لنفوم غیر هاجکین سرطانی است که در سیستم لنفاوی آغاز می‌شود. سیستم لنفاوی شبکه‌ای برای مقابله با بیماری است که در سراسر بدن گسترده شده است. در لنفوم غیر هاجکین تومورها در لنفوسیت‌ها توسعه مییابند که نوعی از سلول سفید خون است.
لنفوم غیر هاجکین شایع‌تر از دیگر نوع کلی لنفوم (لنفوما) یعنی لنفوم هاجکین است. انواع متعددی از زیرنوع لنفوم غیر هاجکین وجود دارد. لنفوم انتشار سلول B بزرگ و لنفوم فولیکولار در میان شایع‌ترین انواع این زیرگونه‌ها قرار دارند.
پیشرفتهای صورت گرفته در تشخیص و درمان لنفوم غیر هاجکین به بهبود پیش‌آگهی مردم دچار این بیماری کمک کرده است.
[آنچه می‌خوانیم:]
• انواع لنفوم غیر هاجکین
• علایم لنفوم غیر هاجکین
• علل لنفوم غیر هاجکین
• ریسک فاکتورهای لنفوم غیر هاجکین
• تشخیص لنفوم غیر هاجکین
• مرحله‌بندی لنفوم غیر هاجکین
• درمان لنفوم غیر هاجکین
انواع لنفوم غیر هاجکین
• لوسمی لنفوسیتیک مزمن [لوسمی لنفاوی مزمن]
• لنفوم سلول B کوتانئوس
• لنفوم سلول T کوتانئوس
• لنفوم فولیکولار
• ماکروگلوبولینمی والدنستروم
علایم لنفوم غیر هاجکین
نشانه‌ها و علایم لنفوم غیر هاجکین شامل موارد زیر است:
• گره‌های لنفاوی متورم فاقد درد در گردن، زیر بغل یا کشاله ران
• درد شکم و ورم شکم
• درد قفسه سینه، سرفه یا دشواری تنفسی
• خستگی مفرط مداوم
• تب
• تعریق شبانه
• کاهش وزن غیر قابل توجیه
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورت وجود هر گونه علامت و نشانه پایدار که باعث ایجاد نگرانی باشد، مردم باید به پزشک مراجعه کنند.
علل لنفوم غیر هاجکین
در اغلب موارد پزشکان علت ایجاد لنفوم غیر هاجکین را نمی‌دانند. در برخی مواقع این بیماری بر اثر تضعیف سیستم ایمنی ایجاد می‌شود. لنفوم غیر هاجکین هنگامی آغاز می‌شود که بدن تعداد زیادی لنفوسیت غیر نرمال تولید می‌کند.
در حالت نرمال لنفوسیت‌ها وارد یک چرخه قابل پیش‌بینی میشوند. لنفوسیت‌های قدیمی میمیرند و بدن لنفوسیت‌های جدید برای جایگزینی آنها ایجاد می‌کند. در لنفوم غیر هاجکین لنفوسیت‌ها نمیمیرند بلکه به رشد و تکثیر خود ادامه می‌دهند. این تعداد بیش از حد لنفوسیت‌ها در گره‌های لنفاوی تجمع کرده سبب ورم کردن آنها می‌شود.
سلول‌های B و سلول‌های T
لنفوم غیر هاجکین ممکن است در موارد زیر آغاز شود:
• سلول‌های B. سلول‌های B از طریق تولید آنتی‌بادی که باعث خنثی شدن اجرام بیگانه می‌شود با عفونت مقابله می‌کنند. در اغلب موارد لنفوم غیر هاجکین در سلول‌های B شکل میگیرد. زیرنوع‌های لنفوم غیر هاجکین که شامل سلول‌های B است لنفوم سلول‌های B بزرگ، لنفوم فولیکولار، لنفوم سلول مانتل و لنفوم برکیت را شامل می‌شود.
• سلول‌های T. سلول‌های T به شکل مستقیم در فرآنید کشتن اجرام مهاجم درگیر هستند. لنفوم غیر هاجکین با شیوع کمتر در سلول‌های T رخ می‌دهد. زیرنوع‌های لنفوم غیر هاجکین که در آن سلول‌های T درگیرند شامل لنفوم سلول‌های T محیطی و لنفوم سلول‌های T کوتانئوس است.
اینکه سرآغاز لنفوم غیر هاجکین از کدام‌یک از این دو نوع سلول بوده باشد به تعیین گزینه‌های درمانی برای بیمار کمک می‌کند.
لنفوم غیر هاجکین در کجا بروز می‌کند
لنفوم غیر هاجکین معمولاً شامل حضور لنفوسیت‌های سرطانزا در گره‌های لنفاوی است. اما امکان گسترش این بیماری به دیگر بخش‌های سیستم لنفاوی وجود دارد. این شامل عروق لنفاوی، لوزهها، ادنوئیدها، طحال، تیموس و مغز استخوان می‌شود. هر از گاه لنفوم غیر هاجکین دستگاههای خارج از سیستم لنفاوی را درگیر می‌کند.
ریسک فاکتورهای لنفوم غیر هاجکین
در اغلب موارد، مردم دارای تشخیص ابتلاء به لنفوم غیر هاجکین فاقد هر گونه ریسک فاکتور آشکار هستند. و بسیاری از مردم ریسک فاکتورهای این بیماری را دارند و هرگز به آن مبتلاء نمیشوند.
برخی عوامل که می‌توانند خطر ابتلاء به لنفوم غیر هاجکین را افزایش دهند عبارتند از:
• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی. اگر کسی پیوند عضو انجام داده باشد، بیشتر مستعد ابتلاء به بیماری مورد بحث خواهد بود زیرا درمان سرکوب سیستم ایمنی توانایی بدن را برای مقابله با بیماری‌های تازه کاهش می‌دهد.
• عفونت با برخی ویروس‌ها و باکتریها. چنین به نظر می‌رسد که برخی عفونت‌های ویروسی و باکتریایی خطر ابتلاء به لنفوم غیر هاجکین را افزایش می‌دهند. ویروس‌های مرتبط به افزایش خطر ابتلاء به لنفوم غیر هاجکین شامل HIV و عفونت اپشتین - بار است. باکتریهای مرتبط شده به افزایش خطر ابتلاء به لنفوم غیر هاجکین هلیکوباکتر پیلوری مسبب اولسر را شامل می‌شود.
• مواد شیمیایی. برخی مواد شیمیایی، مثل آنهایی که برای از بین بردن حشرات و آفات استفاده میشوند، می‌توانند خطر ابتلاء به لنفوم غیر هاجکین را افزایش دهند. تحقیق بیشتری برای فهم ارتباط ممکن میان آفت‌کُش‌ها و توسعه لنفوم غیر هاجکین نیاز است.
• بالا رفتن سن. لنفوم غیر هاجکین می‌تواند در هر سنی مردم را مبتلاء کند اما خطر آن با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. بیشترین شیوع این نوع سرطان در مردم سنین بالای 60 سال مشاهده می‌شود.
تشخیص لنفوم غیر هاجکین
پزشک در مورد تاریخچه پزشکی شخصی و خانوادگی پرسش خواهد کرد. سپس پزشک از تست‌های شامل موارد زیر برای تشخیص این بیماری استفاده می‌کند:
• معاینه بالینی
• آزمایش ادرار و آزمایش خون
• تست‌های تصویربرداری مثل اشعه X، تست CT، تست MRI و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)
• تست گره لنفاوی که در آن بیوپسی یک گره لنفی انجام شده و نمونه گرفته برای بررسی آزمایشگاهی ارسال می‌شود.
• تست مغز استخوان که در آن از مغز استخوان نمونه گرفته شده و بر روی آن بررسی آزمایشگاهی انجام می‌شود.
بسته به شرایط ممکن است از تستها و اقدامات پزشکی دیگری نیز استفاده شود.
مرحله‌بندی لنفوم غیر هاجکین
پس از اینکه پزشک میزان گسترش لنفوم غیر هاجکین را مشخص کرده باشد، مرحله سرطان تعیین می‌شود. دانستن مرحله سرطان به پزشک در تعیین پیش‌آگهی بیماری و گزینه‌های درمانی کمک می‌کند.
مراحل لنفوم غیر هاجکین شامل موارد زیر است:
• مرحله 1. سرطان محدود به یک گره لنفاوی یا گروهی از گره‌های لنفی مجاور هم است.
• مرحله 2. در این مرحله سرطان در دو ناحیه گره لنفی وجود دارد یا اینکه سرطان یک ارگان و گره‌های لنفی مجاور آن را درگیر کرده است. اما سرطان کماکان محدود به بخشی از بدن در ناحیه پایین یا بالای دیافراگم است.
• مرحله 3. وقتی سرطان به گره‌های لنفی بالا و نیز پایین دیافراگم سرایت می‌کند، آنگاه مرحله 3 تلقی می‌شود. سرطان ممکن است همچنین در گره‌های لنفاوی بالای دیافراگم و نیز طحال وجود داشته باشد.
• مرحله 4. این پیشرفته‌ترین مرحله لنفوم غیر هاجکین است. سلول‌های سرطانی در چند قسمت مختلف یک ارگان یا تعداد بیشتری ارگان و بافت گسترش یافته‌اند. مرحله 4 لنفوم غیر هاجکین همچنین ممکن است به دیگر قسمت‌های بدن مثل کبد، ریه‌ها یا استخوان‌ها سرایت کرده باشد (متاستاز).
به علاوه پزشک ممکن است از حروف A و B برای نشان دادن علایم تجربه شده لنفوم غیر هاجکین استفاده کند:
• A به این معنی است که بیمار در نتیجه ابتلاء به سرطان دچار هیچ علامت مهمی نشده است.
• B نشان می‌دهد که بیمار دچار علایم و نشانه‌های قابل توجهی مثل تب مداوم، کاهش وزن ناخواسته یا تعریق شبانه شدید شده است.
انواع مختلفی از لنفوم غیر هاجکین وجود دارد که برخی از آنها شامل اشکال نادر این بیماری است که تشخیص آنها برای آسیب‌شناس ناکارآزموده دشوار است. تشخیص و مرحله‌بندی صحیح برای توسعه یک پلن درمانی حیاتی محسوب میشوند. تحقیق نشان می‌دهد که مرور نتایج بیوپسی توسط پاتولوژیست‌های فاقد تجربه در مورد نتایج لنفوم به عدم تشخیص در موارد عدیده منجر می‌شود.
درمان لنفوم غیر هاجکین
اینکه کدام برنامه درمانی برای لنفوم غیر هاجکین در مورد بیمار مورد استفاده قرار گیرد به نوع و مرحله بیماری، سلامت عمومی بیمار و ترجیحات شخصی وی بستگی دارد.
درمان در تمامی موارد ضروری نیست
اگر چنین به نظر برسد که لنفوم از نوع کُندرشد (تنبل) است، رویکرد مراقبت و انتظار ممکن است یک گزینه باشد. لنفومهای تنبل که سبب ایجاد علایم و نشانه نمیشوند ممکن است تا سال‌ها نیاز به درمان نداشته باشند.
به تأخیر انداختن درمان به معنی رها کردن مشکل به حال خود نیست. پزشک احتمالاً چکاپ‌های منظم را برای هر چند ماه یک بار برای پایش وضعیت بیماری و اطمینان از عدم پیشرفت سرطان در دستور کار قرار می‌دهد.
درمان لنفوم باعث ایجاد علایم و نشانه
اگر لنفوم غیر هاجکین مهاجم بوده یا سبب بروز علایم و نشانه شود پزشک گزینه‌های درمانی شامل موارد فهرست شده در زیر را در دستور کار قرار می‌دهد:
• شیمی درمانی
• اشعه درمانی
• پیوند مغز استخوان. پیوند مغز استخوان که به عنوان پیوند سلول بنیادی نیز شناخته می‌شود شامل استفاده از دوزهای بالای شیمی درمانی و اشعه درمانی برای سرکوب مغز استخوان است. در مرحله بعد سلول‌های بنیادی مشتق از بدن خود بیمار یا یک اهداء کننده به داخل خون تزریق می‌شود که به استخوان‌ها رسیده و در آنجا بازسازی مغز استخوان انجام می‌شود.
مردمی که تحت پیوند مغز استخوان قرار می‌گیرند در ریسک بالاتری برای ابتلاء به عفونت قرار خواهند داشت
دیگر انواع دارودرمانی
داروهای درمان بیولوژیک به بدن در مقابله با سرطان کمک می‌کنند.
برای مثال، یک داروی بیولوژیک به نام ریتوکسیمب (ریتوکسان) نوعی آنتی‌بادی مونوکلونال است که به سلول‌های B متصل می‌شود و آنها را برای سیستم ایمنی مشاهدهپذیرتر می‌کند، که در نتیجه می‌تواند حمله خود را آغاز کند. ریتوکسیمب تعداد سلول‌های B شامل سلول‌های B سالم را کاهش دهد، اما بدن سلول‌های B سالم تازه تولید و جایگزین سلول‌های از دست رفته می‌کند. احتمال بروز سلول‌های B سرطانی کاهش پیدا می‌کند.
همچنین یک دارو به نام ایبروتینیب (ایبروویکا) توسط FDA برای استفاده در برخی مورد مردم تحت درمان برای لنفوم غیر هاجکین تأیید شده است.
داروهای رادیوایمنوتراپی از آنتی‌بادی‌های مونوکولنال حاوی ایزوتوپ‌ها ساخته شده‌اند. این امکان می‌دهد تا آنتی‌بادی به سلول‌های سرطانی متصل شود و اشعه را مستقیماً به سلول‌ها انتقال دهد. یک مثال از داروی رادیوایمنوتراپی به کار رفته برای لنفوم غیر هاجکین ایبروتیمومب تروکسیتان (زیوالین) است./
• مایو کلینیک
• ترجمه هامیک رادیان
نظرات (0)