• دکتر لین الدریج
• ترجمۀ فرهنگ راد
متاستاز به گسترش سلول‌های سرطانی از محل شکل‌گیری اولیه در قسمت دیگری از بدن اشاره دارد. سلول‌های سرطانی ممکن است از طریق جریان خون، عروق لنفاوی، یا به صورت ناحیه‌ای گسترش یابند و این کار را به ایـن دلیل میتوانند انجام دهند که مواد شیمایی که به طور معمول سلولها را در جایی از بدن که به آن تعلق دارند نگه میدارند، غایب هستند. سرطان‌ها میتوانند به هر ناحیۀ مجاور محل شکل‌گیری خود گسترش یابند، اما برخی نقاط شایع در این مورد استخوان‌ها، ریه‌ها، کبد، و مغز است. علایم اغلب مرتبط به وجود سلول‌های سرطانی در دستگاهی از بدن است که آنها در آنجا گسترش یافتهاند. درمان متاستاز بر اساس نوع سرطان اولیه و ناحیه‌ای که متاستاز در آن رخ داده است، متفاوت است.
درک متاستاز یکی از بخش‌های حساس در تحقیقات سرطان است، زیرا بیماری متاستاتیک مسؤول تقریباً 90 درصد مرگ و میر ناشی از سرطان محسوب می‌شود.
[در این مقاله:]
• متاستاز: تعریف
• اهمیت متاستاز
• چرا سرطان گسترش پیدا می‌کند؟
• سرطان چگونه متاستاز می‌دهد؟
• سرطان‌ها به کجا گسترش پیدا می‌کنند؟
• علایم متاستاز
• درمان متاستاز
متاستاز: تعریف
همچنان که در بالا ذکر شد، "متاستاز" اصطلاحی است که برای تشریح خوشهای از سلول‌های سرطانی در قسمتی از بدن به کار میرود که منشأ شکل‌گیری آنها ناحیه دیگری از بدن است. سرطانی که به این طریق گسترش یافته باشد سرطان متاستاتیک نامیده می‌شود. سرطان متاستاتیک بر مبنای محلی که در آن سرطان آغاز شده است نامگذاری می‌شود. برای مثال، اگر سرطان ریه به استخوان‌ها گسترش یافته باشد، آن را "سرطان استخوان" نمینامند بلکه بیشتر "سرطان متاستاتیک ریه به استخوان‌ها" نامیده می‌شود. در این مورد، وقتی سلول‌های سرطانی زیر میکروسکپ مورد بررسی قرار میگیرند آنها سلول‌های سرطانی ریه هستند و نه سلول‌های استخوان.
برخی از سرطان‌ها در زمان تشخیص متاستاتیک هستند در حالی که در موارد دیگر آنها پس از گسترش یا برگشت سرطان متاستاتیک می‌شوند. وقتی سرطانی برطرف شده باشد (یا دستکم نتوان آن را توسط انواع اسکن کشف کرد) و سپس همین سرطان در نقطهای دور از محل شکل‌گیری خود برگشت کند، در این حالت برای توصیف وضعیت از اصطلاح "برگشت با فاصله" استفاده می‌شود. در مرحله‌بندی سرطان، توموری که متاستاز داده باشد به طور معمول مرحله 4 سرطان تلقی می‌شود.
اهمیت متاستاز
توانایی متاستاز دادن یک وجه مشخصه اصلی برای تمایز قائل شدن میان تومورهای بدخیم (سرطانی) و تومورهای خوشخیم (غیر سرطانی) است. برخی تومورهای بدخیم میتوانند بسیار بزرگ و باعث بروز مشکلات قابل توجهی شوند، به ویژه اگر در فضایی محصور مثل مغز شکل گرفته باشند. با وجود این تومورهای اینچنینی به دیگر قسمتهای بدن گسترش پیدا نمیکنند.
متاستاز مسؤول 90 درصد مرگ و میر ناشی از سرطان است، و در نتیجه تحقیقات قابل توجهی در جستجوی راه‌هایی برای درمان متاستاز و نیز راه‌هایی برای پیشگیری از گسترش سرطان از مکان اولیه شکل‌گیری آن در دست انجام است.
چرا سرطان گسترش پیدا می‌کند؟
سلول‌های نرمال ورای ناحیه‌ای که به آن تعلق دارند گسترش پیدا نمیکنند. برای مثال، سلول‌های ریه علیرغم نزدیک بودن به قلب وارد فضای آن نمیشوند. دلیل این استقرار وجود "مواد شیمیایی چسبناک" در سلول‌های نرمال است که به نوعی نقش چسب را ایفاء می‌کنند، و سلول‌های مختلف را در محل اولیه شکل‌گیری آنها کنار هم نگه میدارند.
در شرایط فقدان این مواد شیمیایی چسبناک، سلول‌های سرطانی جدا شده از تومور "شناور" شده و به جرکت درمیآیند و اگر به عروق لنفاوی یا جریان گردش خون برسند آزادانه تغییر مکان می‌دهند. تغییر دیگر این است که سلول‌های نرمال با دیگر سلول‌های مجاور مجتمع می‌شوند. سلول‌های سرطانی راه‌هایی تدارک شده برای نادیده گرفتن این پیام‌های ارتباطی دارند، بنابراین درون ناحیه به راه خود ادامه می‌دهند و به درون بـافتهای مجاور نفوذ می‌کنند. تفاوتهای دیگری میان سلول‌های سرطانی و سلول‌های نرمال وجود دارد که به سلول‌های سرطانی امکان می‌دهد که بتوانند برای ورود به یک محدوده جدید به راه خود ادامه دهند.
سرطان چگونه متاستاز می‌دهد؟
راههای متعددی برای گسترش سلول‌های سرطانی وجود دارد:
ناحیه‌ای (منطقهای). وقتی تومورهای بدخیم رشد می‌کنند این کار را به حالت یک تودۀ صلب انجام می‌دهد، چنان که گویی مرز روشنی آنها را در بر گرفته است. در مقابل، سلول‌های سرطانی به بافت‌های مجاور به گونه‌ای هجوم میبرند که میتوان آن را شبیه به نوعی دستدرازی تصور کرد. در واقع گسترش پنجه مانند سرطان به داخل بافت‌ها از نام آن ریشه میگیرد؛ سرطان مشتق از کلمه یونانی پنجه یا خرچنگ است.
• از طریق جریان خون. سلول‌های سرطانی میتوانند وارد جریان خون شوند و از این طریق خود را به دیگر نواحی بدن برسانند.
• از طریق سیستم لنفاوی. سیستم لنفاوی راه دیگری است که از طریق آن سلول‌های سرطانی نقل مکان می‌کنند.
• از طریق راههای هوایی (سرطان ریه). در کنار روش‌های بروز متاستاز که در بالا اشاره شد، مطالعات اخیر عنوان می‌کنند که سرطان ریه، احتمالاً از راه هوایی ریه‌ها (متاستاز ائروژنوز) نیز گسترش مییابد، و این مورد ممکن است برای مردم دچار ادنوکارسینوما مهم‌تر از متاستاز از طریق جریان خون باشد.
وقتی سرطانی گسترش یافته باشد، برای اطمـینان از اینکه سلول‌های سرطانی میتوانند به رشد خود ادامه دهند مراحل دیگری نیز باید طی شود. یکی از این مراحل ضروری شکل‌گیری عروق خونی تازه برای تغذیه تومور تازه شکل گرفته است، فرآیندی که انژیوژنز نامیده می‌شود. داروهای موسوم به مهار کننده‌های انژیوژنز برای مختل کردن این فرآیند عمل می‌کنند، و باعث دشوار شدن استقرار تومورها در نواحی تازه می‌شوند.
سرطان‌ها به کجا گسترش پیدا می‌کنند؟
اغلب سرطان‌ها توانایی گسترش در هر قسمتی از بدن را دارند، اما متاستاز سرطان در برخی نقاط شایع‌تر از جاهای دیگر است.
• بیشترین متاستازها در کل شامل استخوان‌ها، کبد و ریه‌ها است.
• شایع‌ترین مکانها برای متاستاز سرطان پستان، استخوان‌ها، مغز، کبد، و ریه‌ها است.
• سرطان ریه بیشتر در غدد فوق کلیوی، استخوان‌ها، مغز، کبد، و نواحی دیگری در ریه متاستاز می‌دهد.
• شایع‌ترین نقاط متاستاز سرطان کولون شامل کبد، ریه‌ها، و پریتونیوم (غشاهای جدار حفره شکمی) است.
• دورترین نقاط برای متاستاز سرطان پروستات غدد فوق کلیوی، استخوان، کبد، و ریه‌ها است.
علایم متاستاز
علایم متاستاز می‌تواند شامل علایم مربوط به وجود تومور در ناحیه مشخصی از بدن، که سرطان از آنجا گسترش یافته، و همچنین علایم غیر اختصاصی مثل کاهش وزن غیر ارادی و خستگی مفرط باشد. برخی علایم عبارتند از:
• متاستاز به ریه می‌تواند سبب بروز سرفه مداوم، تنگی نفس، یا درد قفسه سینه شود.
• متاستاز به مغز می‌تواند باعث ایجاد سردرد، تاری دید، تشنج، بیحسی یا ضعف دست یا پا و از دست دادن تعادل گرد.
• متاستاز به استخوان می‌تواند سبب ایجاد درد در ناحیه آسیب دیده و همچنین افزایش میزان کلسیم در خون شود (هیپرکلسیمی بدخیمی). وقتی سرطان در استخوان باشد، احتمال شکستن آن افزایش مییابد، و نخستین نشانه متاستاز به استخوان ممکن است بروز یک شکستگی پاتولوژیک باشد (شکستگی ناشی از آسیب دیدن استخوان بر اثر تومور).
• متاستاز به کبد می‌تواند سبب یرقان، نفخ، درد شکم، و کاهش وزن شود.
• متاستاز به غده ادرنال اغلب فاقد علامت اما با توجه به درمان مهم است.
درمان متاستاز
درمان متاستاز به محل شکل‌گیری تومور اولیه بستگی دارد. متاستاز اغلب اوقات قابل علاج نیست، اما مداواپذیر است. داروهای جدید مثل درمانهای هدفمند و ایمنی درمانی در حال بهبود میزان بقاء در مورد برخی مردم دچار متاستاز هستند و چندین دارو در آزمونهای بالینی مورد مطالعه قرار گرفتهاند که باعث ایجاد امید در این مورد شده‌اند که بهبود در درمان متاستاز نزدیک است.
به هر حال درمان برخی نقاط دچار متاستاز از نقاط دیگر بدن مشکلتر است. به علت شبکه بغرنج درهمتنیدگی سلولها که به آنها زیر عنوان حائل خون مغز گفته می‌شود، حائلی که برای پیشگیری از دسترسی مواد سمی به سیستم عصبی مرکزی طراحی شده است، بسیاری از داروهای شیمی درمانی و برخی داروهای درمان هدفمند از رسیدن به نواحی دچار متاستاز در مغز ناتوانند. مطالعات در جستجوی داروهایی که قادر به نفوذ بیشتری به دورن مغز باشند، و نیز دیگر روش‌های درمان این متاستازها ادامه دارد.
در مورد بیمارانی که متاستاز در یک نقطه از بدن آنها ایجاد شده یا مکانهای محدودی به این مشکل دچار شده است (اُلیگومتاستازها)، خارج کردن متاستاز با عمل جراحی یا اشعه درمانی به بهبود میزان بقاء بیمار منجر می‌شود. اصطلاح متاستازکتومی برای تشریح خارج کردن متاستازها به کار میرود و میتوان آن را برای برخی انواع سرطان که دارای متاستاز کوچکی به مغز، کبد یا ریه بودهاند، لحاظ کرد./
Source:
Verywellhealth
What is a Metastasis and Why, How, and Where Do They Happen
By Lynne Eldridge, MD
Updated August 29, 2018
مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه
بیماران تحت درمان توسط پزشکان زن کمتر می‌میرند
برخی مطالعات پیشین عنوان کرده‌اند که پزشکان زن ممکن است مراقبت‌های پزشکی باکیفیت‌تری ارائه دهند، اما فرجام بیماران هرگز مورد تحقیق قرار نگرفته است. هدف تحقیق تازه پر کردن این شکاف با بررسی این موضوع ا
نقش مطالعه در بهبود سلامت و تندرستی
برای بسیاری از انسان‌ها، هیچ چیز همانند گم شدن در صفحات یک کتاب خوب نیست؛ کتاب می‌تواند ما را به جهان دیگری ببرد، و دستکم به صورت موقت ما را از شر استرس‌های زندگی روزمره رها کند. اما به شکلی روزافزون،
