واکسن‌های COVID-19 [کروناویروس] و مقایسه آنها با دیگر واکسن‌های موجود

در این مقاله:
• اثربخشی و میزان تأثیر - تفاوت چیست؟
• اثربخشی واکسن آنفولانزا
• اثربخشی واکسن فلج اطفال
• اثربخشی واکسن سرخک
• اثرات جانبی چگونه مقایسه می‌شوند؟
• واکسن COVID-19 و واکنش‌های آلرژیک

واکسن‌های جدید COVID-19 [کروناویروس] ممکن است برای برخی از مردم دلهره‌آور باشند و طبیعی است که پرسش‌هایی در مورد اثربخشی آنها مطرح باشد. بر چنین بستری ما تفاوت بین اثربخشی و تأثیر واکسن‌های پیشگام را با دیگر واکسن‌ها مثل موارد مربوط به آنفولانزا بررسی کرده و ملاحظات مربوط به ایمنی آنها را مقایسه خواهیم کرد.
همچنان که فایزر/بایو-ان-‌تک / Pfizer/BioNTech واکسن COVID-19 خود را در سطح انگلستان و ایالات متحد آمریکا توزیع می‌کنند، جهان نگران میزان اثربخشی آن خواهد بود.
با نگاهی به سه واکسن پیشگام که تاکنون گزارش شده‌اند فایزر/بایوان‌تک 95 درصد، واکسن کاندید آکسفورد/آسترازنکا [توضیح: در روز انتشار این مقاله واکسن مزبور مجوز توزیع در انگلستان را دریافت کرد] به طور میانگین 70 درصد تأثیر دارد در حالی که واکسن تولید شده مدرنا خبر از تأثیر 94.1 درصدی می‌دهد.
اما این ارقام در مورد اثربخشی آنها چه می‌گویند؟ و چگونه باید آنها را با واکسن‌های آنفولانزا، فلج اطفال و سرخک مقایسه کرد؟

اثربخشی و میزان تأثیر - تفاوت چیست؟
در مرحله نخست، این موضوع ارزش یادآوری دارد که "اثربخشی" و "تأثیر" یکی نیستند. علی‌رغم آنکه رسانه‌های خبری این دو واژه را مکرراً به صورت هم‌معنی به کار می‌برند، تأثیر به چگونگی عمل واکسن در شرایط ایده‌آل آزمایشگاهی، مثل موارد مربوط به یک آزمون بالینی اشاره دارد. در مقابل اثربخشی به چگونگی عمل واکسن در دنیای واقعی اشاره می‌کند.
به عبارت دیگر، در یک آزمون بالینی، تأثیر 90 درصدی به این معنی است که گروه دریافت کننده واکسن در مقایسه با گروهی که واکسن نگرفته‌اند 90 درصد کمتر دچار بیماری شده‌اند.
به هر حال، نمونه‌های انتخاب شده برای یک آزمون بالینی سالم‌تر از نمونه‌های موجود در کل جمعیت هستند و دچار هیچ اختلال زمینه‌ای نیستند. به علاوه، پژوهشگران به شکل معمول برخی گروه‌ها مثل کودکان یا زنان باردار را وارد آزمون‌های بالینی نمی‌کنند.
بنابراین، در حالی که یک واکسن در یک آزمون بالینی از بیماری پیشگیری می‌کند، ما ممکن است شاهد کاهش میزان اثربخشی آن در زمان تحویل واکسن به جمعیتی بزرگ‌تر باشیم.
به هر حال، این موضوع به خودی خود چیز بدی نیست.

اثربخشی واکسن آنفولانزا
واکسن‌ها نیازی نیست که دارای اثربخشی بالایی باشند تا جان میلیون‌ها نفر را نجات دهند و از میلیون‌ها مورد بیماری پیشگیری کنند.
برای مثال بر مبنای اعلام CDC واکسن آنفولانزا دارای اثربخشی 40 تا 60 درصد است.
در هر حال در طول سال‌های 2019-2018 این واکسن از "4.4 میلیون مورد بیماری آنفولانزا، 2.3 میلیون مورد ویزیت‌های پزشکی مربوط به آنفولانزا، 58.000 مورد بستری مرتبط به آنفولانزا، و 3500 مورد مرگ و میر ناشی از این بیماری پیشگیری کرد."
همچنین ارزش یادآوری دارد که اثربخشی واکسیناسیون برای آنفولانزا از فصلی به فصل دیگر متفاوت است، زیرا طبیعت ویروس‌های آنفولانزا در طول سال دستخوش تغییر می‌شود. تعیین دامنه دقیق اثربخشی واکسن ممکن است چالش‌برانگیز باشد.
در نهایت باید یادآوری شود که تعداد دوزها نیز می‌تواند باعث بهبود اثربخشی برخی واکسن‌ها گردد. در مورد واکسن آنفولانزا دو دوز واکسن به جای یک دوز می‌تواند باعث تقویت اثربخشی واکسن شود، اما این سود صرفاً به برخی گروه‌های خاص مثل کودکان یا گیرندگان پیوند عضو محدود می‌شود.
به نظر نمی‌رسد که دوز تقویتی واکسن برای مردم سنین 65 و بالاتر یا گروه‌های دچار اختلال سیستم ایمنی مفید باشد.
در مقابل، همان گونه که در ادامه خواهیم دید، در مورد واکسن‌هایی مثل واکسن‌های فلج اطفال و سرخک، برای رسیدن به اوج اثربخشی به دوز بالاتری از واکسن نیاز است.

اثربخشی واکسن فلج اطفال
واکسن پولیو [ویروس عامل فلج اطفال] می‌تواند تا 100 درصد مؤثر باشد. بر مبنای اعلام CDC، "دو دوز واکسن پولیوی غیر فعال شده (IPV) 90 درصد یا بیشتر در مورد فلج اطفال مؤثرند" 3 دوز این واکسن 99 تا 100 درصد مؤثر هستند."
در هر حال کارشناسان IPV را در چهار دوز توصیه می‌کنند. CDC توصیه می‌کند که کودکان دوز اول واکسن را در 2 ماهگی، دوز دوم را در 4 ماهگی، دوز سوم را در فاصله 6 تا 12 ماهگی و دوز آخر را در فاصله 4 تا 6 سالگی بگیرند."
ترکیب این چهار دوز اثربخشی معادل 99 تا 100 درصد ایجاد می‌کند.
واکسن IPV باعث محافظت در برابر پولیومیلیت [فلج اطفال] می‌شود، نوعی بیماری که توسط پولیوویروس ایجاد می‌شود، و می‌تواند محرک ایجاد عفونت در مغز و طناب نخاعی شخص مبتلاء شده فلج ایجاد کند.

اثربخشی واکسن سرخک
واکسن MMR، که باعث محافظت در برابر سرخک، اوریون، و سرخجه می‌شود می‌تواند در صورت تحویل در دو دوز تا 97 درصد برای پیشگیری از ابتلاء به سرخک مؤثر باشد.
بر مبنای اعلام CDC، یک دوز این واکسن تا 93 درصد مؤثر است.
CDC تحویل دوز اول را در فاصله "12 تا 15 ماهگی، و دوز دوم را در فاصله 4 تا 6 سالگی" توصیه می‌کند.

اثرات جانبی چگونه مقایسه می‌شوند؟
وقتی مسأله واکسن‌های جدید در میان باشد، موضوع ایمنی در ذهن همه مطرح است.
سؤال "این واکسن چقدر ایمن است؟" را می‌توان به "ریسک ابتلاء به عوارض جانبی ناشی از این واکسن چقدر است؟" ترجمه کرد. و در پاسخ به این پرسش این یادآوری اهمیت دارد که هیچ دارویی - حتی در مورد متداول‌ترین داروهای دردکُش - وجود ندارد که کاملاً عاری از عوارض جانبی باشد.
دانشمندان عوارض جانبی قابل انتظار برای بروز در مورد واکسن بایوان‌تک را به سه دسته "بسیار متداول"، "متداول" و "نامتداول" تقسیم کرده‌اند.
عوارض جانبی بسیار متداول که ممکن است بیش از 1 نفر از هر 10 نفر دچار آنها شوند عبارتند از:
• درد در محل تزریق
• خستگی
• سردرد
• درد عضلانی
• لرز
• درد مفصل
• تب
عوارض جانبی متداول که ممکن است از هر 10 نفر 1 نفر دچار آنها شوند عبارتند از:
• ورم محل تزریق
• سرخی محل تزریق
• تهوع
عوارض جانبی غیر متداول، که ممکن است 1 نفر از هر 100 نفر درگیر آنها شوند شامل بزرگ شدن گره‌های لنفاوی یا احساس ناخوشی است.
برای مقایسه CDC موارد زیر را به عنوان عوارض جانبی متداول واکسن آنفولانزا فهرست کرده است:
• التهاب و سرخی، و ورم یا هر دو از ناحیه تزریق
• سردرد
• تب
• تهوع
• درد عضله
آنها اضافه می‌کنند که مثل هر تزریق دیگری واکسن آنفولانزا می‌تواند باعث غش کردن یا از حال رفتن شود. CDC توصیه می‌کند که همه افراد مگر کودکان کوچک‌تر از 6 ماهه یا افراد دچار آلرژی شدید به واکسن آنفولانزا یا هر گونه ترکیب موجود در واکسن آن را تزریق کنند.
برخی مطالعات ریسک اندکی در مورد ابتلاء به سندرم گیلن-باره پس از واکسیناسیون آنفولانزا یافته‌اند، در حالی که مطالعات دیگر چنین ارتباطی ندیده‌اند. برای مطالعاتی که به چنین احتمالی رسیده‌اند ریسک مربوط 1 تا 2 نفر به ازاء هر 1.000.000 نفر بوده است.
در مورد MMR عوارض جانبی زیر از سوی CDC فهرست شده است:
• ناسور شدن بازو بر اثر تزریق
• تب
• راش خفیف
• درد و خشکی موقتی در مفاصل
در موارد نادر این واکسن می‌تواند محرک تب تشنجی، ورم گونه یا گردن یا افت موقتی تعداد پلاکت در خون شود. به هر حال هیچ‌یک از این موارد تهدیدگر زندگی نبوده یا اثرات طولانی مدت ندارند.
در مورد فلج اطفال، CDC می‌گوید، "این امکان وجود دارد که پس از زدن واکسن یک نقطه دردناک همراه سرخی، ورم یا درد در محل تزریق ایجاد شود." به علاوه، "همانند هر داروی دیگری شانس بسیار کمی وجود دارد که واکسن باعث واکنش آلرژیک شدید، صدمات جدی دیگر، یا مرگ گردد."

واکسن COVID-19 و واکنش‌های آلرژیک
از زمان استفاده از واکسن بایوان‌تک در بریتانیا، گیرندگانی - که دارای تاریخچه آلرژی‌های شدید بودند - دچار واکنش‌های آلرژیک شدند.
این واقعه مقامات را ناچار کرد به افراد دارای تاریخچه واکنش‌های آلرژیک قابل توجه توصیه کند که از گرفتن واکسن COVID-19 خودداری کنند.
در حالی که رعایت جانب احتیاط در مراحل اولیه از تشخیص خارج کردن یک واکسن ارجحیت دارد، ارزش یادآوری دارد که تمامی واکسن‌ها - شامل موارد مربوط به فلج اطفال، آنفولانزا، و سرخک - دارای ریسک تحریک ایجاد واکنش‌های آلرژیک شدید هستند.
این ریسک برای حدود 1 نفر در هر 900.000 مطرح است.
در مورد واکسن COVID-19 و کاندیداهای واکسن، داده‌ای ایمن تاکنون از هزاران نفر افراد دریافت کننده واکسن در آزمون‌های فایزر/بایوان‌تک، مدرنا، و آکسفورد/آسترازنکا در دست است.
بر مبنای این اطلاعات ایمنی که می‌توانیم بر اساس این تعداد شرکت کننده به دست آوریم برای تنظیم کننده‌ها کافی است تا تصمیم بگیرند که آیا واکسن به اندازه کافی برای گرفتن مجوز استفاده ایمن است. در هر حال، برای مثال ممکن است این اطلاعات برای شناساییی موارد نادر که می‌توانند بر یک نفر در هر 100.000 نفر تأثیر بگذارند کافی نباشد.
همچنان که دکتر چارلی ویلر / Charlie Weller، رییس بخش واکسن در ولکام تراست در لندن می‌گوید، "داده‌های بسیار بیشتری نیاز است تا بتوان به وجود هر گونه ارتباطی بین واکسن و این واکنش‌های [آلرژیک] پی برد. در آن صورت برای گروه‌هایی که در معرض خطر قرار دارند راهنمایی‌های لازم صورت خواهد گرفت."
دکتر چارلی ویلر می‌گوید، "از آنجا که عرضه واکسن تازه آغاز شده است، سؤالات بسیاری بی‌جواب مانده‌اند. پایش مداوم به ما کمک خواهد کرد تا هر الگوی پایدار عوارض جانبی را شناسایی کنیم. در مورد هر واکسنی پایش از نزدیک و مداوم برای داده‌های ایمنی و کیفی در زمان توزیع واکسن حیاتی است."
پروفسور استیفن ایوانز / Stephen Evans، استاد فارماکواپیدمیولوژی در دانشکده بهداشت و طب گرمسیری لندن اضافه می‌کند، "در مورد جمعیت عمومی، این بدان معنی نیست که آنها نیاز است تا در مورد دریافت واکسن نگران باشند."/

واکسن‌های COVID-19 [کروناویروس] و مقایسه آنها با دیگر واکسن‌های موجود
آنا ساندویو، زیا شیرل
ترجمه هامیک رادیان

Source:
Medical News Today
How do COVID-19 vaccines compare with other existing vaccines?
Written by Ana Sandoiu on December 14, 2020 —
Fact checked by Zia Sherrell, MPH