بیماری شریان پیرامونی یا بیماری عروقی پیرامونی

• سای کرافت، دکتر دِبرا سولیوان
• ترجمه هستی فراست‎فر

بیماری شریان پیرامونی (بیماری شریان محیطی) به‌بیماری‎های رگ‎های خونی در محدودۀ خارج از قلب و مغز اشاره دارد. این بیماری‎ها اکثر اوقات بر اثر تجمع توده‌های چربی در شریان‎ها ایجاد می‎شوند. بیماری شریان پیرامونی همچنین زیر عنوان بیماری شریانی پیرامونی یا بیماری عروقی پیرامونی (که هم شریان‎ها و هم وریدها را شامل می‌گردد) شناخته می‌شود.
بیماری شریان پیرامونی (PAD) به عروق خونی لطمه زده باعث باریک (تنگ) شدن آنها می‎شود، بنابراین جریان خون به بازوها، کلیه‎ها، معده، و با شیوع بیشتر در پاها، دچار محدودیت می‎گردد.
تخمین زده می‎شود که 8.5 میلیون نفر در ایالات متحد آمریکا دچار بیماری شریان پیرامونی هستند، و این بیماری مبتلابه 12 تا 20 درصد جمعیت بالای 60 سال آمریکایی است.
بیماری شریان پیرامونی یک ریسک فاکتور اصلی برای حمله قلبی و سکته مغزی است. PAD در آفریقایی - آمریکایی تبارها بیش از دیگر گروه‎های نژادی و نیز در مردان اندکی بیش از زنان شایع است. بیماری شریان پیرامونی در افراد سیگاری نیز شایع‌تر از افراد غیر سیگاری است.
اگرچه این بیماری عوارضی جدی می‎تواند به دنبال داشته باشد، فعالیت جسمانی می‎تواند به شکل قابل ملاحظه‌ای باعث بهبود علایم آن شود.

مطالب این مقاله:
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان
• پیشگیری

علایم بیماری شریان پیرامونی
کارشناسان می‎گویند که در حدود نیمی از مبتلایان به PAD از ابتلا خود به آن باخبر نیستند. دلیلش این است که بسیاری از بیماران فاقد هر گونه علامتی هستند. علایم محتمل در این مورد شامل موارد زیر است:
• ریزش مو در ناحیۀ دست و پا
• درد متناوب ماهیچه‎ها یا لگن - لگن یا عضلات ماهیچه‌ها ممکن است در هنگام راه‎پیمایی یا بالا رفتن از پله‎ها دچار درد شود. برخی از افراد از درد کفل شکایت دارند.
• ضعف پا
• پا یا قسمت پایین زانو ممکن است دچار احساس سردی باشد
• بی‎حسی در پاها
• شکنندگی ناخن‎ها
• کند شدن رشد ناخن‎های پا
• التیام زخم‎ها و جراحات پا زمان درازی طول می‎کشد (یا زخم‌ها هرگز التیام پیدا نمی‎کند)
• پوست پا صیقلی شده یا رنگ پریده می‎شود یا به کبودی می‎زند
• دشواری یافتن نبض در پا
• اختلال نعوظ

علل بیماری شریان پیرامونی
شایع‎ترین علت بروز PAD اترواسکلروزیس است. اترواسکلروزیس یک فرآیند تدریجی است که در آن مواد چربی درون شریان‎ها جمع می‎شود.
دلایل کمتر شایع بروز بیماری شریان پیرامونی وجود لخته‌های خون در شریان‎ها، آسیب‎دیدگی اندام‎ها، و آناتومی غیر معمول عضلات و رباط‌ها است.
ریسک فاکتورهای تقویت کنندۀ احتمال بروز PAD شامل موارد زیر است: دیابت، سیگار، چاقی، فشار خون بالا، بالا رفتن سن، کلسترول بالا، تاریخچۀ خانوادگی بیماری قلبی، و مقدار زیاد پروتئین واکنشی C یا هموسیستئین.

تشخیص بیماری شریان پیرامونی
چند راه برای تشخیص PAD در صورت ظن به آن وجود دارد، که مقدمۀ همۀ آنها بررسی پای بیمار توسط پزشک است.
• شاخص مچ پا - شایع‎ترین تست برای PAD تستی است که فشار خون در ناحیۀ مچ پا را با فشار خون بازو مقایسه می‎کند.
• اسکن اولتراسوند، آنژیوگرافی، و تست‎های خون - نیز ممکن است برای بررسی میزان کلسترول، هموسیستئین، و پروتئین واکنشی C تجویز شود.
• تصویربرداری داپلر و اولتراسوند (دوبلکس) - روشی غیر تهاجمی است که شریان را با استفاده از امواج صوتی تصویربرداری می‌کند و جریان خون را در شریان برای مشخص کردن وجود انسداد اندازه‌گیری می‌نماید.
• آنژیوگرافی توموگرافیک محاسباتی (CT) - یک تست غیر تهاجمی دیگر است که از شکم، لگن، و پاهای بیمار تصویربرداری می‎کند. این تست مشخصاً در مورد بیماران دارای استنت یا پیس‌میکر مفید است.
• آنژیوگرافی شدت مغناطیسی (MRA) - اطلاعاتی مشابه CT اسکن ارائه می‎دهد اما نیازی به اشعۀ ایکس نیست.
• آنژیوگرافی - این عمل معمولاً برای استفاده به عنوان مکمل اقدامات درمانی در نظر گرفته می‎شود. در طول آنژیوگرام، یک عامل کنتراست به درون شریان تزریق، و از اشعۀ ایکس برای نشان دادن جریان خون و مشخص کردن هر گونه انسداد احتمالی استفاده می‎شود.
عدم تشخیص یا عدم درمان PAD می‎تواند خطرناک باشد. این بیماری می‎تواند به بروز علایم دردناک، از دست دادن پا، افزایش خطر بیماری شریان کرونری، و اترواسکلروزیس کاروتید (باریک شدن شریان‎های تحویل خون به مغز) منجر گردد.
از آنجا که مردم دچار PAD در معرض افزایش خطر حملۀ قلب و استروک قرار دارند، "انجمن قلب آمریکا" بیماران را به مراجعۀ مردم به دکتر برای تشخیص و درمان این بیماری تشویق می‎کند.

درمان بیماری شریان پیرامونی
"بنیاد کالج آمریکایی کاردیولوژی و بنیاد قلب آمریکا" (ACCF/AHA) توصیه می‎کنند:
فعالیت ورزشی منظم - این مؤثرترین روش درمان است، و پزشک معمولاً برنامۀ نظارت شدۀ پرورش ورزشی را توصیه می‎کند. بیمار باید ورزش را به تدریج شروع کند. رژیم پیاده‌روی ساده، ورزش‌های مخصوص پا، و برنامۀ ورزش با تردمیل به میزان سه بار در هفته می‎توانند علایم بیماری را در طول فقط 4 تا 8 هفته کاهش دهند.
تنظیمات و تغییرات رژیم غذایی - بسیاری از افراد دچار PAD دارای میزان بالای کلسترول هستند. رژیم غذایی دارای مقدار کم چربی اشباع، چربی ترانس، و کلسترول و همچنین مصرف میزان زیادی میوه و سبزیجات می‎تواند به کاهش سطح کلسترول خون کمک کنند.
ترک سیگار - دود سیگار به میزان بسیار زیاد خطر PAD، حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‎دهد. سیگاری‎ها 4 برابر بیشتر از غیر سیگاری‎ها در خطر ابتلا به PAD قرار دارند. توقف مصرف سیگار به کاهش پیشرفت PAD و دیگری بیماری‎های مرتبط به قلب کمک می‎کند.
برخی داروها - دکتر ممکن است داروهای رقیق کنندۀ خون و همچنین استاتین‎ها را برای کاهش کلسترول تجویز کند. در یک مطالعۀ منتشر شده در JAMA نشان داده شد که مهار کنندۀ ACE رامپیریل، پیاده‌روی فاقد درد را تا 60 درصد بهبود می‎بخشد.
ورزش برای لرزش متناوب باید با توجه به این واقعیت در نظر گرفته شود که پیاده‎روی می‎تواند برای بیمار دردناک باشد. برنامۀ ورزشی بر چرخش میان فعالیت و استراحت اصرار دارد.
اگر درمان‎های مورد اشاره در بالا به قدر کافی مفید فایده نباشند، دکتر ممکن است انجام آنژیوگرافی را توصیه کند، نوعی اقدام جراحی که برای رفع انسداد یا ترمیم عروق خونی انجام می‎شود.

پیشگیری از بیماری شریان پیرامونی
مخاطب گرفتن ریسک فاکتورهای زیر می‎تواند به پیشگیری از PAD کمک کند:
• تاریخچۀ خانوادگی - اگر شما کسی در خانوادۀ خود دارید که مبتلا به بیماری شریان پیرامونی است، موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
• سیگار - سیگار کشیدن بیش از هر ریسک فاکتور دیگری با توسعۀ بیماری قلبی مرتبط شده است. آنهایی که به طور مرتب سیگار می‎کشند چهار بار بیش از غیر سیگاری‎ها در خطر ابتلا به PAD در طول عمر خود قرار دارند.
• رژیم غذایی - برنامۀ غذایی خود را بر مبنای مصرف چربی کم، امتناع از چربی اشباع شده، چربی ترانس، کلسترول و نمک تنظیم کنید. میزان زیادی میوه و سبزیجات و فرآورده‎های لبنی کم‎چرب مصرف کنید. افراد چاق و دارای اضافه وزن نیاز به پیروی از برنامه‏ای زیر نظر پزشک برای کاهش وزن دارند./

Source:
Peripheral artery disease: Symptoms, treatments, and causes
Last updated Thu 18 May 2017
By Sy Kraft B.A.
Reviewed by Debra Sullivan, PhD, MSN, CNE, COI