• زاؤن ویلینز، دکتر دِبرا رُز ویلسون
• ترجمه نادر اکبری
پاکسازی کنندههای کبد قول خلاص کردن بدن از شر مواد سمی و ناخالصیها را میدهند، اما این قول مناقشهبرانگیز است زیرا علم اندکی در حمایت از کاربرد آنها وجود دارد.
موادی که ادعا میشود کبد را سمزدایی میکنند حتی ممکن است خطرناک باشند، و هیچیک از آنها تحت پوشش نظارتی FDA قرار ندارد.
[مطالب این مقاله:]
• پاکسازی کبد چیست؟
• واقعیت یا خیال؟
• کاهش وزن
• غذاهای مناسب کبد
• دیگر گزینهها
• آیا باید پاکسازی کبد را امتحان کرد؟
پاکسازی کبد چیست؟
کبد دستگاه سمزدایی طبیعی بدن است زیرا سموم را پاکسازی کرده و برای عمل هضم سالم صفرا تولید میکند. یک کبد سالم میتواند تقریباً هر چیزی را که فرد مصرف میکند سمزدایی کند. کبد در سمت راست بدن و درست زیر قفسۀ دندهها قرار گرفته است.
وقتی کبد انسان دچار بیماری میشوند بدن دیگر نخواهد توانست مواد سمی وارد شده به بدن را به شکل درست از صافی بگذراند. این اختلال میتواند به بروز طیفی از علایم شامل موارد زیر منجر شود:
• خارش
• پوست زرد یرقانی
• ورم
• مشکلات عروق خونی
• سنگ کیسۀ صفرا
• خستگی مفرط
• تهوع
• اسهال
طیفی از طبیبان طب گیاهی، شرکتهای سازندۀ انواع مکمل، و وبسایتهای پزشکی اصرار دارند که کبد در طول فرآیند فیلتر کردن سموم دچار انباشت سموم میشود.
آنها اصرار دارند که به مرور زمان این سمها میتوانند سبب بروز طیفی از علایم غیر خاص شوند و نیز قادرند تا سبب بروز بیماریهای جدی گردند یا خطر بروز سرطان را افزایش دهند. شواهد علمی اندکی در حمایت از این حرفها وجود دارد.
به هر جهت، به مرور زمان، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی میتواند به کبد صدمه وارد کند. برای مثال نوشیدن الکل به عنوان یکی از راههای ویران کردن عملکرد کبد در گذر زمان شناخته میشود.
در اغلب موارد پاسکازی کبد درگیر یکی از موارد زیر یا تعداد بیشتری از آنها است:
• مصرف مکملهایی که برای پاکسازی سموم کبد طراحی شدهاند
• خوردن غذاهای مناسب برای کبد
• اجتناب از خوردن برخی غذاها
• چرخش به سمت مصرف آب میوه در ناشتا
• پاکسازی کولون و روده از طریق کاربرد اماله
اگرچه نارسایی کبد یک مشکل جدی سلامت محسوب میشود هیچ شواهدی وجود ندارد که مواد سمی خطرناک در کبدهای سالم از جهات دیگر بدون مواجهۀ خاص با مقادیر زیاد این مواد شیمیایی، انباشته میشوند.
جریان اصلی پزشکی اصرار دارد که کبد نیازی به سمزدایی ندارد و انجام چنین کاری حتی میتواند برای انسان خطرناک باشد.
پاکسازی کبد: واقعیت یا خیال؟
کبد سالم به شکل طبیعی خود را پاکسازی میکند. کبد بیمار با پاکسازی کبد بهتر نمیشود. فرد دچار بیماری کبد نیاز به درمان پزشکی کامل دارد و ممکن است به تغییرات سبک زندگی یا رژِیم غذایی نیاز داشته باشد.
برخی شواهد عنوان میکنند که مکملهایی مثل عصارۀ خارخسک ممکن است به بهبود سلامت کبد کمک کند. به هر جهت، هیچگونه شواهدی دال بر مفید بودن این مکملها در سمزدایی از کبد یا توانایی آنها در معالجۀ هر اختلال کبدی وجود ندارد.
پاکسازی کبد همچنین دارای چند خطر مختلف برای سلامت است:
• رژیم غذایی پاکسازی کبد ممکن است دارای تعادل مواد مغذی نباشد: یک رژیم غذایی مخصوص پاکسازی کبد ممکن است دارای مواد مغذی لازم برای تأمین سلامت افراد نباشد. به مرور زمان این روند به بروز کمبودهای تغذیهای یا سوء تغذیه، مشخصاً در کودکان، زنان باردار، مردم دچار دیابت و دیگر اختلالات مربوط به سلامت منجر میشود.
• اماله میتواند خطرناک باشد: اماله در صورتی که به روش درست و علمی انجام نشود میتواند صدمات بالقوه کشنده به رودهها وارد کند.
• پاکسازی کبد جانشین درمان پزشکی نمیشود: وقتی کسی به جای درمان پزشکی از پاکسازی کبد استفاده میکند، مشکلات زیربنایی جدی پزشکی وی ممکن است بدون درمان به حال خود رها شود.
آیا پاکسازی کبد به کاهش وزن شما کمک میکند؟
برخی پاکسازیکنندههای کبد قول میدهند که از طریق بهبود متابولیسم در فرد باعث کاهش وزن وی میگردند. حامیان این مواد معتقدند که بیرون ریختن مواد سمی از کبد میتواند به بهبود متابولیسم کمک کند اما مطلقاً هیچگونه شواهد علمی در تأیید این ادعا وجود ندارد.
در واقع امر رژیمهای غذایی کمکالری میتوانند متابولیسم بدن را کُند کنند. دلیلش این است که بدن با کندتر کردن روند جذب مواد مغذی برای مصرف مواد مغذی کم تنظیم میشود.
برخی رژیمهای غذایی مدعی بهبود سلامت کبد نیاز به آن دارند که مردم برای روزهای متوالی کالری کمی مصرف کنند. این کار میتواند به کاهش وزن موقتی منجر شود.
به هر جهت، بیشتر این کاهش وزن، نتیجۀ کاهش میزان آب بدن است، که پس از آغاز مجدد برنامۀ معمول غذایی سر جای خود برمیگردد.
غذاهای مناسب کبد
اگرچه پاکسازی کبد با استفاده از هر غذا یا ترکیب غذایی خاصی ممکن نیست، این احتمال وجود دارد که پزشکان برای مردم دچار بیماری کبدی تغییراتی در رژیم غذایی را تجویز کنند.
برای اغلب مردم اجتناب از غذاهای بسیار چرب و مشروب الکلی میتواند ریسک ابتلاء به بیماری کبد را کاهش دهد.
دکترها ممکن است توصیههای غذایی برای مردم دچار بیماریهای خاص کبدی ارائه دهند:
• بیماری مجرای صفرا: استفاده از جایگزینهای چربی و روغن کرنل برای پخت و پز، زیرا بدن برای شکستن و خرد کردن آن به صفرای کمتری نیاز دارد.
• سیروز: مصرف نمک باید محدود شود. در عین حال ممکن است کاهش مصرف پروتئین ضروری باشد، اما این کار باید صرفاً زیر نظر پزشک انجام گیرد.
• بیماری کبد چرب: بیمار باید به خوردن غذاهای پرفیبر روی بیاورد و از خوردن غذاهای دارای کالری زیاد اجتناب کند.
• هموکروماتوزیس: فرد باید از خوردن غذاهای دارای آهن زیاد و مکملهای آهن خودداری کند.
• هپاتیت C: فرد باید از خوردن غذاهای پرآهن و مکملهای آهن خودداری کند. در عین حال مصرف نمک نیز باید کاهش یابد.
• بیماری ویلسون: فرد باید مصرف مس را (که در غذاهایی مثل قارچ، شکلات، و آجیلها وجود دارد) در رژیم غذایی کاهش دهد.
مردم دارای کبد سالم نیازی نیست که رژیم غذایی خاصی را دنبال کنند. صرف داشتن رژیم غذایی سالم، متنوع و اجتناب از مصرف مشروب الکلی میتواند سلامت کبد آنان را تضمین کند.
راههای دیگر بهبود سلامت کبد
برخی راهکارهای ساده که میتوانند ریسک بیماری کبد را کاهش داده و به کبد در خلاص کردن بدن از شر سموم کمک کنند عبارتند از:
• محدود کردم مصرف الکل: مصرف زیاد الکل یکی از ریسک فاکتورهای بیماری کبد است. مردم دچار اعتیاد الکل باید تحت درمان قرار گیرند.
• اجتناب از مصرف غیر ضروری داروهای غیر نسخهای: افراد هرگز نباید از دوز توصیه شده بیشتر مصرف کنند به ویژه در مورد داروهایی مثل استامینوفن که میتوانند به کبد آسیب برسانند. داروهای غیر نسخهای و مشروب الکلی را نباید توأمان مصرف کرد.
• در صـورت انجام تاتو باید از تشکیلات معتبر استفاده کرد: در این مورد باید به سالنهایی مراجعه کرد که استریلیزاسیون تجهیزات خود را رعایت میکنند. تعدیل کنندههای ناسالم بدن میتوانند باعث انتقال هپاتیت C شوند.
• انجام واکسیناسیون: افراد باید در مورد هپاتیت A و B واکسینه شوند.
• داشتن سکس ایمن: این کار میتواند به کاهش ریسک انتقال اختلالات آسیب زننده به کبد کمک کند. مردم در عین حال باید به طور مرتب در مورد بیماریهای واگیردار جنسی (STIs) مورد بررسی قرار گیرند.
• اجتناب از مواد شیمیایی بالقوه خطرناک: در هنگام رنگکاری یا استفاده از آفتکش فرد باید از ماسک استفاده کند و از تهویۀ کامل ناحیه مطمئن باشد.
• مصرف آب به میزان کافی
• شستشوی کامل میوه و سبزیجات
آیا باید پاکسازی کبد را امتحان کرد؟
کبد سالم برای حفظ سلامت کلی فرد حیاتی است اما پاکسازی کنندهها یا رژیمهای غذایی گران قیمت لزوماً ضرورتی ندارند. در برخی موارد این کار حتی ممکن است خطرناک باشد.
سبک زندگی سالم، رژیم غذایی متعادل، مشاورۀ منظم با پزشک برای سلامت کبد باارزشتر از استفاده از رژیم غذایی خاص یا پاکسازی کنندۀ کبد است.
پاکسازی کبد هیچگونه فایدۀ اثبات شدهای ندارد. برای حفظ سلامت کبد، مردم باید یک راهکار سلامت جامعتر و درازمدتتر را در دستور کار قرار دهند./
Source:
Do liver cleanses work? Evidence and risks
Last reviewed Thu 21 December 2017
By Zawn Villines
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT
نظرات (0)