مقدماتی عنوانگر این موضوع هستند که نوزادان حتی وقتی شاهد این موضوع نیستند که غلغلک سبب ایجاد خنده در دیگران می‎شوند هنوز این امکان وجود دارد که بر اثر غلغلک داده شدن به خنده بیفتند.

آیا مردم می‎توانند غلغلکی بودن را در خود از بین ببرند؟
اگر غلغلک نوعی واکنش باشد بنابراین مردم گزینه‎های زیادی برای پیشگیری از این حس در پیش رو ندارند.
غلغلک زمانی شدیدتر می‎شود که به صورت غافلگیرانه ایجاد می‎شود بنابراین این امکان وجود دارد که مردم در تلاش برای کاهش میزان غلغلک دست‎های خود را بین خود و فرد غلغلک دهنده حایل کنند. این کار به آنها امکان می‎دهد تا مانع انجام غلغلک شوند، و حتی ممکن است باعث فریب مغز آنان شود تا مغز به این فکر فرو برود که آنها خود مشغول غلغلک دادن خویش هستند.
برخی از مردم بر این باورند که می‎توانند خود را از طریق تکرار عمل حساسیت‎زدایی کنند. مردمی که بیش از حد غلغلکی هستند می‎توانند از دیگر بخواهند تا آنان را به صورت تمرینی غلغلک دهند.
در هر حال پژوهش‌های علمی به راهکاری که به مردم در راستای کاهش غلغلکی بودن کمک کند دست نیافته‎اند.

پیام همراه
با وجودی که غلغلک تقریباً یک تجربۀ بشری جهانی است، محققان هنوز به درک کاملی از پاسخ غلغلک دست نیافته‎اند. غلغلک به نظر نمی‎رسد که به ساختار شخصیتی خاص یا تلقیات فیزیکی بخصوصی مرتبط باشد اگرچه مردم دچار آسیب‎دیدگی عصب یا کاهش میزان حساسیت نسبت به درد ممکن است به غلغلک دچار نشوند.
مردمی که به ناگهان حس غلغلک در آنها از بین می‎رود باید به دکتر مراجعه کنند. بروز تغییر قابل ملاحظه در پاسخ سیستم عصبی فرد می‎تواند نشان دهندۀ وجود مشکلی در پیوند با عصب باشد.
مردم به راه‎های مختلفی غلغلک را تجربه می‎کنند بنابراین اگرچه غلغلک ممکن است برای یک نفر خنده‌آور باشد این امکان وجود دارد که دیگری آن را نامطبوع بیابد حتی اگر فرد اخیر نیز در واکنش به غلغلک دچار خنده شود. همیشه پیش از غلغلک دادن کسی از رضامندی وی در این مورد جویا شوید./

Source:
Why are some people ticklish?
Last reviewed Mon 11 June 2018
By Zawn Villines
Reviewed by Stacy Sampson, DO