• بتانی کدمن، دکتر دبورا ویترسپون
• ترجمه نادر اکبری سراوانی
مردم به دلایل مختلفی ممکن است دچار ورم پا شوند. برخی علل مثل آسیبدیدگی خفیف مشخصند و درمان آنها ساده است. به هر حال علل دیگر ورم پا ممکن است نشانه‌هایی از یک اختلال زیربنایی جدی بوده و نیاز به درمان پزشکی مناسب داشته باشند.
[مطالب این مقاله:]
• ادم (ادما)
• آسیب دیدگی
• بارداری
• پره‌اکلامپسی
• عوامل مربوط به سبک زندگی
• دارو
• الکل
• هوای گرم
• عفونت
• عدم کفایت وریدی
• لخته خون
• لیمفدیما
• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی
• بیماری کبدی
• چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
1. ادم (ادما)
ادم، اصطلاح پزشکی مورد استفاده برای ورمی است که در هنگام احتباس مایعات در بافـتهای بدن ایجاد می‌شود. ادم به طور معمول در ناحیه پا (زیر زانوها) بروز می‌کند و در عین حال امکان بروز آن در دیگر قسمت‌های بدن مثل صورت و شکم نیز وجود دارد.
دیگر نشانه‌های ادم عبارتند از:
• کش آمدن و صیقلی شدن پوست در ناحیه دچار ادم
• پوستی که بر اثر فشار به حالت چال افتاده باقی میماند
• ناراحتی و کاهش میزان حرکت
• سرفه کردن یا دشواری تنفسی، در صورت درگیر شدن ریهها
درمان
ادم ممکن است خود به خود بر طرف شود، یا ممکن است ناشی از یک علت زیربنایی باشد که نیاز به درمان دارد.
مداوای خانگی برای ادم شامل پوشیدن جوراب‌های فشرده‌ساز، کاهش مصرف نمک، و قرار دادن پاها در ارتفاعی بالاتر از قفسه سینه در هنگام دراز کشیدن است.
در صورت عدم بهبود ورم، فرد باید برای بررسی علت زیربنایی بروز آن به پزشک مراجعه کند.
2. آسیب دیدگی پا یا مچ پا
ضربه دیدن پا یا مچ پا می‌تواند سبب بروز ورم در این قسمت از بدن شود.
برای مثال پیچ خوردگی قوزک پا بر اثر کشیدگی بیش از حد رباطها می‌تواند باعث ورم پا شود.
درمان
برای درمان آسیب دیدگی پا یا قوزک پا فرد باید در صورت امکان پا را در بلندی قرار دهد و تا حد امکان از تحمیل وزن بر پای آسیب دیده خودداری کند.
استفاده از سرمادرمانی یا کمپرس بانداژ می‌تواند به کاهش ورم کمک کند و استفاده از قرصهای ضد درد غیر نسخهای می‌تواند باعث فروکش ناراحتی ایجاد شده گردد.
اگر ورم و درد برطرف نشوند، فرد باید برای از تشخیص خارج کردن صدمات شدیدتر به پزشک مراجعه کند.
3. بارداری
یک علامت شایع دوره پایانی یا اواخر بارداری ورم پا و قوزک پا است. این ورم بر اثر احتباس مایع و افزایش فشار وارد شده بر وریدها رخ میدهد.
مداوای خانگی
برای درمان ورم پا در دوره بارداری زنان باید در حد امکان پا را در بلندی قرار دهند، جوراب و کفش حمایت کننده بپوشند و از ایستادن در زمان طولانی خودداری کنند.
خنک نگه داشتن بدن، اجتناب از خوردن نمک، و افزایش مصرف آب می‌تواند به کاهش احتباس مایع کمک کند. پوشیدن لباسهای حمایت کننده مثل جوراب‌های فشرده کننده نیز می‌تواند باعث کاهش ناراحتی و کمک به فروکش ورم شود.
4. پره‌اکلامپسی
اگر ورم در دوره حاملگی به شکل ناگهانی و شدید آغاز شود، ممکن است که نشانه‌ای از پره‌اکلامپسی باشد. پره‌اکلامپسی اختلالی است که احتمال دارد در طول بارداری یا بلافاصله پس از زایمان رخ دهد. علایم پره‌اکلامپسی شامل وجود پروتئین در ادرار، احتباس مایع شدید و بیش از حد و فشار خون بالا (هیپرتانسیون) است.
پره‌اکلامپسی اختلالـی شدید است که به طور معمول در نیمه دوم بارداری بروز می‌کند و می‌تواند به اکلامپسی منجر شود، که بیماری خطرناکتری محسوب شده و یک فوریت پزشکی یا موقعیت اورژانسی تلقی می‌شود.
نشانه‌های پره‌اکلامپسی عبارتند از:
• ورم شدید
• سردرد
• سرگیجه
• تهوع و استفراغ
• تغییرات بینایی
• کاهش میزان ادرار
درمان
در صورت مواجهه با علایم پره‌اکلامپسی زنان باید بدون دفع وقت به پزشک یا ماما مراجعه کنند.
5. عوامل مربوط به سبک زندگی
برخی عوامل سبک زندگی می‌توانند به ورم پا منجر شوند که عبارتند از:
• داشتن سبک زندگی فاقد تحرک
• اضافه وزن
• پوشیدن کفش‌های نامناسب
مداوای خانگی
ورزش کردن به شکل منظم و حفظ وزن در محدوده سالم می‌تواند خطر بروز ورم پا را کاهش دهد.
دیگر راههای تخفیف ورم پا شامل موارد زیر است:
• نوشیدن مقادیر فراوان آب
• پوشیدن کفشها و جوراب‌های فشرده‌ساز
• قرار دادن پا در آب خنک
• قرار دادن پا در سطحی بالاتر از قلب به شکل منظم
• حفظ فعالیت جسمانی
• کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
• تغذیه سالم و مصرف نمک به شکل آگاهانه
• ماساژ دادن پا
• خوردن غذاهای داری پتاسیم زیاد، زیرا این غذاها می‌توانند به کاهش احتباس آب کمک کنند.
6. عارضه جانبی داروها
مصرف برخی داروها به ویژه اگر آنها سبب احتباس آب در بدن شوند، می‌تواند به ورم پا منجر گردد.
داروهایی که می‌توانند سبب ورم پا شوند شامل موارد زیرند:
• هورمونها، مثل استروژن و تستوسترون
• بلوک کننده‌های کانال کلسیم برای کنترل فشار خون مفیدند
• استروئیدها، هم اندروژنیک و هم آنابولیک، و کورتیکوستروئیدها
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی
• داروهای مورد استفاده برای مدیریت دیابت
هر کسی که فکر می‌کند ورم پا در وی ناشی از مصرف برخی داروها است باید با پزشک مشورت کند، زیرا پزشک می‌تواند در صورت درست بودن این ظن دوز داروی مصرفی یا نوع آن را تغییر دهد.
7. مشروب الکلی
الکل می‌تواند باعث شود که بدن بیش از حد آب را در خود حبس کند، که این سبب ورم پا می‌شود. اگر ورم مزبور بیش از دو روز ادامه داشته باشد، فرد دچار آن باید به پزشک مراجعه کند.
ورم برگشت کننده پا پس از نوشیدن مشروب الکلی ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل زیربنایی مرتبط به قلب، کبد، یا کلیهها باشد.
مداوای خانگی
قرار دادن پا در ارتفاعی بالاتر از قلب، نوشیدن مقدار زیادی آب، و کاهش مصرف نمک می‌تواند به فروکش ورم کمک کند. خیس دادن پا در آب خنک نیز می‌تواند به تسکین علایم کمک نماید.
8. هوای گرم
در کوران هوای بیش از حد گرم پا دچار ورم می‌شود زیرا وریدها برای کمک به خنک شدن بدن متسع می‌شوند. این فرآیند می‌تواند سبب شود که مایع به درون بافتهای پیرامونی نشت کند. مایع در عین حال ممکن است در ناحیه پا و قوزک پا انباشته شود.
مداوای خانگی
نوشیدن مقدار فراوان آب و پوشیدن کفش‌های مناسب و راحت که امکان تهویه را برای پا فراهم میکنند به پیشگیری از ورم پا در هوای بیش از حد گرم کمک مینماید.
9. عفونت
وجود عفونت می‌تواند به ورم پا و قوزک پا منجر شود. مردم دچار دیابت در ریسک بالاتری برای ابتلاء به عفونت منجر به آسیب دیدن پا قرار دارند، بنابراین بیماران دیابتی باید در مورد تغییرات ایجاد شده در این قسمت از بدن مثل بروز تاول و زخم گوش به زنگ باشند.
درمان
برای درمان عفونتها پزشکان به طور معمول آنتی‌بیوتیک تجویز میکنند.
10. عدم کفایت وریدی
عدم کفایت وریدی هنگامی بروز می‌کند که خون فرد نمیتواند به طور کامل در اطراف بدن جریان یابد. این مشکل بر اثر صدمه دیدن دریچهها سبب نشت خون در رگها و احتباس مایع در پاها، مشخصاً در محدوده پا و قوزک پا می‌شود.
علایم عدم کفایت وریدی عبارتند از:
• دردناک شدن پا
• تغییرات پوستی مثل ورآمدن یا پوسته دادن
• بروز وریدهای واریسی تازه
• اولسرهای پوستی
• عفونت
درمان
مردم دچار هر گونه نشانه عدم کفایت وریدی باید در اولین فرصت ممکن به پزشک مراجعه کنند.
برای درمان عدم کفایت وریدی، پزشک ممکن است ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی مثل برخی ورزشها را برای حفظ قابلیت پمپاژ کافی خون در بدن توصیه کند. جوراب‌های فشرده‌ساز و دارو نیز برای پیشگیری از لخته شدن خون مفید هستند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است برای ترمیم دریچههای آسیب دیده انجام عمل جراحی را توصیه کند.
11. لخته شدن خون
لخته خون هنگامی ایجاد می‌شود که خون نمیتواند به شکل درست در اطراف بدن گردش کند که این وضعیت سبب به هم چسبیدن پلاکتها به یکدیگر می‌شود.
اگر لختههای خون در وریدهای پا ایجاد شود، این وضعیت ممکن است مانع از برگشت خون به قلب شود. در این شرایط امکان ورم کردن پا و قوزک پا وجود دارد.
ترومبوز ورید عمقی (DVT) وقتی ایجاد می‌شود که لختههای خون در پا شکل میگیرند. DVT یک اختلال جدی است که می‌تواند سبب ایجاد انسداد در وریدهای اصلی پا شود. در برخی موارد احتمال خرد شدن لختهها و حرکت آنها به سمت قلب یا ریهها وجود دارد.
نشانه‌های DVT شامل موارد زیر است:
• ورم پا
• درد یا ناراحتی در پا
• تب خفیف
• تغییرات رنگ پا
درمان
اگر کسی متوجه وجود هر نشانه‌ای از DVT در خود شود، وی باید بلافاصله تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد. پزشک ممکن است برای درمان لخته خون داروهای رقیق کننده خون تجویز کند.
مردم می‌توانند با پوشیدن جوراب‌های تنگ و فشرده‌ساز، یا پوششهای مناسب برای پوشاندن قوزک پا از بروز لختههای خون پیشگیری کنند.
دیگر روش‌های پیشگیری شامل حفظ فعالیت جسمانی و کاهش مصرف نمک است. در عین حال بهترین کار این است که فرد از ایستادن یا نشستن به ویژه با پاهای روی هم انداخته در طولانی مدت خودداری کند.
12. لیمفدیما
سیستم لنفاوی به بدن کمک می‌کند تا از شر مواد ناخواسته مثل باکتری‌ها و سموم خلاص شود. لیمفدیما هنگامی ایجاد می‌شود که مایع لنفاوی بر اثر وجود مشکلاتی در عروق لنفاوی در بافت‌ها انباشته می‌شود.
اگر عروق لنفی آسیب ببینند یا اصلاً وجود نداشته نباشند، مایع لنفاوی ممکن است انباشته و به عفونت منجر شود، که این باعث کند شدن روند التیام زخم شده و حتی ممکن است به دفورمیته یا دگرشکلی منجر شود.
مردمی که تحت اشعه درمانی قرار میگیرند یا گرههای لنفاوی از بدن آنان خارج می‌شود در ریسک بالاتری برای ابتلاء به لیمفدیما قرار دارند. هر کسی که مورد درمان سرطان قرار گرفته و دچار ورم شود باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.
در کنار ورم پاها دیگر نشانه‌های لیمفدیما عبارتند از:
• عفونتهای برگشت کننده
• اختلال حرکتی
• درد
• احساس سفتی یا سنگینی
• زمخت شدن پوست
درمان
گزینههای درمانی برای لیمفدیما شامل ورزش و ماساژ هدفمند است، که این هر دو می‌توانند به تخلیه مایع اضافی کمک کنند. استفاده از بانداژ یا روجامه کمپرس کننده نیز می‌تواند مفید باشد.
13. بیماری قلبی
ورم پا می‌تواند نشانه‌ای از بیماری قلبی یا نارسایی قلبی باشد. اگر قلب صدمه دیده باشد نمیتواند خون را به میزان کافی پمپاژ کند.
نارسایی سمت راست قلب می‌تواند سبب حبس نمک و آب در بدن شود که نتیجۀ آن ورم پاها خواهد بود.
در کنار ورم ساق پا، قوزک پا و پا علایم نارسایی قلبی شامل موارد زیر است:
• تنگی نفس مشخصاً در هنگام ورزش کردن یا دراز کشیدن
• تند شدن ضربان قلب
• ضعف
• خستگی مفرط
• سرفه کردن یا خس خس سینه
• خلط سفید یا صورتی یا خونی رنگ
• ورم شکم
• افزایش وزن سریع بر اثر احتباس مایع
• فقدان اشتها
• تهوع یا استفراغ
• دشواری تمرکز یا گیجی
درمان
اگر کسی دچار هر یک از علایم برشمرده در بالا شده باشد، وی باید بلافاصله مورد مراقبت پزشکی قرار گیرد.
گزینههای درمانی برای نارسایی قلبی شامل دارودرمانی، استفاده از دستگاههای پزشکی برای تقویت قلب و عمل جراحی است.
14. بیماری کلیوی
مردم دارای کلیههای فاقد کارآیی کافی ممکن است نتوانند مایعاتی را که در بدن انباشته می‌شوند فیلتر کنند.
بیماری کلیه ممکن است تا زمان تشدید و رسیدن به نارسایی کلیهها فاقد هر گونه علامت باشد. نشانهها و علایم نارسایی کلیه شامل موارد زیر است:
• کاهش میزان برونده ادرار
• تنگی نفس
• خوابآلودگی یا خستگی مفرط
• درد قفسه سینه یا فشار در قفسه سینه
• تشنج
• تهوع
• گیجی
• کما (کوما)
درمان
گزینههای درمانی برای بیماری کلیه شامل استفاده از دارو، رژیم غذایی کم پروتئین و مصرف مکملهای ویتامین D و کلسیم است.
گزینههای درمانی برای نارسایی کلیه شامل دیالیز یا پیوند کلیه است.
15. بیماری کبد
بیماری کبد می‌تواند باعث مهار تولید آلبومین شود. آلبومین پروتئینی است که به متوقف کردن نشت خون از عروق خونی کمک می‌کند. فقدان آلبومین به این معنی است که خون ممکن است نشت کند که سبب جمع شدن آن در ناحیه زیر زانو می‌شود که نتیجۀ آن بروز ورم است.
علایم بیماری کبد شامل موارد زیر است:
• یرقان
• تیره رنگ شدن ادرار
• بروز سریع کبودی
• فقدان اشتها
• خارش پوست
• فقدان انرژی
• تهوع یا استفراغ
• ورم و افتادگی شکم
• رنگ پریده، خونی یا قطران رنگ شدن مدفوع
درمان
برای درمان بیماری کبد، دکتر ممکن است دارو تجویز کند. پزشک در عین حال ممکن است ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مثل کاهش وزن یا کاهش میزان مصرف الکل را پیشنهاد دهد.
در موارد شدیدتر بیماری کبد، عمل جراحی نیاز است.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
بسیاری از موارد ورم پا گرایشی به برطرف شدن بدون مراقبت پزشکی از خود نشان میدهند اگرچه مداوای خانگی و تغییرات سبک زندگی می‌توانند به کاهش ورم کمک کنند.
اگر ورم پا برطرف نشود یا به طور مکرر بروز کند، ضروری است که فرد به پزشک مراجعه کند تا مشخص گردد که آیا مشکلی زیربنایی در این مورد مطرح است یا خیر.
اگر ورم پا در کنار تنگی نفس، درد قفسه سینه، یا فشار در قفسه سینه بروز نماید، فرد باید به اورژانس مراجعه کند./
Source:
Medical News Today
Why are my feet swollen?
Last reviewed Fri 5 October 2018
By Bethany Cadman
Reviewed by Deborah Weatherspoon, PhD, RN, CRNA
نظرات (0)