• کریستین نوردکویست، دکتر یمینی رونکاد
• ترجمه هستی فراستفر
سرطان تخمدان به رشد هر نوع تودۀ سرطانی اشاره دارد که آغاز آن در تخمدان بوده باشد. این نوع سرطان پنجمین علت شایع منجر به مرگ بر اثر سرطان در زنان و دهمین نوع شایع سرطان زنان در ایالات متحد آمریکا است.
در میان سرطان‌های زنان که به رحم، گردن رحم، و تخمدان‌ها لطمه میزنند - سرطان تخمدان بالاترین میزان مرگ و میر را به خود اختصاص داده است.
انتظار می‌رود که در سال 2017 تعداد 22.440 زن در ایالات متحد آمریکا با تشخیص ابتلا به سرطان تخمدان مواجه شوند، و نیز انتظار می‌رود که در حدود 14.048 زن جان خود را بر اثر این بیماری از دست بدهند.
مطالب این مقاله:
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان
• دورنما
علایم
اغلب سرطان‌های تخمدان در اپیتلیوم یا جدار خارجی تخمدان شروع می‌شوند.
در مراحل اولیه ممکن است نشانه‌های اندکی باشد یا اساساً سرطان مزبور فاقد علامت باشد.
علایم ممکن است شبیه به علایم اختلالات دیگر مانند سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، سندرم روده تحریکپذیر (IBS) یا مشکلات موقتی مثانه باشد.
تفاوت اصلی میان سرطان تخمدان و دیگر اختلالات محتمل مداومت و تشدید تدریجی علایم در سرطان تخمدان است.
علایم اولیۀ سرطان تخمدان موارد زیر را شامل می‌شود:
• درد در ناحیۀ لگن، زیر شکم، یا در بخش‌های تحتانی بدن
• درد پشت
• سوء گوارش یا سوزش سر دل
• احساس سیری زودهنگام در غذا خوردن
• تکرر ادرار و نیاز عاجل به ادرار کردن
• احساس درد در هنگام مقاربت جنسی
• تغییر در عادات روده مثل بروز یبوست
وقتی سرطان پیشرفت می‌کند علایم آن میتواند موارد زیر را شامل باشد:
• تهوع
• کاهش وزن
• احساس بی‌نفسی
• خستگی مفرط
• فقدان اشتها
اگر زنی بیش از چند هفته دچار نفخ، احساس فشار، یا درد در ناحیۀ شکم یا لگن باشد، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.
علل
سرطان تخمدان زمانی بروز می‌کند که سلولها به شکلی نامنظم تکثیر شده و افزایش پیدا می‌کنند. به هر جهت علت دقیق بروز این پدیده مشخص نیست.
ریسک فاکتورهای زیر با افزایش شانس توسعۀ این بیماری مرتبط دانسته شده‌اند:
تاریخچۀ خانوادگی
زنانی که یکی از خویشان نزدیک آنها دچار سرطان تخمدان بوده باشد در مقایسه با دیگر زنان در ریسک بالاتری برای ابتلا به این سرطان قرار دارند.
غربالگری ژنتیک میتواند تعیین کند که آیا کسی حامل برخی ژن‌های مرتبط به افزایش ریسک سرطان تخمدان هست یا خیر.
سن
اغلب موارد سرطان تخمدان در دورۀ پس از یائسگی و به ویژه در زنان بالای 63 ساله بروز می‌کند. این سرطان در زنان زیر 40 سال به ندرت دیده می‌شود.
تاریخچۀ زاد و ولد
زنانی که یک یا دو مورد بارداری کامل را به ویژه در سنین زیر 26 سال پشت سر گذاشته باشند در ریسک پایین‌تری برای ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند. هر قدر تعداد بارداری در زنان بیشتر باشد خطر ابتلا به سرطان تخمدان در آنان کمتر خواهد بود.
همچنین شیردهی از پستان خطر بروز سرطان تخمدان را کاهش می‌دهد.
کنترل بارداری
چنین به نظر می‌رسد که استفاده از قرص پیشگیری از بارداری حداقل به مدت 3 تا 6 ماه ریسک ابتلا به این نوع سرطان را کاهش می‌دهد. هر قدر زمان استفاده از این نوع قرص بیشتر باشد ریسک ابتلا به سرطان تخمدان کاهش بیشتری خواهد داشت.
استفاده از هورمون ضد بارداری تزریقی، دیپات مدروکسی‌پروژسترون استات (DMPA یا دی‌پو – پراورا CI) به ویژه به مدت 3 سال یا بیشتر، ریسک مزبور را بیشتر کاهش می‌دهد.
درمان ناباروری یا باروری
داروهای باروری با افزایش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان مرتبط شده‌اند، به ویژه در زنانی که علیرغم استفاده از این داروها به مدت بیش از یک سال باردار نشده باشند. زنان ناباور نیز ممکن است در ریسک بالاتری نسبت به زنان بارور قرار داشته باشند، احتمالاً به این دلیل که بارداری در آنان صورت نخواهد گرفت.
سرطان پستان
زنانی که با تشخیص ابتلا به سرطان پستان مواجه باشند شانس بیشتری برای مواجهه با تشخیص ابتلا به سرطان تخمدان دارند.
به همین دلیل، زنانی که با تشخیص سرطان پستان مواجه می‌شوند و نیز زنانی که تست ژن BRCA1 و BRCA2 در مورد آنان مثبت است احتمال دارد که گزینۀ اوفورکتومی را به عنوان یک درمان پیشگیرانه انتخاب کنند.
هورمون درمانی
درمان جایگزینی هورمون به میزان جزئی ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد که هر قدر زمان انجام درمان مزبور بیشتر باشد این ریسک بالاتر خواهد بود، و به محض توقف درمان هورمونی ریسک مزبور به حد نرمال خود برمیگردد.
درمان اندروژن مثل مصرف داروی دانازول، نیز ریسک سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد.
چاقی و اضافه وزن
چنین به نظر می‌رسد که چاقی و اضافه وزن ریسک ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها را افزایش می‌دهند. سرطان تخمدان در میان زنان دارای BMI بالای 30 شایع‌تر است.
جراحی زنان
به نظر می‌رسد داشتن سابقۀ جراحی روی دستگاه‌های تولید مثل ریسک سرطان تخمدان را کاهش می‌دهد. در زنانی که مورد عمل بستن لوله‌های رحمی قرار میگیرند ریسک سرطان تخمدان تا دوسوم کاهش پیدا می‌کند. عمل هیسترکتومی میتواند ریسک مزبور را به میزان یک‌سوم کاهش دهد
اندومتریوز
زنانی که دچار اندومتریوز می‌شوند تا 30 درصد بیشتر از زنان غیر مبتلا به این بیماری در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.
تشخیص
دکتر ناحیۀ لگن را معاینه کرده و برای بررسی ناهنجاریهای آشکار، رحم و تخمدان‌ها را بررسی می‌کند. پزشک در عین حال تاریخچۀ پزشکی شخصی و خانوادگی زن را مورد بررسی قرار می‌دهد.
تست‌های زیر به تشخیص سرطان تخمدان کمک می‌کنند:
تست‌های خون: افزایش احتمالی نشانگر یا مارکر موسوم به CA-125 مورد بررسی قرار میگیرد.
تست‌های تصویربرداری: اولتراسوند ترانسواژینال، MRI یا CT اسکن ممکن است مورد استفاده قرار گیرند.
لاپاراسکپی: یک لاپاراسکپ، لولۀ یاریک مجهز به دوربین در انتهای خود، از طریق شکاف کوچکی در پایین شکم وارد بدن زن می‌شود. این ابزار به پزشک امکان می‌دهد تا تخمدان‌ها را از نزدیک مشاهده کند و در صورت نیاز بیوپسی انجام دهد.
کلونوسکپی: اگر یبوست یا خونریزی از رکتوم وجود داشته باشد، احتمالاً برای بررسی رودۀ بزرگ یا کولون به کولونوسکپی نیاز خواهد بود.
آسپیراسیون مایع شکمی: اگر شکم بیمار دچار ورم شده باشد، ممکن است تجمع مایع در آن وجود داشته باشد، که این مایع را میتوان با استفاده از یک سوزن باریک از شکم خارج و آزمایش کرد.
بیوپسی: راه معمول برای تشخیص سرطان تخمدان خارج کردن بخشی از تومور برای بررسی در مورد وجود سلول‌های سرطانی است که این نمونه تومور از طریق بیوپسی به دست میآید.
مراحل سرطان
اگر وجود سرطان تخمدان تشخیص داده شود، مرحلۀ بعدی شناسایی مرحله یا گرید سرطان است.
مرحلۀ سرطان به میزان گسترش سرطان اشاره دارد.
راه‌های مختلفی برای مرحلهبندی سرطان وجود دارد. "انجمن سرطان آمریکا" از یک سیستم چهار مرحله‌ای استفاده می‌کند.
مرحله 1: سلول‌های سرطانی محدود به تخمدان هستند و به دیگر نواحی بدن گسترش نیافتهاند.
مرحله 2: سرطان یک یا هر دو تخمدان را مبتلا کرده و نیز به دستگاه‌های مجاور تخمدان در ناحیۀ لگن مثل رحم، لوله‌های فالوپ، مثانه یا راست روده گسترش یافته است.
مرحله 3: سرطان یکی از دو تخمدان یا هر دو را فرا گرفته و نیز به جدار شکم یا گرههای لنفی پشت شکم گسترش یافته است.
مرحله 4: سرطان به دیگر بخش‌های بدن، خارج از حفرۀ پریتونئال گسترش پیدا کرده است. این حفره شکم و لگن را شامل می‌شود. نواحی مبتلا در این شرایط ممکن است شامل کبد، طحال، و مایع اطراف ریهها باشد.
شناسایی مرحله و گرید به دکتر کمک می‌کند تا در مورد بهترین راهکار درمانی برای بیمار تصمیم بگیرد.
به هر جهت، مرحله و گرید سرطان تخمدان قادر نیستند تا به تنهایی پیشبینی کنند که این سرطان چگونه رشد پیدا می‌کند.
درمان
درمان در سرطان تخمدان میتواند شامل انجام جراحی، شیمی درمانی، اشعه درمانی، هورمون درمانی، یا درمان هدفمند باشد. اغلب اوقات بیش از یک راهکار درمانی برای بیماران استفاده می‌شود.
نوع درمان به عوامل متعددی شامل نوع سرطان تخمدان، مرحله و گرید آن، و همچنین سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.
جراحی
در اغلب موارد جراحی برای خارج کردن تومور انجام می‌شود. این اغلب اولین گزینه است. دامنۀ جراحی به مرحلۀ سرطان بستگی دارد.
سالپینگو - اوفورکتومی: جراحی برای برداشتن تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ انجام می‌شود.
هیسترکتومی: جراح طی عمل، رحم و بافت اطراف ناحیۀ آسیب دیده را خارج می‌کند. اگر فقط رحم برداشته شود این عمل هیسترکتومی جزئی است. در زنان پیش‌یائسه، یائسگی بلافاصله پس از انجام این عمل آغاز می‌شود.
قطع گره لنفی: جراح گرههای لنفاوی در ناحیۀ لگن و مجاور آئورتا را خارج می‌کند.
جراحی سایتورداکتیو یا دیبولکینگ: اگر سرطان به ماورای ناحیۀ لگن گسترش یافته باشد، جراح بافت سرطانی را در حد امکان خارج می‌کند. این روند میتواند شامل بافت کیسۀ صفرا و دیگر دستگاه‌های بدن باشد. این عمل میتواند به کاهش علایم کمک کرده شیمی درمانی را مؤثرتر کند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی استفاده از برخی داروهای خاص برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. داروهای سیتوتوکسیک داروهایی هستند که برای سلولها سمی محسوب می‌شوند. این داروها مانع تقسیم و رشد سلول‌های سرطانی می‌شوند.
شیمی درمانی آن دسته از سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد که جراحی موفق به برداشتن آنها نشده است.
درمان معمولاً شامل سه تا شش جلسه یا دورۀ شیمی درمانی است. این درمان‌ها با فواصل 3 تا 4 هفتهای انجام می‌شود تا بدن امکان ریکاوری خود را داشته باشد. اگر سرطان بازگشت کند یا رشد مجدد داشته باشد شیمی درمانی با هدف کوچک کردن تومور ممکن است مجدداً انجام شود.
شیمی درمانی هدفمند
داروهای جدید می‌توانند به صورت مستقیم مسیرها یا عملکردهای سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهند. این داروها شامل بیواسیزوماب (اواستین) و اُلاپاریب (لینپارزا) است.
خلاف شیمی درمانی سنتی، این داروها میزان آسیب وارد شده بر سلول‌های سالم را محدود می‌کنند. این کار باعث کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی می‌شود.
عوارض جانبی
شیمی درمانی سلول‌های دارای تقسیم سریع را هدف قرار می‌دهد. بدبختانه سلول‌های سالم دارای چرخۀ تقسیم سریع مثل گلبولهای سفید و قرمز خون و فولیکول‌های مو نیز در کوران شیمی درمانی آسیب می‌بینند.
شدت و نوع عوارض جانبی بستگی به نوع دارو، تعداد موارد استفاده از آن، و برخی جنبه‌های مرتبط به بیمار و سلامت کلی وی دارد. عوارض جانبی عبارتند از:
• تهوع، استفراغ
• اسهال
• ریزش مو
• فقدان اشتها
• زخمهای دهان
• آنمی
• بروز انواع عفونت، زیرا تعداد سلول‌های سفید خون کاهش پیدا می‌کند
سلول‌های سالم آسیب دیده به طور معمول خود را به سرعت ترمیم می‌کنند و عوارض جانبی درمان خیلی زود برطرف می‌شود.
پیگیری شیمی درمانی
امکان دارد برای پیگیری بازده درمان تستهایی مثل آزمایشهای خون و تست‌های تصویربرداری انجام شود.
اگر پس از شیمی درمانی هنوز رد پای سرطان وجود داشته باشد احتمال چرخش به سوی درمان‌های دیگر از سوی پزشکان وجود دارد.
هورمون درمانی
امکان افزوده شدن هورمون درمانی به برنامۀ درمان بیمار وجود دارد تا بتوان از رسیدن استروژن به سلول‌های سرطانی پیشگیری کرد.
قطع جریان رسیدن استروژن رشد سلول‌های سرطانی را کند می‌کند.
هورمون درمانی ممکن است شامل گاسرلین (زالادکس)، لیوپرولاید (لوپرون)، توماکسیفن یا مهار کنندۀ اروماتاز باشد.
اشعه درمانی
اشعه درمانی کمتر در مورد سرطان تخمدان استفاده می‌شود. احتمال استفاده از آن در صورتی که رد پای کوچکی از سرطان در سیستم تولید مثل باشد وجود دارد و نیز در مواقعی که علایم سرطان پیشرفته مورد درمان قرار میگیرد.
دورنما
جراح برای پیگیری درمان سیر پیشرفت آن را پایش می‌کند. اگر تست‌های آزمایشگاهی نشان دهندۀ پاکسازی شدن سرطان باشند، سرطان "در مداوا" تلقی می‌شود.
درمان موفقیت‌آمیز امکان پذیر است اما به مرحلۀ سرطان در زمان تشخیص آن بستگی دارد.
نرخ بقاء برای سرطان اغلب بر مبنای احتمال زنده ماندن بیمار برای 5 سال یا بیشتر از زمان اولین تشخیص اندازهگیری می‌شود.
در مرحلۀ 1، نرخ بقاء 5 ساله 90 درصد است.
در مرحلۀ 2، این میزان به 70 درصد می‌رسد.
در مرحلۀ 3، نرخ بقاء 30 درصد خواهد بود.
در مرحلۀ 4، میزان آن به 17 درصد می‌رسد.
به همین دلیل انجام تمامی تست‌های غربالگری و جستجو برای برخورداری از کمکهای پزشکی به محض بروز هر گونه علامت سرطان اهمیت دارد./
Source:
What you need to know about ovarian cancer
Last updated Thu 16 November 2017
By Christian Nordqvist
Reviewed by Yamini Ranchod, PhD, MS
مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه
هشت علت شایع درد سینه در زنان
زنان در هر سنی از درد سینه خبر می‌دهند که به نام ماستالژیا نیز شناخته می‌شود. درد مزبور میتواند هم در دوران پیش از یائسگی و هم پس از آن بروز کند. در هر حال درد سینه در میان زنان جوان در دوران قاعدگی
سلامت مادران: نگرانی بزرگ نابرابری در کیفیت مراقبت و دسترسی به خدمات
سلامت مادری در سطح جهان موضوع بحث یک‌سری مقالات منتشر شده در لنست / The Lancet است، و نگرانی نویسندگان چیزی مگر نابرابری میان کشورها در مورد سرویس‌های مراقبت بهداشتی برای زنان در انتظار مادر شدن و فرز
