پنل متابولیک جامع یا غربالگری شیمیایی چیست؟

در این مقاله:
• اقدام پنل متابولیک جامع
• نتایج پنل متابولیک جامع

پنل متابولیک جامع یا مشروح یک سری آزمایش خون است که به پزشک نمایی فوری از شیمی بدن و طریق مصرف انرژی توسط آن (متابولیسم شخص) می‌دهد. پنل متابولیک جامع همچنین پنل شیمیایی 14، شیمی 14، یا غربالگری شیمیایی نامیده می‌شود.
بسیاری از افراد پنل متابولیک جامع را به عنوان بخشی از چکاپ سالانه انجام می‌دهند. پزشک همچنین ممکن است از شخص بخواهد برای بررسی برخی مشکلات، پیگیری اختلالات مزمن، یا اطمینان از مضر نبودن برخی داروها برای کبد یا کلیه‌ها انجام آن را در دستور کار قرار دهد. برای انجام پنل متابولیک جامع پزشک از شخص خواهد خواست تا حداکثر به مدت 12 ساعت پیش از تست از خوردن غذا و نوشیدن هر چیزی غیر از آب خودداری کند.
پنل متابولیک جامع می‌تواند پزشک را در موارد زیر مطلع کند:
• چگونگی کارکرد کلیه‌ها و کبد
• میزان قند خون
• سطح الکترولیت‌ها
• مقدار پروتئین موجود در خون
• تعادل اسید و باز در خون
• چگونگی کارکرد متابولیسم
بر مبنای تاریخچه سلامت و نیازهای وی، پزشک ممکن است به شخص یک پنل متابولیک پایه (BMP) را به جای پنل متابولیک جامع تجویز کند. این پنل پایه تست‌های کبد و پروتئین را شامل نمی‌شود.

اقدام پنل متابولیک جامع
پرستار یا پزشک از یک سرنگ برای گرفتن نمونه خون از یک ورید در دست استفاده می‌کند. نمونه خون گرفته شده در یک لوله آزمایش یا ویال جمع می‌شود. شخص ممکن است حالت نیش خوردگی مختصری را در زمان ورود و خروج سوزن به بدن احساس کند. این روند معمولاً کمتر از 5 دقیقه زمان نیاز دارد.
شخص ممکن است درد یا کبودی مختصری را در نقطه ورود سوزن احساس کند اما علایم اغلب به سرعت برطف می‌شود.

نتایج پنل متابولیک جامع
پزشک برای بررسی الگوها تمامی تست‌های انجام شده را با همدیگر در نظر می‌گیرد. ترکیب الگوها می‌تواند به پزشک بگوید که آیا نگرانی در مورد بیماری کبد یا کلیه موضوعیت دارد یا خیر.
اگر شخص در بیمارستان باشد، پزشک ممکن است تست‌های روزانه انجام دهد. اگر شخص در بیمارستان نبوده اما دچار نوعی بیماری مثل دیابت یا بیماری کلیه باشد باید به مدت چند ماه برای انجام تست‌ها به مطب دکتر یا کلینیک برود.
گزارش پنل معمولاً دارای ستونی به نام "طیف مرجع" و ستون دیگری برای نتایج است. اگر نتایج در محدوده دامنه مرجع باشد نرمال تلقی می‌شود. اگر آنها بالا یا پایین مقادیر مرجع یا رفرنس باشند غیر نرمال تلقی خواهند شد.
چیزهای بسیاری شامل موارد زیر می‌توانند بر پنل متابولیک جامع تأثیر بگذارند:
• داروهایی مثل استروئیدها، انسولین و هورمون‌ها که شخص ممکن است آنها را مصرف کند
• خوردن یا آشامیدن پیش از انجام تست
• ورزش کردن پیش از انجام تست
• صدمه دیدن سلول‌های خون در طول جمع‌آوری نمونه خون یا پردازش مرتبط به تست خون.
اگر یکی از نتایج آنچه نباشد که انتظار می‌رود پزشک ممکن است برگشت شخص برای انجام تست‌های بیشتر را درخواست کند. این کار به پزشک در رد تشخیص هر گونه مشکل واقعی کمک خواهد کرد.

نتایج پنل متابولیک جامع نرمال
دامنه‌های مرجع به آزمایشگاه انجام دهنده تست‌های خون بستگی دارد. چرا؟ زیرا آزمایشگاه‌های مختلف از وسایل مخصوص خود استفاده می‌کنند. آنها همچنین راه‌های متفاوتی را برای آنالیز خون مورد استفاده قرار می‌دهند. دامنه‌های کلی برای آنچه نرمال تلقی می‌شود در زیر فهرست شده است. اما همیشه باید نتایجی که در گزارش آزمایش آمده است در مد نظر قرار گیرد زیرا پزشک به آنها توجه دارد.
بیش از دو جین تست در پنل متابولیک جامع مطرحند اما پزشک ممکن است در جستجوی برخی سرنخ‌ها تغییر کوچکی درون بدن شخص می‌گرد ایجاد کند.

تست‌های کبدی پنل متابولیک جامع
این تست‌ها سه ماده را که کبد می‌سازد بررسی می‌کنند: ALP، ALT و AST. آنها همچنین بیلی‌روبین را که یک فرآورده زائد کبد محسوب می‌شود بررسی می‌نمایند. دامنه نرمال عبارت است از:
• ALP (الکالین فسفاتاز): 147-44 واحد بین‌المللی در لیتر (IU/L)
• ALT (الانین امینوترانسفراز): 40-7 واحد بین‌المللی در لیتر
• AST (اسپارتات امینوترانسفراز): 34 – 10 واحد بین‌المللی در لیتر
• بیلی‌روبین: 1.9-0.3 میلی‌گرم در دسی‌لیتر

تست‌های کلیه پنل متابولیک جامع
پنل متابولیک جامع فرآورده‌های زائد کلیه‌ها را بررسی می‌کند: نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین. دامنه نرمال شامل موارد زیر است:
• BUN (نیتروژن اوره خون): 20-6 میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• کراتینین: 1.3-0.6 میلی‌گرم در دسی‌لیتر

تست الکترولیت پنل متابولیک جامع
الکترولیت‌ها به بدن در متعادل نگه داشتن مایعات خود کمک می‌کنند. آنها همچنین به کنترل ضربان قلب و چگونگی کارکرد عضلات و مغز کمک می‌نمایند. نتایج غیر نرمال می‌تواند به معنی بیماری قلبی یا بیماری کلیه یا دهیدراسیون باشد. دامنه‌های نرمال عبارتند از:
• سدیم: 145-136 میلی‌اکی‌والان در لیتر (meq/L)
• پتاسیم: 5.1-3.5 میلی‌اکی‌والان / لیتر
• کلراید: 106-96 میلی‌اکی‌والان در لیتر
• CO2 (دی‌اکسید کربن): 29-23 میلی‌اکی والان / لیتر

تست پروتئین پنل متابولیک جامع
پنل متابولیک جامع آلبومین، پروتئین اصلی ساخته شده توسط کبد، و پروتئین‌های خون را در کل تست می‌کند. پروتئین‌ها برای برخورداری از عضلات، استخوان‌ها، خون، و ارگان‌های سالم اهمیت دارند. اگر نتیجه این تست نشان دهنده کمبود باشد این بدان معنی است که بیماری کبد یا کلیه یا مشکلی در مورد تغذیه مطرح است. دامنه نرمال عبارتن است از:
• آلبومین: 5.4-3.4 گرم در دسی‌لیتر
• پروتئین توتال: 8.3-6 گرم در دسی‌لیتر

تست گلوکز پنل متابولیک جامع
این تست نیز عموماً تست قند خون نامیده می‌شود. اگر سطح قند خون بالا باشد این می‌تواند نشانگر ابتلاء شخص به دیابت تلقی شود. اگر سطح قند خون پایین باشد، شخص ممکن است دچار اختلالی به نام هیپوگلیسمی باشد. دامنه نرمال 99-70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

تست کلسیم پنل متابولیک جامع
این ماده برای سلامت استخوان، عصب‌ها و هورمون‌ها اهمیت دارد. اگر کلسیم غیر نرمال باشد، شخص ممکن است دچار عدم تعادل هورمونی یا مشکلاتی مرتبط به کلیه‌ها، استخوان‌ها یا لوزالمعده باشد. دامنه نرمال 10.2-8.6 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است./

پنل متابولیک جامع یا غربالگری شیمی چیست؟
دکتر اریفا کاسوبهوی
ترجمه محمدقاسم رافعی

Source:
WebMD Medical Reference
Comprehensive Metabolic Panel
Reviewed by Arefa Cassoobhoy, MD, MPH
On July 27, 2020