• تیم نیومن، دکتر دانیل میورل
• ترجمۀ فرهنگ راد
سیستم ایمنی ما برای بقاء انسان حیاتی است. بدون وجود سیستم ایمنی، بدن ما در برابر حملۀ باکتریها، ویروسها، انگلها، و دیگر عوامل بیماریزا بیدفاع خواهد بود. این سیستم ایمنی بدن ماست که وقتی در دریای عوامل بیماریزا غوطهور میشویم ما را سالم نگه میدارد.
شبکۀ گستردهای از سلولها و بافتها به شکل مداوم در برابر مهاجمان در حالت آمادهباش قرار دارند و وقتی دشمن شناسایی میشود، حملۀ پیچیدهای علیه آن صورت میگیرد.
سیستم ایمنی در سراسر بدن گسترش یافته و شامل انواع متعددی از سلولها، دستگاهها، پروتئینها و بافتها است. نکتۀ حیاتی آن است که این سیستم میتواند بافت خودی را از بافت بیگانه تشخیص دهد. سلولهای مرده و نیز معیوب توسط ایمنی شناسایی و پاکسازی میشود.
اگر سیستم ایمنی با یک عامل بیماریزا، برای مثال یک باکتری، ویروس، یا انگل مواجه شود، این سیستم پاسخی موسوم به پاسخ ایمنی ارائه میدهد. در این مقاله شیوۀ عمل این سیستم در این مورد توضیح داده خواهد شد اما نخست شخصیتهای اصلی این سیستم را معرفی خواهیم کرد.
مطالب این مقاله:
• سلولهای سفید خون
• پاسخ ایمنی
• ایمنی
• اختلالات سیستم ایمنی
سلولهای سفید خون
گلبولهای سفید خون لکوسیت نیز نامیده میشوند. آنها به همراه جریان خون در رگهای خونی و رگهای لنفاوی که به موازات وریدها و شریانها قرار دارند در بدن گردش میکنند.
گلبولهای سفید خون مدام در حال گشتزنی و جستجوی پاتوژنها بسر میبرند. وقتی به یک هدف میرسند، شروع به تکثیر میکنند و پیامهایی مبنی بر انجام همین کار برای دیگر سلولها ارسال مینمایند.
سلولهای سفید خون در مکانهای مختلفی در بدن ذخیره میشوند که به آنها زیر عنوان دستگاههای لنفاوی اشاره میشود. این دستگاهها شامل موارد زیرند:
• تیموس - غدهای است که در میان ریهها و درست زیر گردن قرار دارد.
• طحال - دستگاهی است که خون را فیلتر میکند. طحال در بخش چپ بالای شکم قرار گرفته است.
• مغز استخوان - در مرکز استخوانها قرار گرفته و در عین حال گلبولهای قرمز خون نیز در آنجا تولید میشود.
• گرههای لنفاوی - غدد کوچکی هستند که در سراسر بدن یافت میشوند و به رگهای لنفاوی مرتبط هستند.
دو نوع اصلی لکوسیت وجود دارد:
1. فاگوسیتها
این سلولها عوامل بیماریزا را محاصره کرده و آنها را خرد و ریز میکنند و به شکل مؤثری میبلعند. چند نوع مختلف فاگوسیت وجود دارد که عبارتند از:
• نوتروفیلها - اینها پرتعدادترین نوع فاگوسیتها هستند و گرایشی به حمله به باکتریها دارند.
• مونوسیتها - اینها بزرگترین نوع فاگوسیتها هستند و چندین نقش مختلف بر عهده دارند.
• ماکروفاژها - اینها برای یافتن عوامل بیماریزا گشتزنی و نیز سلولهای مرده و در حال مرگ را پاکسازی میکنند.
• مست سلها - آنها کارهای متعددی انجام میدهند که از جملۀ آنها میتوان به کمک در التیام جراحات و زخمها و دفاع در برابر پاتوژنها اشاره کرد.
2. لنفوسیتها
لنفوسیتها به بدن کمک میکنند تا مهاجمان قبلی را به یاد بیاورد و در صورت بازگشت مجدد به بدن آنها را برای حملۀ مجدد شناسایی کند.
زندگی لنفوسیتها در مغز استخوان شروع میشود. برخی از آنها در همان جا میمانند و به B لنفوسیتها (سلولهای B) تبدیل میشوند، دیگران به تیموس میروند و به T لنفوسیتها (سلولهای T) تبدیل میشوند. این دو نوع سلول وظایف مختلفی بر عهده دارند:
• B لنفوسیتها - آنها آنتیبادیها را تولید و به هشدار دادن به T لنفوسیتها کمک میکنند.
• T لنفوسیتها - آنها سلولهای مشکلدار بدن را نابود و به هشدار دادن به دیگر لکوسیتها کمک میکنند.
پاسخ ایمنی چگونه کار میکند
سیستم ایمنی نیاز دارد که بتواند خودی را از بیگانه تشخیص دهد. سیستم مزبور این کار را از طریق کشف پروتئینهای موجود در سطح سلولها انجام میدهد.
این سیستم یاد میگیرد که پروتئینها خودی را در مرحلۀ اولیه نادیده بگیرد.
آنتیژن، هر مادهای است که میتواند محرک ایجاد پاسخ ایمنی باشد.
در بسیاری موارد، پاتوژن یک باکتری، قارچ، ویروس، مادهای سمی، یا یک جرم خارجی است. اما پاتوژن در عین حال میتواند یک سلول خودی مرده یا دارای خطا باشد. در مرحلۀ نخست طیفی از انواع سلول برای شناسایی آنتیژن به عنوان مهاجم با یکدیگر کار میکنند.
نقش B لنفوسیتها
زمانی که B لنفوسیتها آنتیژن را نشان میکنند آزاد کردن آنتیبادیها را آغاز مینمایند. آنتیبادیها پروتئینهای خاصی هستند که روی آنتیژنهای خاص متمرکز میشود.
هر سلول B یک آنتیبادی خاص میسازد. برای مثال، یکی از آنها ممکن است یک آنتیبادی بر ضد باکتری مسبب پنومونی بسازد، و دیگری ممکن است ویروس سرماخوردگی را شناسایی کند.
آنتیبادیها بخشی از یک خانوادۀ بزرگ مواد شیمیایی به نام ایمنوگلوبولینها هستند، که نقشهای متعددی در سیستم ایمنی بر عهده دارند:
• ایمنوگلوبولین G یا IgG - میکربها را نشان میکند به طوری که دیگر سلولها بتوانند آنها را شناسایی و با آنها مقابله کنند.
• IgM - تخصص آن در کشتن باکتریها است.
• IgA - در مایعاتی مثل اشک چشم و بزاق دهان جمع میشود و در آنجا ورودیهای بدن را محافظت میکند.
• IgE - در مقابل انگلها نقش محافظتی ایفا میکند و در عین حال در بروز آلرژی نقش دارد.
• IgD - همراه لنفوسیتهای B میماند و به آنها در آغاز پاسخ ایمنی کمک میکند.
آنتیبادیها روی آنتیژن قفل میکنند اما آنها را نمیکشند و فقط برای مرگ مشخصشان میکنند. کشتن آنتیژن وظیفۀ دیگر سلولهای بدن مثل فاگوسیتها است.
نقش لنفوسیتهای T
انواع متمایزی از لنفوسیتهای T (T لنفوسیتها) وجود دارد:
سلولهای T یاور (سلولها Th) - آنها پاسخ ایمنی را هماهنگسازی میکـــنند. بــرخی از آنها با دیــگر سلولها جمع مـیشوند، و برخی سلولهای B را به تولید بیشتر آنتیبادیها تحریک میکنند. دیگران سلولهای T یا فاگوسیتهای سلولخوار را جذب میکنند.
سلولهای T قاتل (سلولهای T سیتوتوکسیک) - همان گونه که از نامش پیداست، این سلولهای T به دیگر سلولها حمله میکنند. آنها به طور مشخص برای مقابله با ویروسها مفید هستند. آنها از طریق شناسایی بخشهای کوچک ویروس در خارج سلولهای آسیب دیده و نابود کردن این سلولها عمل میکنند.
ایمنی
سیستم ایمنی هر کسی متفاوت است اما بنا به یک قاعدۀ کلی این سیستم در طول دوران بزرگسالی قویتر میشود و در طول این دوره انسان در معرض بیماریزاهای مختلفی قرار گرفته و ایمنی بیشتری به دست آورده است.
دلیل اینکه افراد نوجوان و بزرگسال گرایشی به کمتر بیمار شدن نسبت به کودکان نشان میدهند، همین است.
وقتی یک آنتیبادی تولید شده باشد، یکی رونویسی از آن در بدن باقی میماند به شکلی که وقتی آنتیژن قبلی دوباره ظاهر میشود، بدن میتواند به شکل سریعتری با آن مقابله کند.
دلیل اینکه انسان برای مثال به برخی از بیماریها مثل آبله مرغان فقط یک بار مبتلا میشود همین است زیرا وقتی فرد دچار آبله مرغان میشود آنتیبادی مربوط به آن در بدن ذخیره میگردد و برای نابود کردن آن در برگشت بعدی بیماری به بدن آماده است.
سه نوع ایمنی در بدن انسان وجود دارد که به ذاتی، انطباقی و منفعل شهرت دارند:
ایمنی ذاتی
ما همه بــا سطحی از ایمنی در برابر عوامل مهاجم به دنیا میآییم. سیستم ایمنی بدن انسان همانند بسیاری از جانوران از همان روز نخست به عوامل مهاجم حمله میکند. این ایمنی ذاتی شامل حایلهای بیرونی بدن - خط مقدم دفاع در برابر عوامل بیماریزا - مثل پوست و غشاء مخاطی گلو و روده است.
این پاسخ، بیشتر کلی و غیر تخصصی است. اگر عامل پاتوژن بتواند سیستم ایمنی ذاتی را فریب دهد یا از آن بگذرد ایمنی انطباقی یا اکتسابی وارد عمل میشود.
ایمنی انطباقی (اکتسابی)
این دفاع در برابر عوامل بیماریزا همپای رشد ما در زندگی توسعه پیدا میکند. وقتی ما در معرض بیماریها قرار میگیریم یا واکسینه میشویم، مجموعهای از آنتیبادیها را در برابر پاتوژنهای مختلف ایجاد میکنیم. به این وضعیت گاهی اوقات به عنوان حافظۀ ایمنولوژیک اشاره میشود زیرا سیستم ایمنی ما دشمنان پیشین خود را به یاد میآورد.
ایمنی منفعل
این نوع ایمنی از منبع دیگری "عاریه" گرفته میشود، اما نمیتواند به شکل نامحدود ادامه یابد. برای مثال یک نوزاد آنتیبادیهایی را از مادر و از طریق جفت پیش از تولد به دست میآورد و این روند بعد از تولد از طریق شیر مادر پیگیری میشود. ایمنی منفعل بدن را در برابر برخی عفونتها در طول سالیان اولیۀ زندگی انسان محافظت میکند.
ایمنیسازی
ایمنیسازی روندی است که در آن آنتیژنها یا پاتوژنهایی تضعیف شده به فرد القاء میشود به شکلی که فرد بیمار نمیگردد اما با وجود این به ساختن آنتیبادیها ادامه میدهد.
از آنجا که بدن رونویسی یا کپی آنتیبادیها را حفظ و ذخیره میکند، اگر تهدید مزبور در دوران بعدی زندگی مجدداً بروز کند در مقابل آن ایمن خواهد بود.
اختلالات سیستم ایمنی
به دلیل پیچیدگی بیش از حد سیستم ایمنی، به طرق مختلفی امکان بروز خطا در ساختار و عملکرد آن وجود دارد. انواع اختلالات سیستم ایمنی به سه دسته تقسیم میشود:
کمبود ایمنی
این وضعیت هنگامی بروز میکند که یک بخش یا بخشهای بیشتری از سیستم ایمنی کار خود را به درستی انجام نمیدهند. کمبود ایمنی ممکن است به طرق مختلف شامل سن، چاقی و اعتیاد به الکل ایجاد و ظاهر شود. در کشورهای در حال توسعه سوء تغذیه در این مورد یک علت شایع محسوب میشود. ایدز مثالی در مورد کمبود ایمنی اکتسابی بدن است.
در برخی موارد، کمبود ایمنی میتواند ارثی باشد، برای مثال، در بیماری گرانولوماتوز مزمن که در آن فاگوسیتها کار خود را به طور کامل انجام نمیدهند.
خودایمنی
در اختلالات خودایمنی، سیستم ایمنی به اشتباه سلولهای سالم بدن را به جای پاتوژنهای بیگانه یا سلولهای معیوب مورد هدف قرار میدهد. در این سناریو سیستم ایمنی قادر به تمایز خودی از بیگانه نیست.
بیماریهای خودایمنی مواردی چون بیماری سلیاک، دیابت نوع 1، ارتریت روماتوئید و بیماری گریوز را شامل میشود.
حساسیت بیش از حد
در شرایط حساسیت بیش از حد، سیستم ایمنی به طریقی که باعث آسیب دیدن بافت سالم میشود، واکنش بیش از حد از خود نشان میدهد. یک مثال در این مورد شوک آنافیلاکتیک است که در آن بدن با چنان قدرتی به یک مادۀ آلرژیزا پاسخ میدهد که خود این پاسخ میتواند مرگآور باشد.
مخلص کلام
سیستم ایمنی بدون تردید سیستمی پیچیده و برای بقاء ما بسیار حیاتی است. چندین سیستم مختلف و انواع سلولها در هماهنگی کامل (البته در اکثر اوقات) در سراسر بدن برای مقابله با پاتوژنها و محو سلولهای مرده عمل میکنند./
Source:
What is the immune system?
Last reviewed Fri 17 November 2017
By Tim Newman
Reviewed by Daniel Murrell, MD
مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه

کشف آنتیبیوتیکهای جدید برای درمان سل

مونو یا مونونوکلئوز: نشانهها و علایم اولیه کدامند؟

پریتونیت یا اختلال پریتونیوم - علل، علایم و درمان

کاهش چشمگیر مرگ ناشی از سپسیس با چند گام سادة بیمارستانی

شوک سپتیک: چگونه از این بیماری کشنده اجتناب کنیم (مروری نو بر سپسیس و شوک سپتیک)

آیا باید نگران پاپیلوما باشیم؟

بیماری سلول داسی شکل یا آنمی سلول داسی شکل - مرور، علایم و علل

کمبود خواب باکتریهای روده را تغییر میدهد

پنومونی باکتریایی: واقعیات را بدانید

تستی که میتواند میان عفونت ویروسی و باکتریایی تمایز قائل شود

راهنمای جوانسازی و سلامت پوست

سنگ لوزه: علل، علایم و درمان

نگاهی به عفونت دستگاه ادراری

پیشتازان مرگآفرینی در جهان: هپاتیت ویروسی

WHO و تجدید نظر در مورد درمان بیماریهای واگیردار جنسی

گزارش تاریخی CDC در مورد سپسیس!

جویدن غذا محافظی در برابر عفونت است

نقش باکتریهای داخل دهان در ایجاد میگرن

عصارة قرهقاط گسترش باکتری مقاوم به درمان را مختل میکند

قند شیر مادر میتواند از عفونت کُشندة استرپتوکوکی در نوزادان پیشگیری کند

داروی کرمزدایی و درمان عفونت کشندة سی. دیفیسیل

نوشیدن مایعات فراوان در هنگام بیماری بیشتر مضر است تا مفید

ژل آنتیبیوتیک برای درمان عفونت گوش

اسپری بینی آنفولانزا هماندازة واکسن تزریقی مؤثر است

باکتری روده بر ریسک چاقی در جوانی مؤثر است

مخاطرات انتقال خون در کودکان و افراد بزرگسال

هپاتیت C: علایم، نشانهها، پیشگیری و درمان

افزایش شدید مقاومت دارویی بیماریهای عفونی در کودکان

HIV؛ ترکیب کشف شدة جدید میتواند به داروهای مؤثرتر منتج شود

HIV چگونه وارد هستة سلول ایمنی میشود!

نشانههای ایدز کدامند؟

کشف پروتئین تکثیر ویروس آنفولانزا

کلوچه میتواند کشنده باشد

عفونت حاد HIV: علایم، تشخیص و مدیریت

جدول زمانی HIV: علایم بیماری چطور تغییر میکنند؟

کیتهای خانگی تست HIV: کاربردها، آنچه انتظار میرود و فواید

پنومونی و سرطان ریه: علایم، تشخیص، و درمان

آکنه ممکن است ناشی از عدم تعادل باکتریهای پوست باشد

ترکیب باکتری روده میتواند به پیشگیری از دیابت نوع 2 کمک کند

خون اژدهای کومودو میتواند به ساخت آنتیبیوتیکهای جدید کمک کند

جراحی سینوس: انواع، کاربردها، و بهبود

مشتقات پوست قورباغه ویروس آنفولانزا را نابود میکند

میکرب روده کودکان را در برابر عفونت روده محافظت میکند

خارش گلو: علل و مداوا

فصل دهم - سیتومگالوویروس

توده زیر بغل: علل، تشخیص، و درمان

پلینوروپاتی: علل، علایم، و درمانها

دانشمندان ویروس HIV را با استفاده از اصلاح ژن در حیوانات از بین بردند

عفونتهای سیستم تنفسی خطر حملۀ قلبی را تا 17 بار افزایش میدهد

وقتی که اگزما و تبخال به هم میرسند

دیابت و عفونتهای مخمری

تب دوران بارداری خطر اتیسم را افزایش میدهد

ترکیب گیاهی بسیار مؤثرتر از داروی ضد HIV متداول

موی درونرشد یا موی فرو رفته به زیر پوست: درمان و پیشگیری

پنج راهحل خانگی برای عفونت دستگاه ادراری

34 علت راش – تصویر و تعریف

مسمومیت غذایی – علل، علایم، علاج

ورم پلک چشم - 12 علت، و درمان

عفونت سینوس مسری است؟

فرآیند انتقال HIV کشف شد

آیا داروی تزریقی HIV به اندازه داروهای خوراکی روزانه مؤثر است؟

HIV و ایدز – علل، علایم، و درمان

آیا دیابت نوع 2 مسری است؟

آگرانولوسیتوز - انواع، علل، و علایم

هیپرپیرکسی یا تب بسیار شدید – علل، علایم، و درمان

هپاتیت C چگونه منتقل میشود؟

خارش بیضه - علل، درمان، و پیشگیری

موی سفید ناحیه شرمگاهی - علل محتمل

پاپیلوما ویروس انسانی و سرطان: مکانیسم کلیدی، درمان را نشان میدهد

مونولورین یا گلیسریل لورات - فواید، مقدار مصرف، و اثرات جانبی

کمبود باکتریایی با آغاز سرطان پستان مرتبط است

کیست چیست؟ علل، انواع، و درمانها

سرطان سر و گردن - آیا ارتباط جنسی دهانی خطر آنها را افزایش میدهد؟

سوزاک - علایم، درمان، و علل

کلامیدیا؛ شایعترین بیماری مسری جنسی - علایم، درمان، و علل

بیماریهای جنسی مسری؛ تریکومونیازیس یا تریک

لیمفدیما یا ورم لنف (انسداد لنفاوی) - علایم، درمانها و علل

تونسیلیت یا عفونت لوزه - علل، علایم، و درمان

پنومونی (ذاتالریه) یا عفونت ریه - علایم، علل، و درمانها

پنومونی دوبل یا عفونت هر دو ریه - آنچه دانستنش نیاز است

عفونت قارچی ناخن - علت، درمان، و علایم

خارش جوک یا خارش کشاله ران - علل، درمانها و مداواها

سلولیتیس یا عفونت باکتریایی عمقی پوست - علایم، علل، و درمانها

آب رز - فواید، کاربردها و عوارض جانبی

بالانایتیس یا التهاب سر آلت تناسلی در پسربچهها و مردان - علایم، انواع، علل، و درمان

خارش واژن - علل، علایم، و درمان

اپیدمی جهانی HIV / ایدز

بروز مزه شیرین در دهان - علل، علایم، راه حل

کراتیتیس (کراتیت) یا التهاب قرنیه چشم - انواع، علل، و درمان

کلادوسپوریوم یا کپک قارچی درون و بیرون خانه ما - چه عوارضی برای سلامت دارد؟

سیستیت یا التهاب دیواره مثانه - آنچه دانستنش نیاز است

زگیل تناسلی یا زگیل آمیزشی در زنان و مردان - آنچه دانستنش نیاز است

راش تناسلی: علل شایع، تصاویر، و درمانها

عفونت گوش در بزرگسالان - علل، ریسک فاکتورها، و درمان

خناق یا التهاب نای و حنجره - چیست، و چگونه درمان میشود؟

لارنژیت یا ورم و التهاب حنجره - آنچه دانستنش نیاز است
استئومیلیتیس یا عفونت و التهاب استخوان یا مغز استخوان - علایم، علل، و درمان

بیماریهای واگیردار جنسی یا عفونتهای قابل انتقال از راه آمیزش جنسی - انواع و علایم

اولسر معده یا زخم معده - عوامل خطرساز و درمان

داکریوسیستیت (داکریوسیستایتیس) یا التهاب و عفونت کیسههای اشکی - علل، علایم، و درمان
نظرات (0)