راهنمای افزایش وزن در سه ماهه سوم بارداری

• میانگین افزایش وزن در طول سه ماهه سوم بارداری
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• مقصود از افزایش وزن
• دیگر تغییرات سه ماهه سوم بارداری
• راهنمای افزایش وزن ایمن
• خلاصه

زنان در طول بارداری تغییرات جسمانی و عاطفی متعددی را تجربه می‌کنند. افزایش وزن در سه ماهه سوم بارداری یک بخش مهم از اواخر بارداری است و به طور معمول علتی برای نگرانی ندارد.
بسیاری از مادران باردار در طول سه ماهه سوم بارداری با افزایش وزن سریع مواجه می‌شوند. بر مبنای اعلام "اداره بهداشت زنان" (OWH) علت آن است که جنین به طور معمول در این برهه زمانی بیشترین افزایش وزن را دارد.

میانگین افزایش وزن در طول سه ماهه سوم بارداری
مقدار وزنی که زنان در طول بارداری اضافه می‌کنند به چند عامل شامل موارد زیر بستگی دارد:
• شاخص توده بدن (BMI) زن پیش از بارداری
• تعداد بارداری‌ها
• میزان فعالیت جسمانی
• عادات غذایی
مقدار وزنی که زنان باید انتظار داشته باشند تا در طول بارداری افزایش یابد به BMI پیش از بارداری مرتبط است.
جدول زیر شامل توصیه‌های افزایش وزن مربوط به دوره بارداری بر اساس BMI است که از سوی CDC اعلام شده است:

BMI پیش از بارداری	افزایش وزن توصیه شده برای زنان دارای بارداری تک قلویی (کیلوگرم)	افزایش وزن توصیه شده برای زنان دارای بارداری دوقلویی (کیلوگرم)
<18.5	12.7–18.4	22.6–28.12
18.5–24.9	11.3–15.8	16.7–24.4
25–29.9	6.8–11.3	14–22.6
≥30	4.9–9	11.3–19

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
وقتی زنی باردار باشد باید به محض مواجهه با هر یک از علایم زیر به پزشک مراجعه کند:
• تهوع مکرر هر روزه
• استفراغ مکرر هر روزه
• ورم ناگهانی صورت و دست‌ها پس از هفته بیستم بارداری، زیرا این وضعیت ممکن است نشان دهنده پره‌اکلامپسی باشد
• خستگی مفرط مزمن
• تنگی نفس
• تشنگی بیش از حد یا گرسنگی بیش از حد
• لکه‌بینی یا خونریزی واژن
• کرامپ در قسمت شکم یا ناحیه لگن
• افزایش ترشحات واژن
اگر زنی در مورد وزن‌گیری خود در سه ماهه سوم بارداری نگران باشد این موضوع اهمیت دارد که در این مورد با پزشک مشورت کند.

مقصود از افزایش وزن
جنین به طور معمول بیشترین وزن خود را در سه ماهه سوم بارداری به دست می‌آورد. بر مبنای اعلام OWH جنین در طول سه ماهه سوم بارداری به طور میانگین 10.16 تا 15.24 قد می‌کشد و 2.267 کیلوگرم وزن اضافه می‌کند.
در کنار افزایش وزن مربوط به جنین در حال رشد، بدن مادر نیز بر اثر عوامل زیر با افزایش وزن مواجه می‌شود:
• جفت
• مایع آمنیوتیک
• بافت پستان
• افزایش خون در گردش
• بزرگ شدن رحم
• ذخیره چربی برای وضع حمل و شیردهی از پستان

دیگر تغییرات سه ماهه سوم بارداری
تغییرات و اختلالات فهرست شده در زیر نیز ممکن است در طول سه ماهه سوم بارداری بروز کنند:
• تنگی نفس
• سوزش سر دل
• ورم پا، ورم مچ پا، ورم انگشت و ورم صورت
• هموروئید
• ورم پستان یا حساسیت پستان
• انقباضات براکستون - هیکس، که "هشدارهای کاذب" با شدت کمتر از انقباضات وضع حمل هستند اما به بدن در آمادگی برای زایمان کمک می‌کنند.

راهنمای افزایش وزن ایمن
زنان باید در طول بارداری منتظر افزایش وزن باشند. به هر حال بر مبنای یک مطالعه متعلق به سال 2017، در سطح ایالات متحد آمریکا تقریباً 50 درصد زنان در دوره بارداری دارای افزایش وزن در دامنه توصیه شده هستند.
افزایش وزن بیش از حد در طول بارداری می‌تواند تقویت کننده عوارض جانبی سلامت شامل موارد زیر باشد:
• دیابت بارداری
• بالا رفتن فشار خون
• افزایش وزن درازمدت
• زایمان زودرس
• چاقی
• افزایش خطر ابتلاء به بیماری‌هایی مثل دیابت نوع 2 و بیماری قلبی عروقی
زنان باردار می‌توانند بر مبنای رعایت موارد زیر از افزایش وزن ایمن برخوردار شوند:

کار با متخصص مراقبت‌های پزشکی
در آغاز بارداری، متخصص مراقبت‌های پزشکی زنان با اندازه‌گیری شاخص توده بدن زن مقدار وزن‌گیری مورد نیاز را تعیین خواهد کرد.
متخصص مزبور پایش وزن‌گیری زن باردار را در کل دوره بارداری پیگیری خواهد کرد.

داشتن تنوع غذایی
داشتن برنامه غذایی متعادل باعث تأمین مواد مغذی حیاتی مثل کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، و چربی‌ها می‌شود که باعث کمک قابل توجهی هم به مادر باردار و هم به جنین می‎شوند.
زنان می‌توانند میزان گرفتن مواد مغذی خود را با مصرف طیف متنوعی از غذاها و نوشیدنی‌های مفید شامل موارد زیر به حداکثر برسانند:
• میوه و سبزیجات
• غلات کامل
• محصولات لبنی کم-چربی یا بدون چربی
• پروتئین‌هایی مثل موارد تأمین شده از گوشت ماکیان، گاو و گوساله و ماهی
"اداره پیشگیری از بیماری و حمایت از سلامت" توصیه می‌کند زنان باردار در طول هر هفته 226 تا 340 گرم غذاهای دریایی بخورند.
به هر حال برخی ماهی‌ها و غذاهای دریایی دارای جیوه هستند، که بر سلامت مادر باردار و رشد جنین تأثیر منفی دارد.
گزینه‌های ایمن برای ماهی‌ها و غذاهای دریایی شامل موارد زیر است:
• ماهی کاد
• سالمون
• تون کنسروی
• شاه ماهی
• صدف خوراکی
• میگو
• قزل آلا
• تیلاپیا
• گربه ماهی
غذاهای دریایی و ماهی‌هایی که باید در طول بارداری از خوردن آنها خودداری شود عبارتند از:
• تون بیگی
• شاه ماهی خال خالی
• نیزه ماهی
• اُرنج رافی
• کوسه
• اره ماهی
• تاج ماهی
انتخاب غذای دریایی از منابع قابل اعتماد می‌تواند به ایجاد اطمینان در مورد کیفیت خوب ماده غذایی کمک کند.

غذا را به میزان کم در وعده‌های غذایی متعدد بخورید
خوردن غذای زیاد در یک وعده غذایی ممکن است برای زن باردار چالش برانگیز باشد. برای مثال برخی زنان ممکن است در صورت داشتن علایمی مثل تغییرات اشتها، تهوع و استفراغ در خوردن یا حفظ غذا در معده دچار مشکل شوند.
همچنین در حوالی پایان بارداری وجود جنین و رحم بزرگ شده می‌تواند به اشغال فضای شکم منجر شود، که در این صورت جای کمی برای اتساع معده باقی می‌ماند.
در این موارد زنان ممکن است بخواهند تا چند وعده غذای مختصر را در طول روز بخورند، که این بدان معنی است که بدن در هر وعده باید مقدار کمتری غذا را هضم کند. این کار کمک می‌کند تا ناراحتی‌های گوارشی مثل تهوع و سوزش سر دل به حداقل برسند.

پیگیری وضعیت کالری
پیگیری کالری می‌تواند کمک کند تا زنان بدون دچار شدن به پرخوری کالری مورد نیاز خود را دریافت کنند.
بر مبنای اعلام "کالج آمریکایی زنان و زایمان"، زنانی که در دوره پیش از بارداری دارای BMI نرمال بوده‌اند باید مصرف 340 کالری اضافی را برای سه ماهه دوم و 450 کالری اضافی را برای سه ماهه سوم بارداری در دستور کار خود قرار دهند.

ورزش منظم
ورزش منظم می‌تواند به کاهش خطر پیامدهایی مثل پره‌اکلامپسی، زایمان پیش از ترم و چاقی کمک کند.
ورزش منظم در طول بارداری همچنین فواید دیگری شامل موارد زیر در بر دارد:
• کاهش درد پشت
• کاهش یبوست
• بهبود سلامت قلبی عروقی
• بهبود کاهش وزن پس از زایمان
در مجموع زنان باید در طول هر هفته 150 دقیقه ورزش اروبیک انجام دهند. این می‌تواند شامل فعالیت‌های زیر باشد:
• پیاده‌روی
• دوچرخه سواری روی دوچرخه ثابت
• شنا
• یوگا

خلاصه
در طول سه ماهه سوم بارداری زنان می‌توانند افزایش وزنی معادل 226 گرم تا 450 گرم را در هر هفته از بارداری انتظار داشته باشند. برخی راه‌های ایمن وزن‌گیری در طول بارداری شامل خوردن غذای سالم و داشتن رژیم غذایی متنوع و انجام ورزش به شکل منظم است.
زنان می‌توانند با تیم مراقبت پزشکی خود در طول بارداری برای پیگیری افزایش وزن کار کنند./

• جِیمی اسکِ، دکتر کارولاین کی
• ترجمه هستی فراست‌فر

Source:
Medical News Today
What to know about third trimester weight gain
Last reviewed Mon 14 October 2019
By Jamie Eske
Reviewed by Carolyn Kay, MD