کیست شکلاتی یا کیست تخمدان پر شده با خون کهنه

• علل کیست شکلاتی
• علایم کیست شکلاتی
• درمان کیست شکلاتی
• باروری
• دورنما

کیست شکلاتی، کیست تخمدان پر شده با خون کهنه است. این کیست‌ها، که پزشکان آنها را اندومتریوما می‌نامند، سرطانی نیستند، با وجود این معمولاً به این معنی‌اند که بیماری اندومتریوز در شخص مبتلاء به آن اندازه جدی هست که باعث بروز عوارض برای باروری شود.
در حدود 20 تا 40 درصد زنان مبتلاء به اندومتریوز دچار کیست شکلاتی می‌شوند.

علل کیست شکلاتی
اندومتریوز سبب ایجاد کیست شکلاتی می‌شود. بافت اندومتریوز رحم را می‌پوشاند و باعث می‌شود تا این بافت در خارج از محدوده رحم نیز رشد کند.
بافت اندومتریوز می‌تواند به تخمدان‌ها، لوله‌های تخم‌بر (لوله‌های فالوپ)، و دستگاه‌های مجاور مثل مثانه متصل شود. این اختلال می‌تواند به پریودهای دردناک سنگین منجر شده و نیز به دستگاه‌های تحت تأثیر قرار گرفته آسیب برساند.
پزشکان بر مبنای میزان گسترش بافت اندومتریوز به دیگر نواحی بدن آن را به مراحلی تقسیم می‌کنند. مراحل 3 و 4 شدیدترین مراحل هستند و بیشترین احتمال مربوط به ایجاد اندومتریوماها مربوط به آنها است.
اگر زنان دچار اندومتریوز تحت درمان قرار نگیرند، این بیماری می‌تواند تشدید شود و امکان ایجاد کیست شکلاتی وجود دارد.
کیست شکلاتی کیسک‌های حاوی خون کهنه هستند. این کیست‌ها به تخمدان‌ها می‌چسبند و می‌توانند بر عملکرد تخمدان تأثیر منفی بگذارند. در برخی موارد کیست شکلاتی می‌توانند مانع کار تخمدان‌ها شده و بنابراین جلو باردار شدن زن را بگیرند.
دکترها علت اندومتریوز را نمی‌دانند. اغلب تحقیقات عنوان کرده‌اند که استروژن در این مورد نقشی کلیدی دارد، اگرچه محققان نمی‌دانند چرا این هورمون در برخی زنان باعث ایجاد اختلال مورد بحث می‌شود و در بقیه خیر.
ریسک فاکتورهای مربوط به اندومتریوز و کیست شکلاتی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
• ژنتیک. زنان دارای تاریخچه خانوادگی اندومتریوز بیشتر در معرض ابتلاء به اختلال مورد بحث قرار دارند.
• جریان عادت ماهانه رتروگراد. این وضعیت هنگامی اتفاق می‌افتد که خون پریود مسیر معکوس را طی کرده و به جای خروج از راه واژن وارد لوله‌های فالوپ می‌شود.
• اختلالات ایمنی. برخی مشکلات سیستم ایمنی به ویژه اختلالات خودایمنی می‌توانند سبب ایجاد اندومتریوز شوند.
• صدمات. آسیب دیدن رحم یا ساختارهای پیرامون آن باعث تقویت ریسک اندومتریوز می‌شود. این صدمات برای مثال ممکن است در طول زایمان به روش سزارین ایجاد شود.

علایم کیست شکلاتی
امکان تشخیص کیست شکلاتی بر مبنای صرف علایم وجود ندارد. به جای آن پزشک باید تخمدان‌ها را با سونوگرافی معاینه کند.
برای تشخیص قطعی این نوع کیست، پزشک نیاز دارد تا بافت مورد بحث را زیر میکروسکپ بررسی نماید. اگر کماکان تشخیص قطعی نشود، پزشک خارج کردن کیست برای آنالیز را در دستور کار قرار می‌دهد.
علایم کیست شکلاتی شبیه به علایم اندومتریوز است. این علایم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
• پریودهای دردناک
• درد لگن غیر قابل توضیح در فاصله بین پریودها
• درد در هنگام سکس
• مشکلات گوارشی
• دردناک شدن عمل دفع مدفوع
• پریودهای سنگین عادت ماهانه
• دشواری برای باردار شدن

درمان کیست شکلاتی
درمان به علایم و هدف‌های مرتبط به بارداری بستگی دارد. اگر این هدف‌ها شامل بارداری باشد، هدف اصلی درمان حفظ باروری یا تقویت آن است.
در برخی موارد دکتر می‌تواند رویکرد انتظار و مشاهده دقیق کیست را برای ملاحظه چگونگی رشد آن در دستور کار قرار دهد.
در شرایط فهرست شده در زیر پزشک عمل جراحی را برای خارج کردن کیست توصیه می‌کند:
• کیست بسیار بزرگ باشد
• پریودها دردناک باشند
• نشانه‌های ناباروری وجود داشته باشد
اندومتریوماها و دیگر علایم اندومتریوز می‌توانند پس از جراحی ظاهر شوند، بنابراین اقدامات مزبور در نهایت ممکن است ضروری باشند.
برخی از اوقات پزشکان عملی به نام اوفورکتومی را برای برداشتن یک تخمدان انجام می‌دهند و این عمل می‌تواند باعث تسکین علایم اندومتریوز شود. به هر جهت، پزشکان انجام این عمل را برای زنانی که قصد باردار شدن دارند توصیه نمی‌کنند.
تصاویر سونوگرافی می‌توانند به پزشک بگویند که کیست احتمالاً اندومتریوما است اما تشخیص قطعی صرفاً پس از مشاهده کیست زیر میکروسکپ امکان دارد.
در موارد بسیار نادر یک کیست بزرگ تخمدان که در سونوگرافی شبیه به اندومتریوما به نظر می‌رسد به توده سرطانی چرخش می‌کند. در نتیجه، اگر کیست بزرگ‌تر از 4 سانتی‌متر یا در حال رشد باشد یا هر دو ویژگی مزبور را داشته باشد، توصیه پزشک خارج کردن آن خواهد بود.

باروری
اندومتریوز می‌تواند باردار شدن را دشوار کند و کیست شکلاتی می‌تواند این مشکل را تشدید نماید.
ارتباط میان اندومتریوز و ناباروی هنوز به طور کامل روشن نیست. این احتمال وجود دارد که توده‌های اندومتریال و اندومتریوماها محرک بروز التهاب باشند، که این وضعیت احتمال ایمپلنت یک تخمک بارور شده را در رحم با دشواری بیشتری مواجه می‌کند. التهاب همچنین می‌تواند به نطفه در حال رشد آسیب برساند.
اندومتریوماها در عین حال برای تخمدان‌ها تولید تخمک سالم را دشوارتر می‌کنند. اگر میزان تخمک‌گذاری کاهش یابد، یا اگر تخمک‌ها از سلامت کمتری برخوردار باشند شانس باردار شدن کاهش خواهد یافت.
یادآوری این موضوع مهم است که اندومتریوماها الزاماً موجب ناباروری نمی‌شوند. در واقع، برخی زنان دچار اندومتریوز پیشرفته و کیست شکلاتی به آسانی باردار می‌شوند.
برخی تحقیقات عنوان می‌کنند که خارج کردن اندومتریوما می‌تواند به تخمدان‌ها آسیب زده یا ذخیره تخمک را از بین ببرد که این می‌تواند به تضعیف باروری منجر شود.
اگر زنی قصد انجام IVF داشته باشد برداشتن کیست از طریق عمل جراحی می‌تواند اقدام مزبور را دشوارتر کند و نامحتمل است که خارج کردن کیست به افزایش شانس باردار شدن منجر شود.
به هر جهت برای زنانی که قصد باردار شدن بدون IVF را دارند، خارج کردن کیست شکلاتی با عمل جراحی می‌تواند باروری را بهبود ببخشد.
بحث در مورد فواید و خطرات عمل جراحی با پزشک ضروری است و متخصص باروری ممکن است بتواند برنامه‌ درمانی شخصی شده‌ای برای زن ارائه دهد.

دورنما
کیست‌های شکلاتی غیر سرطانی هستند. به هر جهت، آنها عوارض اندومتریوز محسوب می‎شوند که پزشکان آن را با افزایش خطر سرطان مرتبط می‌دانند. ریسک قطعی هنوز نسبتاً پایین است.
در حدود 1 زن از هر 42 زن دچار اندومتریوز به سرطان تخمدان مبتلاء می‌شود، که در کل جمعیت این رقم نزدیک به 1 در 76 است. در نتیجه، برخی پزشکان ممکن است به زنان دارای تاریخچه ابتلاء به اندومتریوز اقدام به آزمون‌ها و غربالگری‌های مکرر را توصیه کنند.
اندومتریوماها به طور معمول در موارد اندومتریوز پیشرفته بروز می‌کنند. این نوع اندومتریوز بیشتر محتمل است که باعث ایجاد مشکلات جدی مثل دشواری در باردار شدن یا حفظ بارداری، پریودهای دردناک و درد در هنگام سکس شود.
شایع‌ترین عارضه اندومتریوماها و همچنین اندومتریوز ناباروری است. در حدود 20 تا 50 درصد زنان دچار ناباروری به اندومتریوز مبتلاء هستند، و 30 تا 50 درصد زنان دچار اندومتریوز به مشکل ناباروری گرفتارند.
از آنجا که علایم کیست شکلاتی قابل تمیز دادن از علایم مربوط به اندومتریوز نیست این موضوع مهم است که مردم به خودتشخیصی اقدام نکنند. فقط پزشک قادر است تشخیص است که مشکل اندومتریوز است یا کیست شکلاتی.
اگر پریودها دردناک، بسیار سنگین، یا دارای لخته خون زیاد باشند زنان باید به پزشک مراجعه کنند.
به علاوه هر زن دچار اندومتریوز اگر علایم بیماری در وی تشدید شده یا اگر برای باردار شدن با مشکل مواجه شده باشد باید به پزشک مراجعه کند./

• زاون ویلینز، دکتر دبورا ویترسپون
• ترجمه هستی فراست‌فر

Source:
Medical News Today
What is a chocolate cyst?
Last reviewed Tue 23 April 2019
By Zawn Villines
Reviewed by Deborah Weatherspoon, PhD, RN, CRNA