• دکتر ییلا هیووینگ – مارتین
• ترجمه محمدقاسم رافعی
درمانهای اندکی برای سرطان وجود دارد که به بیماران امید زندگی درامدت بدهد. آیا ویتامین C میتواند در این مورد همان حلقۀ گم شده باشد؟
تعداد مردمی که هر ساله بر اثر سرطان میمیرند در سطح ایالات متحد آمریکا و دیگر نقاط به تدریج کم میشود. اگرچه این خبر خوبی به نظر میرسد، اما در عین حال سرطان همچنان به عنوان دومین عامل کُشندۀ بزرگ در سطح جهان باقی مانده است.
بر مبنای اعلام انستیتو ملی سرطان (NCI)، میزان مرگ ناشی از سرطان در میان مردان به 1.8 درصد در فاصلۀ 2004 تا 2013، به 1.4 درصد در مورد زنان در همان دورۀ زمانی و به 1.4 درصد در میان کودکان در فاصلۀ 2009 تا 2013 کاهش یافته است.
اما در سال 2016 تعداد 1960 کودک و 595.690 فرد بزرگسال بر اثر سرطان جان خود را از دست دادند.
برای بیماران، افراد خانوادهها، و دوستان، و همچنین برای افراد درگیر در مراقبت بیماران و تحقیقات مربوط به سرطان، این اعداد و ارقام نوعی یادآوری قاطع در این مورد است که علیرغم همۀ پیشرفتهای پزشکی قرن گذشته، سرطان هنوز نقش قاطعی در مورد زندگی ما بازی میکند.
استفاده از ویتامین C یا اسید اسکوربیک به عنوان یک روش جایگزین برای درمان سرطان از دهۀ 1970 میلادی در معرض توجه قرار گرفته است.
در این مقاله، ما آخرین یافتههای علمی و پزشکی را مورد بررسی قرار میدهیم و این سؤال را مطرح میکنیم: "آیا ویتامین C همان نوشدارویی است که ما انتظارش را میکشیم؟"
ویتامین C چه کار میکند؟
بدن انسان قادر به ساختن ویتامین C نیست زیرا ما فاقد آنزیمهای ضروری برای انجام این کار هستیم. در عوض، ما نیاز به آن داریم که این ویتامین حیاتی را از طریق غذا مصرف کنیم.
ویتامین C چند عملکرد حیاتی در بدن انجام میدهد، که از جملۀ آنها میتوان به نقش آن در ساختن کلاژن اشاره کرد، که جزء مرکزی بافتهای متصل محسوب میشود.
ویتامین C همچنین در سنتز انتقال دهندههای عصبی (نوروترانسمیترها) مثل دوپامین و نوراپینفرین دخالت دارد و به علاوه در پوشش میلین محافظتی برای سلولهای مادۀ سفید مغز دخیل است. از این گذشته ویتامین C دارای ترکیبات قوی آنتیاکسیدان است که باعث محافظت سلولها در برابر صدمات اکسیداتیو میشوند.
از آنجا که ویتامین C در فرآیند کمک به سالم نگه داشتن بدن ما دخیل است، شاید این موضوع چندان باعث شگفتی نباشد که تحقیقات به چند راه مختلف که در آنها اسید اسکوربیک میتواند بر سرطان مؤثر باشد اشاره کردهاند.
سه مکانیسم مختلف در این مورد اخیراً تشریح شده است.
1. چرخش از موضع آنتیاکسیدان به حامی اکسیدان
مارک لوین / Mark Levine از بخش تعذیۀ بالینی و مولکولی در انستیتوهای ملی بهداشت (NIH) در بتسدا، و همکارانش نشان دادند که در مجاورت با فلزات، ویتامین C پراکسید هیدروژن تولید میکند.
این مولکول اکسیدان قدرتمندی است و برای سلولها و به ویژه سلولهای سرطانی بسیار سمی است.
به هر جهت هدف گرفتن سرطان با ویتامین C به سادگی خوردن چند پرتقال در طول روز نیست. بدن ما در حفظ سطوح سالم ویتامین C بسیار خوب عمل میکند اگر که این ویتامین از طریق رژیم غذایی وارد بدن شود. و اگر مقدار ویتامین C در بدن بیش از مقدار مورد نیاز باشد، ویتامین مازاد نیاز به سادگی از طریق ادرار دفع میشود.
لوین نشان میهد که تحویل ویتامین C از طریق تزریق در مقادیر بالا به آن امکان میدهد تا مکانیسمهای کنترلی بدن را فریب دهد.
دکتر لوئیس کنتلی / Lewis Cantley از دانشکدۀ ویل کورنل در نیویورک و همکارانش نیز پی بردند که ویتامین C یک اثر اکسیدانی نیرومند در یک مطالعه با استفاده از سلولهای سرطان کولورکتال بازی کرده است.
درمان با استفاده از مقادیر بالای ویتامین C سبب بروز آسیب اکسیداتیو کافی برای کشتن این سلولها توسط فرآیندی موسوم به اپوپتوزیز شد.
در کنار اعمال اثر اکسیدانی ویتامین C در این مطالعه بر روی سلولها، دکتر کنتلی پی برد که ویتامین C باعث مهار گلیکولیز میشود، که یک مسیر متابولیک است که برای تبدیل گلوکز به انرژی توسط سلولها مورد استفاده قرار میگیرد.
2. گرسنگی دادن سلولهای سرطانی از درون
استفاده از مسیرهای متابولیک خود سلولهای سرطانی کلید یافتههای مایکل پی. لیزنتی / Michael P. Lisanti از مرکز تحقیقات زیستپزشکی در دانشگاه استنفورد منچستر در انگلستان و همکاران وی است.
در یک مدل سلولی آنها نشان دادند که سلولهای بنیادی سرطان (CSCs) برای انجام متابولیسم خود بسیار متکی به میتوکندری هستند. میتوکندریها ساختارهای کوچکی در سلولها هستند که انرژی تولید میکنند. گلیکولیز و متابولیسم میتوکندری به شکل پیچیدهای به هم مرتبطند.
وقتی انرژی به واسطۀ گلیکولیز از گلوکز آزاد میشود، فرآوردۀ انتهایی این مسیر یا پیروویت، وارد میتوکندری میشود، که در آنجا نقطۀ آغاز یک سری واکنشهای زیستشیمیک است که باعث آزاد شدن انرژی از مولکول میشود.
کار لیزنتی در توافق با مطالعۀ دکتر کنتلی است: ویتامین C باعث القاء استرس اکسیداتیو در سلولهای بنیادی سرطان شده و یک آنزیم کلیدی دخیل در گلیکولیز را مهار میکند.
فقدان گلیکولیز به معنی نبود پیروویت است که این به نوبۀ خود به معنی آن است که نیروگاه میتوکندری نمیتواند هیچگونه انرژی تولید کند. نتیجۀ این فرآیند قحطی خوردن سلولهای بنیادی سرطان خواهد بود.
و در یک مطالعۀ پیگیری، محققان از دانش مزبور برای طراحی یک راه جدید در کشتن سلولهای بنیادی سرطان با استفاده از ترکیب آنتیبیوتیکها و ویتامین C استفاده کردند. برخی آنتیبیوتیکها مثل دکسیسایکلین بر چگونگی عملکرد میتوکندری تأثیر میگذارند.
درمان سلولهای بنیادی سرطان با این آنتیبیوتیک عملکرد میتوکندری را از بین برد، و سلولها را برای ایجاد انرژی کافی برای زنده نگه داشتن خود به گلیکولیز وابسته کرد. اما ضربۀ وارد شده به سلولهای بنیادی سرطان با دوزهای مصرفی ویتامین C از طریق مهار گلیکولیز این راه جایگزین را نیز مسدود کرد.
بنابراین سلولها بدون انرژی ماندند و تنها گزینه مردن بود.
اما به نظر میرسد متابولیسم انرژی تنها اسلحه در زرادخانۀ ویتامین C نیست. ویتامین C همچنین میتواند بر روی DNA کار کند و بر توسعۀ سلولهای بنیادی تأثیر بگذارد.
3. چرخش مکانیسم کنترل ژنتیکی
متیلاسیون DNA ژنهای فرد را خاموش میکند. گروههای کوچک مواد شیمیایی به نام گروههای متیل به دامنۀ DNA اضافه میشود، و آنها را از دسترس آنزیمهای مسؤول بیان اولیۀ ژن دور میکند.
این فرآیند برای عملکرد نرمال سلولی حیاتی است زیرا دیگر سلول فرد نیاز ندارد هزاران ژن را در DNA خود رمزگشایی کند.
وقتی یک سلول بنیادی به یک نوع متمایزتر مبدل میشود، برخی ژنها دمتیله میشوند که این به آنها امکان میدهد تا دوباره روشن شوند.
اما در مورد بسیاری از بیماران مبتلا به لوسمی، که دارای جهشی در ژنی موسوم به TET2 هستند، این مکانیسم کنترلی به درستی کار نمیکند.
TET2 باعث دمیتیله شدن DNA میشود و بنابراین امکان دسترسی به برخی ژنها را فراهم میکند. جهش در TET2 در سلولهای بنیادی خون به این معنی است که آنها دیگر نمیتوانند به گلبولهای بالغ خون تبدیل شوند، که این باعث میشود بدن امکان برخورداری از مقدار کافی این سلولهای حیاتی را نداشته باشد. در عوض، سلولهای بنیادی کار تقسیم را ادامه میدهند، که نتیجۀ آن بروز سرطانهای خون مثل لوسمی است.
لوئیزا کیمینو / Luisa Cimmino از دپارتمان پاتولوژی دانشکدۀ پزشکی دانشگاه نیویورک و همکارانش از موشهای دارای اصلاح ژنتیکی برای مطالعۀ خود استفاده کردند.
در این موشها TET2 در سلولهای بنیادی قابل خاموش شدن بود که این به رشد غیر نرمال سلولی منجر میشد. وقتی دوزهای بالای ویتامین C اضافه شد، دمتیلاسیون DNA دوباره روشن شد، و رفتار سلول به حالت نرمال برگشت.
جهشهای TET یا سطح کمتر TET نیز در دیگر سرطانها شامل ملانوما، سرطان کولورکتال، سرطان معده، سرطان پروستات، سرطان کبد، سرطان پستان و همچنین در گلیوبلاستوما مشاهده شده است.
استفاده از ویتامین C برای به عقب برگرداندن ساعت رشد فاجعهآمیز سلولهای بنیادی سرطان به آنها امکان میدهد تا در عوض به سلولهای بالغ تبدیل شوند. این رویکردی به کلی متفاوت در کشتن سلولهای سرطانی توسط ایجاد آسیب اکسیداتیو است.
تحقیقات نشان میدهند که هر دو راهکار سزاواری لازم را دارند. اما آیا بیماران سرطانی میتوانند با چشم امید به ویتامین C نگاه کنند؟
اوهام یا امید؟
بر مبنای اعلام NCI آزمونهای بالینی با استفاده از ترکیب ویتامین C در ترکیب با دیگر داروهای سرطان نتایج متفاوتی نشان دادهاند. در برخی موارد، بیماران چنین احساس کردهاند که کیفیت زندگی آنان بهبود یافته است. دیگر مطالعات نشان دادهاند که رشد تومورها متوقف شده است.
به هر جهت در برخی مطالعات، ویتامین C و داروهای مرسوم در درمان سرطان نسبت به یکدیگر واکنش داده و نتیجه این بوده که کل درمان کارآیی خود را از دست داده است.
یک مطالعه در سال 2010 توسط لوین نشان داد که متخصصان طب مکمل و جایگزین در ایالات متحد آمریکا مکرراً دوزهای تزریقی ویتامین C را برای طیفی از اختلالات شامل درمان سرطان به کار میبرند، علیرغم این واقعیت که ویتامین C برای استفاده در این مورد توسط FDA تأیید نشده است.
پس ویتامین C فقط اوهامی دیگر است؟ هیچ جواب سرراستی برای این سؤال وجود ندارد. تحقیقات، دستکم در مطالعات آزمایشگاهی، به صورت قطعی نشان دادهاند که ویتامین C قدرت کشتن سلولهای سرطانی یا تغییر چگونگی رفتار سلولهای بنیادی سرطانی را دارد.
NCI اخیراً گزارشی در مورد انجام پنج آزمون بالینی تحقیق در مورد ویتامین C در ترکیب با دیگر داروهای سرطان انتشار داده است.
به هر جهت آنچه روشن است این است که اشتیاق و انگیزه در این مورد که کدام محققان علمی و پزشکی پیگیر این پرسش هستند وجود دارد. زندگی در گرو است و هر کسی دوست دارد تا بداند که آیا ویتامین C به زودی در خط مقدم مقابله با سرطان قرار خواهد گرفت یا خیر.
Source:
Killing cancer with vitamin C: Hype or hope?
By Yella Hewings-Martin, PhD
Published: Wed 6 Sep 2017
نظرات (0)