• مایو کلینیک
• ترجمۀ فرهنگ راد
بیماری عروق خونی کوچک اختلالی است که در آن دیواره شریانهای کوچک در قلب دچار آسیب میشود. این اختلال باعث بروز علایم و نشانه‌های حمله قلبی مثل درد قفسه سینه می‌گردد.
بیماری عروق خونی کوچک گاهی از اوقات بیماری مویرگ‌های کرونری یا بیماری رگ‌های کوچک قلب نامیده میشود. این بیماری اغلب زمانی تشخیص داده میشود که دکتر نشانه‌ای از باریک شدن در شریانهای اصلی قلب مشاهده نمی‌کند یا نشانه‌های اندکی در این مورد وجود دارد حال آنکه بیمار دچار علایمی است که عنوانگر بیماری قلبی هستند.
بیماری عروق خونی کوچک در زنان بیش از مردان و در مردم دچار دیابت یا فشار خون بالا بیشتر شایع است. این بیماری قابل درمان بوده اما تشخیص آن دشوار است.
[مطالب این مقاله:]
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان
علایم
نشانه‌ها و علایم بیماری عروق خونی کوچک شامل موارد زیر است:
• درد، فشردگی یا ناراحتی (آنژین) قفسه سینه، که ممکن است در طول فعالیت روزانه و مواقع استرس شدیدتر شود.
• ناراحتی در بازوی چپ، فک، گردن، پشت یا شکم در پیوند با درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• خستگی یا فقدان انرژی
اگر کسی در مورد بیماری شریان کرونری مورد انژیوپلاستی و استنت‌گذاری قرار گرفته و علایم و نشانه‌های بیماری در وی از بین نرفته باشد، احتمال ابتلاء به بیماری عروق خونی کوچک در مورد وی مطرح است.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اگر کسی دچار درد قفسه سینه و نشانه‌ها و علایم دیگری مثل تنگی نفس، تعریق، تهوع، سرگیجه، یا درد منتشر شونده (درد انتقالی) به ماورای قفسه سینه یا یکی از دستها یا هر دو دست یا گردن باشد، باید تحت مراقبت اورژانسی قرار گیرد.
ممکن است تشخیص این موضوع دشوار باشد که علایم موجود در فرد ناشی از بیماری عروق خونی کوچک است، به ویژه اگر در مورد وی درد قفسه سینه مطرح نباشد. اگر کسی در این مورد فاقد درد در قفسه سینه باشد باید برای یافتن علت بیماری به پزشک مراجعه کند.
علل
کارشناسان بر این گمان هستند که علل بیماری عروق خونی کوچک همان علل مربوط به بیماری عروق بزرگ‌تر قلب یعنی بالا بودن فشار خون، کلسترول بالا، چاقی و دیابت است.
عروق بزرگ‌تر در قلب ممکن است در نتیجۀ اختلالی که در آن توده‌های چربی در شریان‌ها تجمع می‌کنند (اترواسکلروزیس)، باریک یا مسدود شوند. در بیماری عروق خونی کوچک، صدمه دیدن عروق کوچک به توانایی این عروق در اتساع آنها (اختلال عملکرد اندوتلیال) لطمه می‌زند. در نتیجه، رگ‌ها از دریافت خون غنی از اکسیژن محروم می‌شوند.
ریسک فاکتورها
بیماری عروق خونی کوچک در زنان بیشتر شیوع دارد. ریسک فاکتورها شامل موارد زیرند:
• مصرف سیگار
• ناسالم بودن سطح کلسترول
• بالا بودن فشار خون
• چاقی (BMI 30 یا بالاتر)
• رژیم غذایی ناسالم
• سبک زندگی بدون تحرک
• دیابت
• مقاومت نسبت به انسولین
• کمبود استروژن در زنان
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
• افزایش سن، که در مورد مردان سن بالای 45 سال و در زنان بالای 55 سال ریسک فاکتور محسوب میشود
• التهاب مزمن
این موضوع روشن نیست که چرا همین ریسک فاکتورها یعنی مواردی مثل چاقی یا سبک زندگی بدون تحرک باعث میشود تا برخی از مردم به جای بیماری شریان کرونری عروق بزرگ دچار بیماری عروق خونی کوچک شوند.
عوارض
از آنجا که بیماری عروق خونی کوچک می‌تواند باعث دشوارتر شدن پمپاژ خون از قلب به دیگر نقاط بدن شود، این اختلال در صورت عدم درمان می‌تواند به بروز مشکلات جدی شامل موارد زیر بینجامد:
• اسپاسم شریان کرونری
• حمله قلبی
• نارسایی احتقانی قلب
پیشگیری
هیچ تحقیقی در مورد پیشگیری از بیماری عروق خونی کوچک وجود ندارد اما به نظر می‌رسد کنترل ریسک فاکتورهای اصلی این بیماری شامل هیپرتانسیون، کلسترول بالا و چاقی می‌تواند به پیشگیری از بیماری مزبور کمک کند.
کارهایی که می‌توان در راستای کاهش ریسک این بیماری انجام داد عبارتند از:
• از تنباکو دوری کنید.
• رژیم غذایی سالم و مناسب قلب داشته باشید.
• منظماً ورزش کنید. ورزش الزاماً نباید سنگین باشد. پیاده‌روی روزانه به مدت 30 دقیقه برای 5 روز در هفته می‌تواند باعث بهبود سلامت فرد شود.
• میزان کلسترول خود را بررسی کنید.
• فشار خون خویش را کنترل نمایید.
• وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید.
• استرس خود را مدیریت کنید.
• در صورت ابتلاء به دیابت سطح قند خون خود را کنترل کنید.
تشخیص
از آنجا که بیماری شریان کرونری عروق بزرگ و بیماری عروق خونی کوچک دارای نشانه‌ها و علایم مشابهی هستند، این احتمال وجود دارد که پزشک شریانهای اصلی قلب را در وهلۀ اول مورد بررسی قرار دهد. اگر هیچ مشکلی در این مورد وجود نداشته باشد آنگاه پزشک تست لازم برای بیماری عروق خونی کوچک را در دستور کار قرار خواهد داد.
برای تشخیص بیماری عروق خونی کوچک پزشک احتمالاً سؤالاتی در مورد تاریخچۀ پزشکی فرد و تاریخچۀ خانوادگی بیماری قلبی مطرح خواهد کرد. در طول معاینه بالینی پزشک احتمالاً موضوع دیابت و بالا بودن کلسترول را بررسی می‌کند.
تست‌های مورد استفاده برای بیماری عروق خونی کوچک مشابه دیگر انواع بیماری قلبی بوده و شامل موارد زیر است:
• تست تصویربرداری برای استرس. بیمار احتمالاً روی تردمیل یا دوچرخه ورزش می‌کند یا دارویی برای بالا بردن ضربان قلب در راستای همپوشانی با اثرات ورزش به وی داده میشود. (تست استرس)
تصاویری از قلب با استفاده از تصاویر اولتراسوند (الکتروکاردیوگرام) یا اسکن‌های هسته‌ای برای ارزیابی جریان خون در عضلات قلب تهیه میشود.
• انژیوگرام کرونری. این تست به پزشکان کمک می‌کند تا دریابند که آیا شریانهای اصلی قلب دچار انسداد هستند یا خیر. یک رنگ مایع از طریق کاتتر به درون شریانهای قلب تزریق میشود. وقتی شریان‌ها از رنگ مزبور پر می‌شوند، آنها در تصاویر اشعه X و ویدیویی قابل مشاهده خواهند بود.
• توموگرافی انتشار پوزیترون (PET). این تست که از رنگ رادیواکتیو و دارو استفاده می‌کند می‌تواند جریان خون قلب به دیگر بخش‌های بدن را نشان دهد. پس از تزریق یک رنگ مخصوص، بیمار در یک ماشین دونات شکل دراز می‌کشد تا تصاویری از قلب وی تهیه گردد.
• CT اسکن یا انژیوگرافی CT اسکن. CT اسکن در ترکیب با یک تصویر اشعه X از زوایای مختلف از طریق کامپیوتر پردازش میشود تا تصاویری با جزئیات دقیق ایجاد گردد. اسکن CTA از یک رنگ کنتراست که از طریق بازو یا دست تزریق میشود برای ارزیابی عروق خونی استفاده می‌کند.
• MRI. در MRI قلبی یا کاردیاک، تصاویری از قلب تهیه میشود که از طریق آنها پزشک می‌تواند انسدادهای احتمالی را مشاهده کند.
اگر از طریق تست‌های مزبور پزشک نتواند انسدادی را در شریانهای اصلی مشاهده کند، آنگاه برای بررسی وجود انسداد احتمالی در رگ‌های کوچک‌تر یک سری تست‌های تکمیلی شامل موارد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:
• تست اختلال عملکرد اندوتلیال. اندوتلیوم لایه‌ای سلولی است که جدار داخلی تمامی عروق خونی را تشکیل می‌دهد. وقتی اندوتلیوم دچار اختلال کارکردی باشد رگ‌های خونی قادر به اتساع کامل نخواهند بود.
برای آزمایش عملکرد اندوتلیال، رشته‌ای نازک از طریق یک کاتتر وارد یکی از شریانهای کرونری شده و دارویی به داخل شریان تزریق میشود که باعث باز شدن عروق کوچک درون قلب می‌گردد. آنگاه جریان خون این عروق خونی اندازه‌گیری میشود.
این تست تهاجمی قابل اعتمادترین راه برای کشف بیماری عروق خونی کوچک است. محققان در جستجوی راه‌های غیر تهاجمی برای بررسی عملکرد اندوتلیال هستند.
درمان
درمان بیماری عروق خونی کوچک شامل استفاده از داروهایی برای کنترل باریک شدن عروق خونی کوچک است که به حمله قلبی منجر میشود و نیز تسکین درد است. برای درد ممکن است داروهای زیر تجویز شود:
• نیتروگلیسیرین. قرص‌ها، اسپری‌ها و پچ‌های نیتروگلیسیرین می‌توانند از طریق شل کردن شریانهای کرونری و بهبود گردش خون درد قفسه سینه را تسکین دهند.
• بتا بلوکرها. این داروها مثل پروپرانولول (ایندرال، اینوپران XL، و مابقی) و بیسوپرولول (زیبیتا)، ضربان قلب را کاهش داده و باعث پایین آمدن فشار خون می‌شوند.
• بلوک کننده‌های کانال کلسیم. داروهایی مثل وراپامیل (ویریلان، کالان) و دیلتیازم (کاردیزم، دیلتزاک) عضلات پیرامون شریانهای کرونری را شل کرده و سبب باز شدن رگ‌ها می‌شوند که این به افزایش جریان خون به قلب منجر می‌گردد. این داروها در عین حال باعث کنترل فشار خون بالا می‌شوند.
• استاتین‌ها. داروهایی مثل اتورواستاتین (لیپیتور) و سیمواستاتین (زوکور) به کاهش کلسترول کمک می‌کنند. استاتین‌ها در عین حال باعث ریلکس شدن عروق خونی قلب شده و صدمات رگ‌های خونی را مداوا می‌کنند.
• مهار کننده‌های آنزیم تبدیل انژیوتنسین (ACE). داروهایی مثل بنازپریل (لوتنسین) و لیسینوپریل (پرینیویل، زستریل) به باز کردن عروق خونی و کاهش فشار خون کمک می‌کنند.
• بلوک کننده‌های گیرنده II انژیوتنسین (ARBs). داروهایی مثل ازیلسارتین (ایداربی) و لوسارتان (کوزار) باعث ریلکس شدن عروق خونی می‌شوند که فشار خون را کاهش می‌دهند و باعث آسان‌تر شدن پمپاژ خون برای قلب می‌شوند.
• رانولازین (رانکسا). این دارو از طریق دگرگون کردن سطح سدیم و کلسیم باعث فروکش درد قفسه سینه میشود.
• آسپیرین. آسپیرین می‌تواند باعث محدودیت التهاب و پیشگیری از لخته شدن خون شود.
اگر کسی مبتلا به بیماری عروق خونی کوچک تشخیص داده شود نیاز خواهد داشت تا منظماً از سوی پزشک مورد بررسی قرار گیرد. پزشک فواصل زمانی مراجعه را تعیین می‌کند که این موضوع به شدت وضعیت بیمار بستگی دارد.
طب جایگزین
ال – آرژینین یک مکمل رژیم غذایی است که می‌تواند در مورد مردم مبتلاء به بیماری عروق خونی کوچک مفید باشد. این آمینو اسید که به طور معمول توسط بدن برای کمک به متابولیزه کردن پروتئین به کار می‌رود می‌تواند در درمان علایم بیماری عروق خونی کوچک از طریق شل کردن عروق خونی کمک کند. درمان مزبور نباید در مورد کسانی که سابقۀ حمله قلبی دارند مورد استفاده قرار گیرد.
پیش از استفاده از هر گونه مکملی با پزشک مشورت کنید تا اطمینان یابید که مکمل مورد نظر تداخلی با داروهایی که استفاده می‌کنید، ندارد./
نظرات (1)