غلغلک چیست، و چرا فقط برخی از مردم غلغلکی‌اند؟

• زاون ویلینز، دکتر استیسی سمپسون
• ترجمه محمدقاسم رافعی

غلغلک می‌تواند نوعی بازی سرگرم کننده، مزاحمتی موقت یا تجربه‌ای عمیقاً ناخوشایند باشد و این‌همه بسیار به پاسخ فرد مورد غلغلک بستگی دارد.
میزان حساسیت مردم در برابر غلغلک متفاوت است. برخی از افراد فقط گاهی از اوقات دچار غلغلک می‌شوند در حالی که دیگران هرگز احساس غلغلک پیدا نمی‌کنند.
دانشمندان صدها سال است در مورد پاسخ غلغلک به بحث مشغولند، اگرچه فقط همین اواخر بوده که آنان شروع به درک علت غلغلکی بودن برخی از مردم کرده‌اند و اینکه این پاسخ غریب در خدمت چه منظوری می‌تواند باشد.

[مطالب این مقاله:]
• غلغلک چیست؟
• چرا فقط برخی از اوقات؟
• چرا من غلغلکی هستم؟
• نوزادان و حیوانات
• پیشگیری
• پیام همراه

چرا من غلغلکی هستم؟
پژوهشگران به طور کامل از این موضوع آگاه نیستند که چرا برخی از مردم غلغلکی هستند، و از دیدگاه تکاملی غلغلک چه فوایدی دارد، اگرچه چند توضیح محتمل در این مورد درد دست است.
دو نوع غلغلک وجود دارد که برای هر یک از آنها علل مختلفی مطرح است:
• کنیسمسیس هنگامی مطرح است که یک تحریک پوستی خفیف مثل راه رفتن حشره روی پوست محرک نیاز عاجل به تاراندن آن می‌شود. برخی بر این باورند که این پاسخ ممکن است نوعی واکنش محافظت در برابر گزش حشرات باشد. یک فرد به این طریق ممکن است خود را غلغلک دهد.
• گارگالسیس غلغلکی از نوع شدیدتر است، نوعی از غلغلک که باعث می‌شود وقتی کسی مکرراً ناحیۀ حساسی از بدن فرد را لمس می‌کند وی دچار خنده شوند. مردم در این مورد خود قادر به غلغلک دادن خویش نیستند.
برخی از مردم اعتقاد دارند که پاسخ غلغلک ممکن است عملکردی محافظتی داشته باشد. غلغلک‌آورترین بخش‌های بدن مثل شکم و گلو در عین حال از جملۀ آسیب‌پذیرترین نواحی بدن محسوب می‌شوند. پاسخی شبه واکنش خودکار برای پس راندن علت بروز غلغلک می‌تواند کنشی محافظتی در برابر این نواحی حساس باشد.
غلغلک می‌تواند پاسخی واکنشی باشد. برخی از مردم از غلغلک داده شدن لذت نمی‌برند اما با وجود بر این غلغلک می‌تواند سبب واکنش خندیدن شود. در هر حال، به همان شکل که فردی ممکن است در هنگام برش دادن پیاز و بدون هر گونه احساس اندوه دچار گریه شود، خنده نیز همیشه نشان دهندۀ شادی نیست.
در سال 2013 دانشمندان گروهی از مردم را تحت اسکن مغزی قرار داده و سپس کف پای آنان را غلغلک دادند. محققان مشاهده کردند که وقتی غلغلک دادن سبب ایجاد خنده می‌شود یک ناحیه از مغز که با پاسخ‌های غیر ارادی مرتبط است، یعنی هیپوتالاموس، فعال می‌گردد. این آزمایش نشان داد که پاسخ غلغلک از نوع غیر ارادی است.
نویسندگان مطالعه در عین حال متوجه شدند که مغز ممکن است غلغلک را به مثابه یک تجربه دردناک پردازش کند. این می‌تواند توضیح دهندۀ این موضوع باشد که چرا برخی از مردم در پاسخ به غلغلک آن را دفع می‌کنند و اینکه چرا بازی غلغلک باعث می‌شود تا فردی که برای غلغلک دادن تعقیب می‌شود سعی به فرار از موقعیت داشته باشد.
یک مطالعۀ دیگر در سال 2013 با استفاده از MRI عملکردی پی برده است که پاسخ مغز بسته به اینکه خنده ناشی از غلغلک دادن باشد یا نتیجۀ لطیفه‌های تعریف شده در جمع دوستانه، با یکدیگر متفاوت است. یافتۀ مزبور از این ایده حمایت می‌کند که غلغلک پاسخی شبه واکنشی است.

چرا من فقط بعضی از اوقات غلغلکی می‌شوم؟
مردم بیشتر زمانی غلغلکی ظاهر می‌شوند که غلغلک به شکل امری غافلگیرانه دچار آنان شود. این موضوع شاید توضیح دهنده این مورد باشد که چرا مردم خود قادر به غلغلک دادن خویش نیستند.
بنابراین باخبر بودن فرد از غلغلکی بودن خود ممکن است بر چگونگی غلغلکی بودن وی تأثیر بگذارد.
پاسخ غلغلک تا حدودی به خُلق و خوی فرد بستگی دارد و مردم در حالت اندوه یا عصبانیت معمولاً کمتر تحت تأثیر غلغلک قرار می‌گیرند.
یک مطالعه در سال 2016 در مورد غلغلک دادن موش‌های صحرایی پی برده است که اضطراب باعث می‌شود تا موش‌های صحرای در برابر غلغلک کمتر پاسخگو باشند و این موضوع در مورد انسان نیز ممکن است صحت داشته باشد.
غلغلکی شدن فرد در عین حال وابسته به آن است که چه کسی وی را غلغلک می‌دهد. غلغلک داده شدن از سوی یک دوست ممکن است در مقایسه با غلغلک داده شدن از سوی یک فرد بیگانه بیشتر باعث بروز واکنش غلغلک شود.

چرا برخی از مردم غلغلکی هستند و دیگران چنین نیستند؟
محققان نمی‌دانند چرا برخی از مردم بیش از دیگران غلغلکی هستند. برخی پژوهشگران عنوان می‌کنند که غلغلکی بودن ممکن است ژنتیکی باشد اما هیچ پژوهش قطعی در حمایت از این نظریه وجود ندارد.
برخی از مردم ممکن است در بعضی قسمت‌های بدن خود غلغلکی باشند اما در مورد بقیه قسمت‌ها چنین نباشند. برای مثال کسی ممکن است در قسمت کف پای خود غلغلکی باشد اما در قسمت زیر بغل خود چنین نباشد.
برخی از مردم در مقایسه با دیگران نسبت به لمس شدن حساس‌ترند، بنابراین حساسیت پوست ممکن است نقشی در چگونگی غلغلکی بودن فرد بازی کند. مردم دارای فقدان حس در بخش یا بخش‌های مشخصی از بدن، یا دارای عصب‌های حساسیت‌زُدایی شده ممکن است کمتر پاسخ غلغلک را تجربه کنند.

آیا نوزادان و حیوانات نیز غلغلکی می‌شوند؟
غلغلک منحصر به انسان نیست، که این نشان می‌‏دهد که در روند تکامل، انسان و دیگر جانوران از این مورد سود می‌برند.
غیر از انسان دیگر پستانداران شامل میمون‌های انسان‌نما و موش‌ها نیز نشانه‌هایی از غلغلکی بودن از خود نشان می‌دهند. میمون‌ها با یکدیگر غلغلک‌بازی بازی می‌کنند و موش‌ها در صورت غلغلک داده شدن صدایی شبیه به جیر جیر از خود درمی‌آورند.
نوزادان در پاسخ به غلغلک داده شدن تا حدود 6 ماهگی واکنش خنده از خود بروز نمی‌دهند. برخی پژوهشگران معتقدند که نوزادان فقط زمانی غلغلکی می‌شوند که یاد می‌گیرند که غلغلک می‌تواند چیز سرگرم کننده‌ای باشد.
به هر حال خندیدن همیشه نشانگر لذت بردن نیست، و تحقیقات مقدماتی عنوانگر این موضوع هستند که نوزادان حتی وقتی شاهد این موضوع نیستند که غلغلک سبب ایجاد خنده در دیگران می‌شوند هنوز این امکان وجود دارد که بر اثر غلغلک داده شدن به خنده بیفتند.

آیا مردم می‌توانند غلغلکی بودن را در خود از بین ببرند؟
اگر غلغلک نوعی واکنش باشد بنابراین مردم گزینه‌های زیادی برای پیشگیری از این حس در پیش رو ندارند.
غلغلک زمانی شدیدتر می‌شود که به صورت غافلگیرانه ایجاد می‌شود بنابراین این امکان وجود دارد که مردم در تلاش برای کاهش میزان غلغلک دست‌های خود را بین خود و فرد غلغلک دهنده حایل کنند. این کار به آنها امکان می‌دهد تا مانع انجام غلغلک شوند، و حتی ممکن است باعث فریب مغز آنان شود تا مغز به این فکر فرو برود که آنها خود مشغول غلغلک دادن خویش هستند.
برخی از مردم بر این باورند که می‌توانند خود را از طریق تکرار عمل حساسیت‌زدایی کنند. مردمی که بیش از حد غلغلکی هستند می‌توانند از دیگر بخواهند تا آنان را به صورت تمرینی غلغلک دهند.
در هر حال پژوهش‌های علمی به راهکاری که به مردم در راستای کاهش غلغلکی بودن کمک کند دست نیافته‌اند.

خلاصه
با وجودی که غلغلک تقریباً یک تجربۀ بشری جهانی است، محققان هنوز به درک کاملی از پاسخ غلغلک دست نیافته‌اند. غلغلک به نظر نمی‌رسد که به ساختار شخصیتی خاص یا تلقیات فیزیکی بخصوصی مرتبط باشد اگرچه مردم دچار آسیب‌دیدگی عصب یا کاهش میزان حساسیت نسبت به درد ممکن است به غلغلک دچار نشوند.
مردمی که به ناگهان حس غلغلک در آنها از بین می‌رود باید به دکتر مراجعه کنند. بروز تغییر قابل ملاحظه در پاسخ سیستم عصبی فرد می‌تواند نشان دهندۀ وجود مشکلی در پیوند با عصب باشد.
مردم به راه‌های مختلفی غلغلک را تجربه می‌کنند بنابراین اگرچه غلغلک ممکن است برای یک نفر خنده‌آور باشد این امکان وجود دارد که دیگری آن را نامطبوع بیابد حتی اگر فرد اخیر نیز در واکنش به غلغلک دچار خنده شود. همیشه پیش از غلغلک دادن کسی از رضامندی وی در این مورد جویا شوید./

Source:
Why are some people ticklish?
Last reviewed Mon 11 June 2018
By Zawn Villines
Reviewed by Stacy Sampson, DO