مصرف یک بسته سیگار در روز برای 1 سال معادل 150 جهش در سلول‌های ریه است

• تیم نیومن
• ترجمة هامیک رادیان

مطالعة ژرف‌نگرانة ژنتیک بینش تازه‌ای در این مورد به دست می‌دهد که چگونه سیگار می‌تواند در چنین طیف گسترده‌ای از دستگاه‌های بدن سبب سرطان شود. مطالعه به ارتباط میان تعداد سیگارهای دود شده در روز و شمار جهش‌های ایجاد شده در DNA تومور پی می‌برد.
عواقب منفی مصرف سیگار به خوبی شناخته شده و مطالعات بسیاری روی آن انجام شده است.
سالانه در حدود 6 میلیون نفر بر اثر بیماری‌های مرتبط به سیگار می‌میرند.
بر مبنای نظر سازمان بهداشت جهانی (WHO) در صورت ادامة این روند قرن جاری با 1 میلیارد مورد مرگ و میر مرتبط با مصرف تنباکو روبرو خواهدبود.
سیگار به عنوان علت بروز آسیب‌های جبران ناپذیر در طیف گسترده‌ای از دستگاه‌های بدن شناخته شده است. سیگار به واسطة ساز و کارهای مختلف جرقة بروز جهش‌های متعددی در DNA می‌شود.
در هر حال هنوز مشخص نشده است که چگونه سرطان این‌همه اشکال مختلف از این بیماری را در بخش‌های مختلف بدن ایجاد می‌کند. تا به امروز، سیگار با 17 نوع سرطان مرتبط دانسته شده است، اما مکانیسم‌های ژنتیک پشت این موضوع ناروشن مانده‌اند.
محققان انستیتو ولکام تراست سانگر و کالج سلطنتی لندن و آزمایشگاه ملی لُس آلاموس در آمریکا اخیراً بررسی عمیقی در مورد ژنتیک سرطان‌های مرتبط به سیگار انجام دادند. نتایج مطالعة آنها در هفتة جاری در نشریة ساینس / Science منتشر می‌شود.
در جزءنگرترین تحقیق از نوع خود،‌ دانشمندان به بررسی عمیق DNA 5000 تومور پرداختند. محققان تومورهای افراد سیگاری و افراد غیر سیگاری را با یکدیگر مقایسه کردند و به بررسی تفاوت‌های ژنتیک میان این دو دسته تومور پرداختند.
پژوهشگران توانستند این امضاءهای جهشی را مطالعه و تعداد جهش ایجاد شده در هر تومور را محاسبه کنند.

محاسبة جهش‌های مرتبط به تنباکو

وقتی داده‌ها بررسی شد محققان توانستند میزان جهش‌های ناشی از هر سیگار دود شده را اندازه‌گیری کنند. آنها دریافتند که دود کردن هر بسته سیگار در روز سبب ایجاد جهش‌هایی با میانگین قابل پیش‌بینی در ریه‌ها در طول یک سال می‌شود.
نویسندة اول مطالعه دکتر لودمیل الکساندروف / Ludmil Alexandrov از آزمایشگاه ملی لُس آلاموس می‌گوید: "پیش از این، ما انبوهی از شواهد اپیدمیولوژیک در مورد ارتباط سیگار با سرطان در دست داشتیم، اما حالا ما می‌توانیم به طور واقعی تغییرات مولکولی در DNA را که به مصرف سیگار مرتبط هستند مشاهده و کمیت‌سنجی کنیم."
"ما در این مطالعه دریافته‌ایم، افرادی که روزانه یک پاکت سیگار می‌کشند سالانه به طور متوسط 150 جهش اضافی را در ریه‌های خود توسعه می‌دهند، که این توضیح دهندة این موضوع است که چرا افراد سیگاری در معرض چنین ریسک بالایی از ابتلاء به سرطان ریه قرار دارند."
تیم تحقیق همچنین تصویر روشن‌تری از اثرات مصرف سیگار بر جهش‌های ژنتیک در دیگر دستگاه‌های بدن به دست می‌دهد. محققان دریافتند که یک پاکت سیگار در روز منجر می‌شود به:
- 97 جهش در هر سلول حنجره
- 39 جهش در هر سلول حلق
- 23 جهش در هر سلول دهان
- 18 جهش در هر سلول مثانه
- 6 جهش در هر سلول کبد
همچنان که پیشتر یاددآوری شد، فهم اینکه چگونه جهش‌ها به دیگر اندام‌های بدن غیر از ریه‌ها آسیب می‌رسانند، مشکل بوده است. این تحقیق تازه راه‌هایی را که تنباکو می‌تواند موجب جهش در بافت‌ها و دستگاه‌های مختلف بدن شود، آشکار می‌کند.
نویسندة همکار مطالعه پروفسور دیوید فیلیپ / David Phillips از کالج سلطنتی لندن می‌گوید: "جهش‌های ناشی از آسیب مستقیم به DNA از ناحیة کارسینوژن‌های موجود در سیگار بیشتر در دستگاه‌هایی مشاهده شد که در تماس مستقیم با دود استنشاق شدة سیگار قرار دارند. در مقابل، دیگر سلول‌های بدن به صورت غیر مستقیم لطمه می‌بینند، زیرا به نظر می‌رسد دود سیگار به مکانیسم‌های کلیدی در این سلول‌ها آسیب می‌رساند و این به نوبة خود باعث جهش در DNA می‌شود."
از 5 فرآیند متمایزی که DNA از ناحیة دود سیگار دچار آسیب می‌شود، گسترده‌ترین آنها همانی است که پیشتر در دیگر سرطان‌های غیر وابسته به سیگار مشاهده شده‌اند. تیم تحقیق دریافت که سیگار باعث شتاب گرفتن سرعت ساعت مولکولی می‌شود که سبب جهش‌های زودرس در DNA می‌شود.

نگاهی به آیندة پژوهش‌های سرطان

محققان از برخی نتایج مطالعه شگفت‌زده شدند؛ سرطان‌های وابسته به سیگار پیچیده‌تر از آن هستند که پیشتر به نظر می‌رسید.
پروفسور سِر مایک استراتن / Sir Mike Stratton از مؤسسة ولکام تراست سانگر و نویسندة همکار رهبر مطالعه می‌گوید: "این مطالعه در مورد سیگار به ما می‌گوید که دقیق شدن در DNA سرطان‌ها می‌تواند محرک‌ سرنخ‌های تازه‌ای در مورد چگونگی توسعة سرطان و بنابراین به طور بالقوه در مورد چگونگی پیشگیری از آنها در اختیار ما قرار دهد."
پروفسور الکساندروف در مورد سؤال مربوط به انجام مطالعات بیشتر در این مورد گفت:
"این مطالعه نشان داده است که آنالیز مولکولی بیماران سرطانی را می‌توان برای شناسایی مکانیسم‌های مختلفی که توسط آنها کارسینوژن‌ها سبب سرطان می‌شوند مورد استفاده قرار داد. ما برای مطالعات آینده در مورد روشن کردن مکانیسم‌هایی که توسط آنها دیگر عوامل اپیدمیولژیک سبب سرطان می‌شوند برنامه‌ریزی کرده‌ایم. برای مثال، ما در حال حاضر مشغول به کار روی ساز و کارهایی هستیم که توسط آنها چاقی منجر به سرطان می‌شود."
پروفسور الکساندروف در جواب این سؤال که در صورت فراهم بودن پول و زمان کافی در چه زمینه‌ای به مطالعه خواهد پرداخت، گفت: "من نمایة مولکولی تک تک بیماران سرطانی در سراسر جهان را برای فهم بهتر از علل سرطان و استفاده از آگاهی برای توسعة راهکارهای پیشگیری از سرطان در آینده تهیه می‌کردم."
نتایج مطالعة حاضر یک نقطة عطف در راستای مسیر فهم چگونگی تأثیر منفی سرطان‌های مرتبط به سیگار بر DNA است. هنوز چیزهای زیادی برای فهمیدن وجود دارد، اما مطالعاتی از این دست ما را به درک و پیشگیری از سرطان در سطح مولکولی نزدیک‌تر می‌کنند./