در این مقاله:
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چگونه بر باروری تأثیر می‌گذارد
• علایم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
• درمان باروری در زنان دچار سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
• درمان‌های جایگزین
• اندومتریوز
• سلامت روانی
• بارورسازی در محیط آزمایشگاهی (IVF)
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• خلاصه
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) اختلالی شامل عدم تعادل هورمونی و مشکلات متابولیسم است. این بیماری بر تخمدان‌ها تأثیر می‌گذارد اما لزوماً به ناباروری منجر نمی‌شود. در هر حال PCOS یک علت شایع ناباروری است.
بر مبنای تخمین‌های موجود 5 تا 13 درصد زنان در سنین بچه‌دار شدن دچار PCOS هستند اما این اختلال قابل درمان است.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چگونه بر باروری تأثیر می‌گذارد
زنان مبتلاء به PCOS دچار عدم تعادل هورمونی هستند که می‌تواند به موارد زیر منجر گردد:
• مقدار بالای هورمون‌های موسوم به اندروژن‌ها
• شکل‌گیری کیسک‌های کوچک، بدون درد و پر از مایع در تخمدان‌ها
• زبر شدن غلاف بیرونی تخمدان‌ها
• مقادیر بالای انسولین در خون
تمامی این موارد می‌توانند در تخمک‌گذاری زنان اختلال ایجاد کنند. یک نشانه اتفاق افتادن این مشکل بی‌نظمی پریود یا قطع آن است.
میزان شیوع ناباروری در زنان مبتلاء به PCOS بین 70 تا 80 درصد تخمین زده می‌شود.
علایم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
نشانه‌ها و علایم PCOS معمولاً خود را در اواخر جوانی یا اوایل بزرگسالی زنان نشان می‌دهند و عبارتند از:
• رویش بیش از حد مو بر صورت یا دیگر قسمت‌ها که در آنها معمولاً مو در مردان بیشتر است
• تنک شدن موی روی جمجمه
• پوست روغنی (پوست چرب) یا آکنه شدید
• لک‌های پوستی روی گردن یا زیر بغل
• لکه‌های پوست ضخیم و تیره رنگ (اکانتوزیس نیگریکانس)، مشخصاً روی گردن، کشاله ران، یا زیر پستان‌ها
• افزایش وزن یا دشواری در کاهش وزن
شخص در عین حال ممکن است با مقاومت انسولین مواجه شود که به افزایش مقادیر انسولین در خون منجر می‌شود. در صورت عدم درمان این اختلال می‌تواند به دیابت نوع 2 بینجامد.
برخی علایم که ممکن است عنوانگر دچار شدن به مشکلات باروری باشند شامل بی‌نظمی پریود یا قطع خونریزی عادت ماهانه است. شخص ممکن است دچار بی‌نظمی در تخمک‌گذاری شود یا اساساً تخمک‌گذاری در او متوقف گردد.
درمان باروری در زنان دچار سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
در حال حاضر PCOS قابل علاج نیست بنابراین درمان و مدیریت وضعیت به هدف آن بستگی دارد.
در مورد ناباروی ناشی از PCOS درمان شامل تصحیح هر گونه مشکل تخمک‌گذاری و رفع مشکلات متابولیک مثل مقاومت انسولین است.
قرص‌های هورمونی پیشگیری از بارداری می‌توانند در مورد زنانی که تمایل به باردار شدن ندارند مؤثر باشند. و درمان‌هایی برای کمک به تخمک‌گذاری و لقاح وجود دارد. و در عین حال این درمان‌ها را می‌توان برای کمک به تنظیم چرخه‌های عادت ماهانه و ایجاد محافظت در برابر اندومتریوز در زنان دچار بی‌نظمی پریود بر اثر PCOS به کار برد.
پزشک احتمالاً برخی مقیاس‌های پایه‌ای سلامت را در وهله نخست توصیه خواهد کرد.
حفظ وزن بدن در محدوده سالم می‌تواند به تنظیم چرخه عادت ماهانه و تحت کنترل قرار گرفتن گلوکز خون کمک کند. بنابراین رژیم غذایی سالم و متعادل و ورزش منظم نقش حیاتی دارند.
اگر پیشتر چنین کاری نکرده‌اید زمان خوبی است که پریودهای خود را پیگیری کنید. راه‌های متعددی برای انجام این کار در دست است و تقویم‌ها و اپلیکشن‌های باروری بسیاری برای پیگیری این مورد وجود دارد.
سیترات کلومیفن (کلومید)
سیترات کلومیفن یک محرک تخمک‌گذاری است. این دارو با بلوک کردن بازخورد استروژن برای مغز عمل می‌کند.
این داروی خوراکی یک بار در روز برای 5 روز اول چرخه عادت ماهانه استفاده می‌شود. شخص مصرف آن را با کمترین دوز ممکن آغاز می‌کند. در صورت نیاز پزشک می‌تواند دوز دارو را افزایش دهد.
کلومید در کمک به زنان دچار PCOS برای تخمک‌گذاری کاملاً مؤثر است. به هر حال در حدود 15 درصد زنان مبتلاء به PCOS به دوز حداکثری دارو پاسخ نمی‌دهند.
لترازول
لترازول (فمیرا) یک مهار کننده اروماتاز است. این دارو برای درمان سرطان پستان و نیز برای آغاز جهش تخمک‌گذاری در زنان دچار PCOS به کار می‌رود. لترازول تولید استروژن را بلوک کرده و رهش هورمون محرک فولیکول (FSH) را برای تحریک تخمک‌گذاری افزایش می‌دهد.
متفورمین
متفورمین دارویی است که برای درمان دیابت نوع 2 به کار می‌رود. این دارو توانایی بدن را برای استفاده از انسولین به شکلی مؤثر تقویت می‌کند.
متفورمین خط مقدم درمان PCOS نیست اما آن را می‌توان برای ترغیب پریود و تخمک‌گذاری منظم به کار برد. متفورمین معمولاً برای زنان مبتلاء به PCOS که برای باردار شدن با مشکل مواجهند توصیه نمی‌شود، زیرا به اندازه لترازول و کلومیفن مؤثر نیست. اما، این دارو می‌تواند باعث ترغیب تخمک‌گذاری شود، بنابراین زنان مصرف کننده متفورمین که نمی‌خواهند باردار شوند باید قرص کنترل بارداری بگیرند زیرا داروی مزبور ممکن است باعث شروع تخمک‌گذاری شود.
گونادوتروپین‌ها
گونادوتروپین‌ها هورمون‌های تزریقی هستند که می‌توانند به تخمک‌گذاری کمک کنند. این داروها برای بررسی از نزدیک چگونگی پاسخ بدن زنان به دارو نیاز به پایش از نزدیک و مکرر توسط پزشک دارند.
جراحی
اگر بدن زنی به دارو پاسخ ندهد نوعی عمل جراحی به نام حفر تخمدان به روش لاپاروسکپیک ممکن است به عنوان یک گزینه مطرح شود اگرچه این روش به ندرت در عمل به کار می‌رود.
PCOS می‌تواند باعث زمخت شدن غلاق خارجی تخمدان‌ها و بلوک کردن تخمک‌گذاری شود. در عمل مزبور جراح چند برش کوچک ایجاد می‌کند.
از میان یکی از شکاف‌های مزبور یک لاپاروسکپ برای مشاهده ارگان‌های داخلی استفاده می‌شود. سپس یک پرتو لیزر یا سوزن نازک برای ایجاد سوراخ‌هایی روی سطح تخمدان وارد بدن می‌شود. این کار معمولاً باعث تجدید تخمک‌گذاری به مدت 6 تا 9 ماه می‌گردد.
جراحی مزبور عموماً تحت بیهوشی عمومی و به عنوان یک عمل سرپایی صورت می‌گیرد. نتایج عمل دایمی هستند.
درمان‌های جایگزین
رژیم غذایی و ورزش
برنامه غذایی سالم برای سلامت کلی هر کسی اهمیت دارد. اما گفته می‌شود رژیم غذایی کم-کالری کم-کربوهیدرات تأمین کننده تمام مواد مغذی ضروری نقشی قابل توجه در بهبود حساسیت انسولین و باروری در زنان دچار PCOS دارد.
هدف قرار دادن 30 دقیقه ورزش با شدت متوسط سه بار در هفته نیز مفید است.
اگر شاخص توده بدن (BMI) زنی بالا باشد، علایم PCOS را می‌توان با کاهش وزن بهبود بخشید. در عین حال مشورت با متخصص تغذیه یا رژیم غذایی مفید خواهد بود.
طب سوزنی
یک تحقیق مربوط به سال 2010 عنوان می‌کند که طب سوزنی می‌تواند در درمان PCOS از طرق زیر مؤثر و ایمن باشد:
• افزایش جریان خون به تخمدان‌ها
• کاهش حجم تخمدان و کیست تخمدان
• مدیریت هیپرگلیسمی
• کاهش میزان کورتیزول
• کمک به کاهش وزن
به خاطر داشته باشید که اگرچه شواهد در مورد مضرات بسیار اندک است، در عین فواید احتمالی نیز روشن نیست.
طب سوزنی برای PCOS به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته است. برای تعیین فایده آن در درمان PCOS به پژوهش بیشتری نیاز است.
روغن‌های ضروری
روغن‌های ضروری عصاره‌های گیاهی هستند که طیفی از روایح را ایجاد می‌کنند که ممکن است بر چگونگی حس شما تأثیر بگذارند.
افراد بسیاری از استنشاق انواع روغن ضروری به آرام‌بخشی یا تقویت نیرو دست می‌یابند. دیگران روغن‌های ضروری را برای کاهش علایم اختلالات مختلف سلامت استفاده می‌کنند.
تحقیق در مورد اثربخشی روغن‌های ضروری محدود است.
یک مطالعه بر روی موش‌های صحرایی که در سال 2017 منتشر شد اثرات روغن ضروری را بر PCOS مورد ارزیابی قرار داده است.
محققان جمع‌بندی کرده‌اند که نعناع تند تستوسترون را مهار و ایجاد فولیکول در بافت تخمدان را تجدید می‌کند. آنها همچنین عنوان کرده‌اند که روغن مزبور پتانسیل درمان PCOS را دارد. اینکه نتایج به انسان قابل تعمیم باشد چیزی است که برای مشاهده آن باید منتظر ماند.
تحقیق کافی برای نتیجه‌گیری استوار در دست نیست. اروماتراپی عموماً ایمن تلقی می‌شود اگرچه امکان بروز عوارض جانبی در مورد آن مطرح است.
گیاهان دارویی و مکمل‌ها
حتی گیاهان دارویی و مکمل‌ها ممکن است با داروها وارد فعل و انفعال دارویی شوند. اگر زنی برای ناباروری مرتبط به PCOS دارو می‌گیرد باید پیش از مصرف مکمل با پزشک خود مشورت کند.
یک مرور مربوط به سال 2017 پی برده است که برخی شواهد "کم‌کیفیت" وجود دارد که بر مبنای آنها زنان دچار PCOS ممکن است از مصرف مکمل‌های اینوسیتول و امگا 3 روغن ماهی سود ببرند.
شواهد با کیفیت بالای کافی برای هدف گرفتن ایمنی و اثربخشی مکمل‌های گیاهی وغذایی در مورد زنان دچار PCOS وجود ندارد.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و اندومتریوز
اگری زنی با PCOS و ناباروری مواجه باشد و به درمان جواب ندهد، پزشک ممکن است علت دیگری را جستجو کند.
اندومتریوز اختلالی است که در آن نوعی بافت که جدار رحم را پوشش می‌دهد در جای دیگری در لگن رشد می‌کند. این رشد بافت غیر نرمال می‌تواند لوله‌های فالوپ (لوله‌های تخم‌بر) را مسدود کرده یا به تخمک یا اسپرم آسیب برساند.
"بر مبنای اعلام "کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان" در حدود 40 درصد زنان دچار ناباروری با اندومتریوزیس (اندومتریوز) مواجهند.
گاهی از اوقات اندومتریوز می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• پریودهای سنگین
• درد لگن در زمان پیرامون خونریزی عادت ماهانه یا در طول مقاربت جنسی
• درد در هنگام حرکات روده یا ادرار کردن
تمامی زنان مبتلاء به اندومتریوز دچار علایم مزبور نمی‌شوند.
یک مطالعه مربوط به سال 2019 همپوشانی PCOS و اندومتریوز را مورد بررسی قرار داده است.
این تحقیق شامل زنانی دچار PCOS بود که به سیترات کلومیفن جواب نمی‌دادند. پس از انجام عملی به نام حفاری تخمدان به روش لاپاروسکپیک، 7.7 درصد دچار اندومتریوز اتفاقی یافت شدند.
نکاتی در مورد سلامت روانی
تجربه دشواری لقاح ممکن است یأس‌آور باشد. و قرار گرفتن تحت درمان‌های باروری نقش یک غلتک کوچک احساسی را بازی کند. اینها مشکلاتی جسمانی‌اند اما می‌توانند استرس اضافی بر روابط و سلامت روانی اعمال کنند.
افسردگی و اضطراب تا حدودی در میان زنان مبتلاء به PCOS شایعند، اگرچه چگونگی ارتباط این اختلالات روشن نیست.
اگر زنی دچار افسردگی یا اضطراب باشد، یا صرفاً دچار مشکل مقابله باشد، باید بداند که در این مورد تنها نیست. کمک در دسترس است. دکتر می‌تواند علایم را ارزیابی کرده و زن را در صورت نیاز به متخصص مناسب معرفی کند.
بارورسازی در محیط آزمایشگاهی (IVF)
گاهی از اوقات تنظیمات سبک زندگی، داروها و عمل جراحی کارآیی ندارند. اگر چنین اتفاقی برای زنی رخ دهد، IVF می‌تواند یک گزینه باشد. در این مورد تزریق‌های باروری برای تحریک تخمدان‌ها شروع می‌شود. زنان احتمالاً در یک وهله تعداد زیادی تخمک تولید می‌کنند. وقتی تخمک‌ها برداشت شده باشند می‌توان آنها را به کمک اسپرم بارور کرد. برخی تخمک‌های بارور شده را می‌توان برای کاربرد بعدی منجمد کرد. برخی از آنها به رحم زن منتقل می‌شوند تا کاشته شده و رشد کنند. IVF می‌تواند احتمال زایمان چندقلویی را افزایش دهد.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اگر زنی دچار علایم PCOS باشد باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کند.
اگر زنی در هر مقطعی تصمیم به بارداری بگیرد، هر قدر درمان PCOS را زودتر شروع کند بهتر خواهد بود.
خلاصه
PCOS اختلالی است که در آن عدم تعادل هورمونی می‌تواند در تخمک‌گذاری اختلال ایجاد کند.
برخی زنان دچار PCOS برای باردار شدن با مشکل مواجه می‌شوند. با وجود این درمان‌های مؤثر در دسترسند.
به کمک مداخلات پزشکی بسیاری از زنان دچار مشکل ناباروری بر اثر PCOS می‌توانند بچه‌دار شوند. به خاطر سپردن این موضوع نیز مهم است که PCOS به این معنی نیست که زن مبتلاء به آن هرگز باردار نخواهد شد./
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چطور بر باروری تأثیر می‌گذارد و چه باید کرد
دکتر آماندا کالن، آن پیترانجلو
ترجمه هستی فراست‌فر
Source:
Healthline
How Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) Affects Fertility and What to Do
Medically reviewed by Amanda Kallen, MD —
Written by Ann Pietrangelo
On November 19, 2020
