آنچه باید در مورد بیماری گریوز بدانیم

• علل بیماری گریوز
• تشخیص بیماری گریوز
• درمان بیماری گریوز

بیماری گریوز، که نخستین بار در اوایل قرن نوزدهم توسط سِر رابرت گریوز / Sir Robert Graves توصیف شد، یکی از شایع‌ترین مشکلات تیروئیدی است.
بیماری گریوز در عین حال علت پیشتاز در ایجاد هیپرتیروئیدیسم محسوب می‌شود.
وقتی بیماری گریوز به درستی تشخیص داده شود درمان آن بسیار آسان است. در برخی موارد بیماری گریوز در طول چند ماه یا چند سال به طور کامل بهبود یافته یا ناپدید می‌شود. به هر جهت، در صورت عدم درمان این بیماری می‌تواند به عوارض جدی و حتی مرگ منجر شود.
اگرچه علایم بیماری گریوز ممکن است ناراحت کننده باشد در صورت برخورداری بیمار از مراقبت پزشکی درست و کامل این بیماری عموماً باعث هیچ نوع عواقب سلامت درازمدت نخواهد شد.

علل بیماری گریوز
هورمون‌های ترشح شده توسط غده تیروئید متابولیسم را کنترل می‌کنند، به سرعتی که بدن غذا را به انرژی تبدیل کند. متابولیسم به طور مستقیم به مقدار هورمون‌های موجود در گردش خون مرتبط است. اگر به دلیلی غده تیروئید مقدار بیش از حد این هورمون‌ها را ترشح کند، متابولیسم در بدن سرعت گرفته باعث تپش قلب، تعریق، رعشه، و کاهش وزن می‌گردد که به طور معمول در مردم دچار پرکاری تیروئید دیده می‌شود. در حالت نرمال تیروئید دستورالعمل تولید خود را از طریق ماده شیمیایی دیگری به نام هورمون محرک تیروئید (TSH) که توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود، دریافت می‌کند. اما در بیماری گریوز، وجود سوء عملکرد در سیستم ایمنی بدن باعث ترشح آنتی‌بادی‌هایی غیر نرمال می‌شود که TSH را تقلید می‌کنند. با مهار شدن توسط این پیام‎رسانی خطا برای تولید، هورمون تیروئید دچار بیش‌تولید می‌شود.
علت دقیق تولید این آنتی‌بادی‌های نابجا از سوی بدن مشخص نیست. به نظر می‌رسد وراثت و موارد دیگر نقشی در تعیین آسیب‌پذیری در این مورد داشته باشند. برای مثال مطالعات نشان می‌دهند که اگر یک دوقلوی همسان دچار بیماری گریوز شود، 20 درصد احتمال دارد که دوقلوی دوم نیز به آن مبتلاء گردد. همچنین، زنان بیش از مردان در معرض ابتلاء به این بیماری قرار دارند. و سیگاری‌های دچار شده به بیماری گریوز در مقایسه با غیر سیگاری‌ها بیشتر محتمل است که به مشکلات چشمی ناشی از آن مبتلاء شوند. اعتقاد بر آن است که عوامل ژنتیکی و نیز زیست‌محیطی در ایجاد این بیماری نقش دارند.
مشکلات چشمی - معمولاً به شکل التهاب و ورم عضلات چشم و بافت‌های آن که می‌توانند باعث حالت از حدقه بدر زدن مردمک چشم شوند - یکی از عوارض متمایز بیماری گریوز است. حتی در کسانی که دچار مشکلات چشمی می‌شوند، شدت طغیان بیماری بر اثر بیماری گریوز هیچ باری بر مشکلات چشمی یا میزان بیرون زدگی چشم تحمیل نمی‎کند. در واقع روشن نیست که چنین عوارض چشمی از خود بیماری گریوز سرچشمه می‌گیرند یا از یک اختلال کلاً جدا و با وجود این مرتبط. اگر کسی دچار حالت "ورقلمبیدگی" چشم شود چشم‌ها ممکن است درد گرفته و دچار خشکی چشم و آزردگی شوند. حالت بیرون زدن از حدقه باعث تضعیف چشم در برابر اشک اضافی و سرخی چشم می‌شود، بخشاً به این علت که پلک چشم دیگر نمی‌تواند به شکل مؤثر مانع از بروز آسیب در چشم گردد.
در موارد شدید اگزوفتالموس، که نادر است، ورم عضلات چشم می‌تواند فشار زیادی بر عصب بینایی وارد کند، که امکان بروز کوری محدود در آن وجود دارد. عضلات چشم بر اثر التهاب درازمدت تضعیف می‌شوند که این می‌تواند به از دست رفتن توانایی کنترل حرکت دو چشم منجر گردد که نتیجه آن دوبینی خواهد بود.
در موارد نادر مردم دچار یک اختلال پوستی به نام مایکسدیما پریتیبیال می‌شوند. این بیماری زبری قرمز رنگ و برجسته پوست روی قلم پا است. بیماری مزبور معمولاً فاقد درد بوده و جدی نیست. مثل مورد اگزوفتالموس این بیماری لزوماً با آغاز بیماری گریوز همراه نبوده و نیز با شدت این بیماری همراستا نیست.

تشخیص بیماری گریوز
اگرچه بیماری گریوز بر مبنای نتایج یک یا دو تست قابل تشخیص است، پزشکان معمولاً از چند روش برای بازبینی مجدد یافته‌ها و از تشخیص خارج کردن اختلالات دیگر استفاده می‌کنند. آنالیز خون سطح دو هورمون - تیروکسین آزاد و تری‌یدوتیرونین را که توسط تیروئید تولید یا تنظیم می‌شوند، نشان می‌دهد. اگر سطح این هورمون‌ها بالا باشد و سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) در خون به شکل غیر نرمال پایین باشد، شخص دچار پرکاری تیروئید است و آنگاه احتمالاً بیماری گریوز مقصر وضعیت خواهد بود. آنالیز خون در عین حال می‌تواند وجود آنتی‌بادی غیر نرمال مرتبط به بیماری گریوز را نشان دهد.
برای تأیید تشخیص بیماری گریوز دکتر می‌تواند تست جذب ید رادیواکتیو انجام دهد، که نشان می‌دهد آیا مقادیر بالای ید در تیروئید انباشته شده است با خیر. این غدد برای تولید هورمون‌های تیروئیدی نیاز به ید دارند، بنابراین اگر به طور غیر معمول مقادیر بالای ید جذب شود، آشکار خواهد شد که هورمون بیش از حد تولید می‌شود.
اگر بیرون‌زدگی چشم تنها علامت موجود باشد، دکتر احتمالاً تست‌هایی را برای بررسی هیپرتیروئیدیسم انجام می‌دهد، زیرا این اختلال چشمی همیشه نتیجه بیماری گریوز نیست. دکتر همچنین ممکن است عضلات چشم را با استفاده از سونوگرافی، CT اسکن، یا MRI ارزیابی کند. نشانه‌های ورم در هر یک از این تست‎ها در راستای تشخیص بیماری گریوز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان بیماری گریوز
اگر کسی دچار بیماری گریوز یا حتی مشکوک به ابتلاء به آن باشد، باید تحت تشخیص تخصصی قرار گیرد و یک برنامه درمانی متناسب با شرایط مشخص بیمار تدارک دیده شود. اگرچه این اختلال از سوء عملکردی در سیستم ایمنی نشأت می‌گیرد، هدف درمان تجدید ذخیره میزان هورمون تیروئیدی به مقادیر متعادل برای تخفیف میزان ناراحتی است.

درمان‌های مرسوم برای بیماری گریوز
بتا بلوکرهایی مثل اتنولول (تنورمین)، پروپرانولول (ایندرال) و متوپرولول (لوپرسور)، که مکرراً برای درمان بیماری قلبی و فشار خون بالا تجویز می‌شوند، در عین حال برای بیماران در راستای تخفیف تپش قلب و رعشه عضلات که مشخصه‌های بیماری گریوز است توصیه می‌گردند. به هر حال پیش از توصیه بتا بلوکرها برای این بیماری، پزشک نیاز دارد تا در مورد وضعیت آسم یا مشکلات قلبی در پیوند با بیمار مطمئن شود. این داروها علاج محسوب نمی‌شوند؛ در عوض آنها برای بلوک کردن اثرات هورمون‌های تیروئیدی تجویز می‌گردند. این داروها در کنار داروهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
دو درمان دارای بیشترین استفاده شامل ممانعت از هورمون تیروئید برای تولید هورمون است.
یک رویکرد شایع از دوز بالای ید رادیواکتیو برای تخریب سلول‌های غده تیروئید استفاده می‌کند. این رویکرد کوشش می‌کند تا تولید هورمون اضافی را با باریک کردن دامنه سلول‌های مسؤول تولید هورمون‌ها متوقف کند. مقدار ید رادیواکتیو دریافتی به اندازه تیروئید بستگی دارد که یا از طریق معاینه فیزیکی یا توسط سونوگرافی تعیین می‎شود و نیز به سطح فعالیت غده که بر مبنای نتایج تست جذب ید مشخص می‌گردد. علی‌رغم تأثیر مخرب آن بر روی سلول‌های تیروئید، ید مورد استفاده در این رویکرد هیچ ضرری برای بافت‌ها و ارگان‌های پیرامون غده تیروئید ندارد.
در ابتدای درمان یک کپسول یا مقداری مایع حاوی ید رادیواکتیو به بیمار داده می‌شود. به هر روشی که ماده مزبور به شخص داده شود وی نباید اثراتی را در صورت ورود ماده به بدن احساس کند. بیشتر ید مورد اشاره جمع شده و در تیروئید باقی می‌ماند. مقادیر اضافی از طریق ادرار دفع خواهد شد. ایده خوبی است که در چند روز پس از انجام اقدام مزبور روزانه چند لیوان آب اضافی از سوی شخص نوشیده شود تا خروج مواد رادیواکتیو از بدن به سرعت بیشتری صورت گیرد. برای حفظ احتیاط، شخص باید تماس با نوزادان و کودکان و زنان باردار را در چند روز نخست پس از خوردن ید رادیواکتیو محدود کند.
شخص احتمالاً هیچ تغییری را در روزهای پس از مصرف ید رادیواکتیو تجربه نخواهد کرد، اما اگر دچار احساس التهاب و ناسور شدن غده تیروئید شود، می‌تواند برای تخفیف وضعیت از استامینوفن، ایبوپروفن، یا آسپیرین استفاده کند. در طول چند ماه بعدی، ترشح هورمون تیروئیدی به تدریج افت خواهد کرد. در طول این دوره شخص باید به صورت متناوب به پزشک مراجعه کند تا سیر پیشرفت درمان مورد بررسی قرار گیرد. احتمال اینکه تنها یک دوز منفرد ید رادیواکتیو برای تصحیح هیپرتیروئیدیسم کافی باشد بالا است. به هر حال، اگر پس از گذشت سه ماه از درمان اولیه اختلال مورد بحث درمان نشده باشد، ممکن است دوز دومی از ید به بیمار داده شود. وقتی پزشک به این نتیجه برسد که بیماری گریوز به شکل مؤثر تحت کنترل قرار گرفته است، آنگاه شخص به چکاپ منظم نیاز خواهد داشت تا اطمینان حاصل شود که مقدار تیروئید در محدوده نرمال حفظ شده است.
این موضوع باید به خاطر سپرده شود که اکثر مردم پس از گرفتن ید رادیواکتیو برای بیماری گریوز دچار کم‌کاری تیروئید می‌شوند. در صورت بروز این اختلال، شخص برای مابقی عمر خود به درمان جایگزینی تیروئید نیاز خواهد داشت.
اگرچه درمان ید رادیواکتیو عموماً ایمن است، برای زنان باردار قابل تجویز نیست زیرا مواد شیمایی مورد استفاده ممکن است باعث تخریب غده تیروئید در جنین شوند. بنابراین زنان پیش از اقدام به انجام درمان مزبور باید از باردار نبودن خود مطمئن گردند. بهترین کار این است که بین استفاده از این درمان و باردار شدن زن چند ماه فاصله باشد. در این مورد زمان مورد نیاز باید در مشورت با پزشک تعیین شود. مگر در دوره مورد بحث ید رادیواکتیو هیچ خطری برای سلامت زنانی که در صدد باردار شدن هستند، نداشته و بر توان باروری چه در مردان و چه در زنان، هیچ تأثیری ندارد.
داروهای ضد تیروئیدی مثل پروپیلتیوراسیل و میتی‌مازول (تاپازول) را که در تولید هورمون تیروئید اختلال ایجاد می‌کنند، می‌توان در مورد بیماری گریوز مورد استفاده قرار داد. پس از شروع درمان ممکن است برای فروکش علایم پرکاری تیروئید به چند ماه زمان نیاز باشد. دلیلش آن است که تیروئید پیشتر به مقدار کافی هورمون تولید و ذخیره کرده است تا مقدار آن را در گردش خون بالا نگه دارد. اگرچه ممکن است چنین به نظر برسد که بیماری به طور کامل از بین رفته است، شخص ممکن است کماکان برای حفظ عملکرد درست تیروئید نیاز به دارو داشته باشد. حتی اگر مورد خاص بیماری گریوز در شخص وارد دوره بهبود شود و پزشک اعلام کند که ایمن‌تر آن است که دارودرمانی متوقف گردد، نیاز است تا بررسی سالانه برای اطمینان از عدم بازگشت هیپرتیروئیدیسم انجام گیرد زیرا عود مجدد بیماری شایع است.
درمان با ید رادیواکتیو و داروهای ضد تیروئید به طور معمول در پایین آوردن برون‌ده هورمون تیروئید مؤثر است، اما در برخی موارد عمل جراحی بهترین گزینه برای درمان بیماری گریوز محسوب می‌شود. اگر زنی پیش از دوره بارداری یا در کوران این دوره دچار اختلال مزبور شود، یا اگر بی‌میلی یا ناتوانی در انجام درمان ید رادیواکتیو مطرح باشد یا اگر شخص در مورد داروهای ضد تیروئید دچار واکنش آلرژیک باشد، پزشک عمل جراحی تیروئیدکتومی ساب‌توتال را توصیه می‌کند، اقدامی نسبتاً ایمن و ساده که در آن بیشتر غده تیروئید از بدن شخص خارج می‌شود.
از آنجا که درمان‌های مرسوم به شدت توانایی تیروئید را برای تولید هورمون تیروئیدی محدود می‌کنند، آنها باعث افزایش شانس ابتلاء به هیپوتیروئیدیسم می‎شوند، اختلالی بالقوه جدی که با عدم کفایت تولید هورمون تیروئیدی مشخص می‌گردد. بنابراین، اگر کسی برای بیماری گریوز مورد درمان قرار گرفته باشد باید منظماً توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد تا از مناسب بودن شرایط شخص پس از درمان اطمینان حاصل شود.
برخی درجات مشکلات چشمی در 25 تا 50 درصد افراد دچار بیماری گریوز مشاهده می‌شود اما اغلب موارد با روش‌های درمان خانگی که در ادامه توضیح داده می‌شوند قابل مدیریت هستند. عمل جراحی به ندرت انجام و برای موارد بسیار شدید بیماری در نظر گرفته می‌شود.
افراد دچار بیماری گریوز که به مشکلات چشم مبتلاء شده باشند از مصرف برخی داروها مثل پردنیزون، متیل‌پردنیزولون و دگزامتازون برای تخفیف موقتی سرخی، ورم و درد چشم سود می‌برند. به هر حال این داروها را نباید در درازمدت مصرف کرد زیرا آنها می‌توانند به پوکی استخوان، ضعف عضلانی، و افزایش وزن منجر شوند. مشکلات بینایی و موارد شدید اگزوفتالموس را اغلب می‌توان با اشعه درمانی و عمل جراحی تصحیح کرد. فرد دچار بیماری گریوز همچنین باید توسط چشم‌پزشک معاینه شود. ضروری است که پیش از عمل جراحی عوارض ناشی از آن توسط پزشک و بیمار مورد بحث قرار گیرد.

درمان خانگی برای بیماری گریوز
• اگر پلک‌های چشم به طور کامل به یکدیگر نمی‌رسند شخص باید شب‌ها از چشم‌بند استفاده کند. این به پیشگیری از خشکی چشم کمک می‌کند.
• برای مرطوب کردن چشم می‌توان از اشک‌های مصنوعی غیر نسخه‌ای با نسخه‌ای استفاده کرد.
• اگر چشم‌ها در هنگام صبح قرمز و متورم باشند، شخص باید در حالتی که سر بالاتر از سطح بدن قرار دارد، بخوابد.
• برای محافظت چشم از نور روشن، تابش آفتاب و باد مردم باید از عینک رنگی استفاده کنند./

• دکتر مینش ختری
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
WebMD Medical Reference
GRAVES' DISEASE
Reviewed by Minesh Khatri, MD
on March 31, 2019