کشتن سرطان با ویتامین C - اوهام یا امید؟

• دکتر ییلا هیووینگ – مارتین
• ترجمه محمدقاسم رافعی

درمان‎های اندکی برای سرطان وجود دارد که به بیماران امید زندگی درامدت بدهد. آیا ویتامین C می‎تواند در این مورد همان حلقۀ گم شده باشد؟ 
تعداد مردمی  که هر ساله بر اثر سرطان می‎میرند در سطح ایالات متحد آمریکا و دیگر نقاط به تدریج کم می‎شود. اگرچه این خبر خوبی به نظر می‎رسد، اما در عین حال سرطان همچنان به عنوان دومین عامل کُشندۀ بزرگ در سطح جهان باقی مانده است.
بر مبنای اعلام انستیتو ملی سرطان (NCI)، میزان مرگ ناشی از سرطان در میان مردان به 1.8 درصد در فاصلۀ 2004 تا 2013، به 1.4 درصد در مورد زنان در همان دورۀ زمانی و به 1.4 درصد در میان کودکان در فاصلۀ 2009 تا 2013 کاهش یافته است.
اما در سال 2016 تعداد 1960 کودک و 595.690 فرد بزرگسال بر اثر سرطان جان خود را از دست دادند.
برای بیماران، افراد خانواده‎ها، و دوستان، و همچنین برای افراد درگیر در مراقبت بیماران و تحقیقات مربوط به سرطان، این اعداد و ارقام نوعی یادآوری قاطع در این مورد است که علی‎رغم همۀ پیشرفت‌های پزشکی قرن گذشته، سرطان هنوز نقش قاطعی در مورد زندگی ما بازی می‎کند.
استفاده از ویتامین C یا اسید اسکوربیک به عنوان یک روش جایگزین برای درمان سرطان از دهۀ 1970 میلادی در معرض توجه قرار گرفته است.
در این مقاله، ما آخرین یافته‌های علمی و پزشکی را مورد بررسی قرار می‎دهیم و این سؤال را مطرح می‎کنیم: "آیا ویتامین C همان نوشدارویی است که ما انتظارش را می‎کشیم؟"

ویتامین C چه کار می‎کند؟
بدن انسان قادر به ساختن ویتامین C نیست زیرا ما فاقد آنزیم‌های ضروری برای انجام این کار هستیم. در عوض، ما نیاز به آن داریم که این ویتامین حیاتی را از طریق غذا مصرف کنیم.
ویتامین C چند عملکرد حیاتی در بدن انجام می‎دهد، که از جملۀ آنها می‎توان به نقش آن در ساختن کلاژن اشاره کرد، که جزء مرکزی بافت‌های متصل محسوب می‎شود.
ویتامین C همچنین در سنتز انتقال دهنده‏های عصبی (نوروترانسمیترها) مثل دوپامین و نوراپی‎نفرین دخالت دارد و به علاوه در پوشش میلین محافظتی برای سلول‎های مادۀ سفید مغز دخیل است. از این گذشته ویتامین C دارای ترکیبات قوی آنتی‎اکسیدان است که باعث محافظت سلول‎ها در برابر صدمات اکسیداتیو می‎شوند.
از آنجا که ویتامین C در فرآیند کمک به سالم نگه داشتن بدن ما دخیل است، شاید این موضوع چندان باعث شگفتی نباشد که تحقیقات به چند راه مختلف که در آنها اسید اسکوربیک می‎تواند بر سرطان مؤثر باشد اشاره کرده‎اند.
سه مکانیسم مختلف در این مورد اخیراً تشریح شده است.

1. چرخش از موضع آنتی‎اکسیدان به حامی اکسیدان
مارک لوین / Mark Levine از بخش تعذیۀ بالینی و مولکولی در انستیتوهای ملی بهداشت (NIH) در بتسدا، و همکارانش نشان دادند که در مجاورت با فلزات، ویتامین C پراکسید هیدروژن تولید می‎کند.
این مولکول اکسیدان قدرتمندی است و برای سلول‎ها و به ویژه سلول‎های سرطانی بسیار سمی است.
به هر جهت هدف گرفتن سرطان با ویتامین C به سادگی خوردن چند پرتقال در طول روز نیست. بدن ما در حفظ سطوح سالم ویتامین C بسیار خوب عمل می‏کند اگر که این ویتامین از طریق رژیم غذایی وارد بدن شود. و اگر مقدار ویتامین C در بدن بیش از مقدار مورد نیاز باشد، ویتامین مازاد نیاز به سادگی از طریق ادرار دفع می‎شود.
لوین نشان می‎هد که تحویل ویتامین C از طریق تزریق در مقادیر بالا به آن امکان می‎دهد تا مکانیسم‎های کنترلی بدن را فریب دهد.
دکتر لوئیس کنتلی / Lewis Cantley از دانشکدۀ ویل کورنل در نیویورک و همکارانش نیز پی بردند که ویتامین C یک اثر اکسیدانی نیرومند در یک مطالعه با استفاده از سلول‎های سرطان کولورکتال بازی کرده است.
درمان با استفاده از مقادیر بالای ویتامین C سبب بروز آسیب اکسیداتیو کافی برای کشتن این سلول‎ها توسط فرآیندی موسوم به اپوپتوزیز شد.
در کنار اعمال اثر اکسیدانی ویتامین C در این مطالعه بر روی سلول‎ها، دکتر کنتلی پی برد که ویتامین C باعث مهار گلیکولیز می‎شود، که یک مسیر متابولیک است که برای تبدیل گلوکز به انرژی توسط سلول‎ها مورد استفاده قرار می‎گیرد.

2. گرسنگی دادن سلول‎های سرطانی از درون
استفاده از مسیرهای متابولیک خود سلول‎های سرطانی کلید یافته‎های مایکل پی. لیزنتی / Michael P. Lisanti از مرکز تحقیقات زیست‌پزشکی در دانشگاه استنفورد منچستر در انگلستان و همکاران وی است.
در یک مدل سلولی  آنها نشان دادند که سلول‎های بنیادی سرطان (CSCs) برای انجام متابولیسم خود بسیار متکی به میتوکندری هستند. میتوکندری‌ها ساختارهای کوچکی در سلول‎ها هستند که انرژی تولید می‎کنند. گلیکولیز و متابولیسم میتوکندری به شکل پیچیده‎ای به هم مرتبطند.
وقتی انرژی به واسطۀ گلیکولیز از گلوکز آزاد می‎شود، فرآوردۀ انتهایی این مسیر یا پیروویت، وارد میتوکندری می‎شود، که در آنجا نقطۀ آغاز یک سری واکنش‌های زیست‌شیمیک است که باعث آزاد شدن انرژی از مولکول‎ می‎شود.
کار لیزنتی در توافق با مطالعۀ دکتر کنتلی است: ویتامین C باعث القاء استرس اکسیداتیو در سلول‎های بنیادی سرطان شده و یک آنزیم کلیدی دخیل در گلیکولیز را مهار می‎کند.
فقدان گلیکولیز به معنی نبود پیروویت است که این به نوبۀ خود به معنی آن است که نیروگاه میتوکندری نمی‎تواند هیچ‎گونه انرژی تولید کند. نتیجۀ این فرآیند قحطی خوردن سلول‎های بنیادی سرطان خواهد بود.
و در یک مطالعۀ پیگیری، محققان از دانش مزبور برای طراحی یک راه جدید در کشتن سلول‌های بنیادی سرطان با استفاده از ترکیب آنتی‏بیوتیک‎ها و ویتامین C استفاده کردند. برخی آنتی‎بیوتیک‎ها مثل دکسی‎سایکلین بر چگونگی عملکرد میتوکندری تأثیر می‎گذارند.
درمان سلول‎های بنیادی سرطان با این آنتی‎بیوتیک عملکرد میتوکندری را از بین برد، و سلول‎ها را برای ایجاد انرژی کافی برای زنده نگه داشتن خود به گلیکولیز وابسته کرد. اما ضربۀ وارد شده به سلول‌های بنیادی سرطان با دوزهای مصرفی ویتامین C از طریق مهار گلیکولیز این راه جایگزین را نیز مسدود کرد.
بنابراین سلول‎ها بدون انرژی ماندند و تنها گزینه مردن بود.
اما به نظر می‎رسد متابولیسم انرژی تنها اسلحه در زرادخانۀ ویتامین C نیست. ویتامین C همچنین می‏تواند بر روی DNA کار کند و بر توسعۀ سلول‎های بنیادی تأثیر بگذارد.

3. چرخش مکانیسم کنترل ژنتیکی
متیلاسیون DNA ژن‎های فرد را خاموش می‎کند. گروه‎های کوچک مواد شیمیایی به نام گروه‌های متیل به دامنۀ DNA اضافه می‎شود، و آنها را از دسترس آنزیم‎های مسؤول بیان اولیۀ ژن دور می‎کند.
این فرآیند برای عملکرد نرمال سلولی حیاتی است زیرا دیگر سلول فرد نیاز ندارد هزاران ژن را در DNA خود رمزگشایی کند.
وقتی یک سلول بنیادی به یک نوع متمایزتر مبدل می‎شود، برخی ژن‎ها دمتیله می‎شوند که این به آنها امکان می‎دهد تا دوباره روشن شوند.
اما در مورد بسیاری از بیماران مبتلا به لوسمی، که دارای جهشی در ژنی موسوم به TET2 هستند، این مکانیسم کنترلی به درستی کار نمی‎کند.
TET2 باعث دمیتیله شدن DNA می‎شود و بنابراین امکان دسترسی به برخی ژن‎ها را فراهم می‎کند. جهش در TET2 در سلول‎های بنیادی خون به این معنی است که آنها دیگر نمی‎توانند به گلبول‎های بالغ خون تبدیل شوند، که این باعث می‎شود بدن امکان برخورداری از مقدار کافی این سلول‏های حیاتی را نداشته باشد. در عوض، سلول‎های بنیادی کار تقسیم را ادامه می‌دهند، که نتیجۀ آن بروز سرطان‎های خون مثل لوسمی است.
لوئیزا کیمینو / Luisa Cimmino از دپارتمان پاتولوژی دانشکدۀ پزشکی دانشگاه نیویورک و همکارانش از موش‎های دارای اصلاح ژنتیکی برای مطالعۀ خود استفاده کردند.
در این موش‎ها TET2 در سلول‎های بنیادی قابل خاموش شدن بود که این به رشد غیر نرمال سلولی منجر می‎شد. وقتی دوزهای بالای ویتامین C اضافه شد، دمتیلاسیون DNA دوباره روشن شد،  و رفتار سلول به حالت نرمال برگشت.
جهش‌های TET یا سطح کمتر TET نیز در دیگر سرطان‎ها شامل ملانوما، سرطان کولورکتال، سرطان معده، سرطان پروستات، سرطان کبد، سرطان پستان و همچنین در گلیوبلاستوما مشاهده شده است.
استفاده از ویتامین C برای به عقب برگرداندن ساعت رشد فاجعه‎آمیز سلول‎های بنیادی سرطان به آنها امکان می‎دهد تا در عوض به سلول‌های بالغ تبدیل شوند. این رویکردی به کلی متفاوت در کشتن سلول‎های سرطانی توسط ایجاد آسیب اکسیداتیو است.
تحقیقات نشان می‎دهند که هر دو راهکار سزاواری لازم را دارند. اما آیا بیماران سرطانی می‎توانند با چشم امید به ویتامین C نگاه کنند؟

اوهام یا امید؟
بر مبنای اعلام NCI آزمون‌های بالینی با استفاده از ترکیب ویتامین C در ترکیب با دیگر داروهای سرطان نتایج متفاوتی نشان داده‎اند. در برخی موارد، بیماران چنین احساس کرده‌اند که کیفیت زندگی آنان بهبود یافته است. دیگر مطالعات نشان داده‎اند که رشد تومورها متوقف شده است.
به هر جهت در برخی مطالعات، ویتامین C و داروهای مرسوم در درمان سرطان نسبت به یکدیگر واکنش داده و نتیجه این بوده که کل درمان کارآیی خود را از دست داده است.
یک مطالعه در سال 2010 توسط لوین نشان داد که متخصصان طب مکمل و جایگزین در ایالات متحد آمریکا مکرراً دوزهای تزریقی ویتامین C را برای طیفی از اختلالات شامل درمان سرطان به کار می‎برند، علی‎رغم این واقعیت که ویتامین C برای استفاده در این مورد توسط FDA تأیید نشده است.
پس ویتامین C فقط اوهامی دیگر است؟ هیچ جواب سرراستی برای این سؤال وجود ندارد. تحقیقات، دستکم در مطالعات آزمایشگاهی، به صورت قطعی نشان داده‎اند که ویتامین C قدرت کشتن سلول‎های سرطانی یا تغییر چگونگی رفتار سلول‎های بنیادی سرطانی را دارد.
NCI اخیراً گزارشی در مورد انجام پنج آزمون بالینی تحقیق در مورد ویتامین C در ترکیب با دیگر داروهای سرطان انتشار داده است.
به هر جهت آنچه روشن است این است که اشتیاق و انگیزه در این مورد که کدام محققان علمی و پزشکی پیگیر این پرسش هستند وجود دارد. زندگی در گرو است و هر کسی دوست دارد تا بداند که آیا ویتامین C به زودی در خط مقدم مقابله با سرطان قرار خواهد گرفت یا خیر.

Source:
Killing cancer with vitamin C: Hype or hope?
By Yella Hewings-Martin, PhD
Published: Wed 6 Sep 2017