رحم قلب‎مانند یا رحم دو شاخه - علایم، علل، تأثیر آن در باروری و بارداری

• بتانی کدمن، دِبرا رُز ویلسون
• ترجمه هستی فراست‌فر

رحم قلب‎مانند (رحم دو شاخه یا رحم دو شاخ) هنگامی مطرح می‎شود که رحم زن دارای شکلی قلب مانند است. از این رو به این وضعیت برخی از اوقات زیر عنوان "زهدان قلب مانند" اشاره می‎شود. رحم در بدن زن دستگاهی است که در آن تخمک بارور شده رشد کرده و به بچه تبدیل می‎گردد.
شکل رحم زن زمانی اهمیت پیدا می‏کند که وی در صدد باردار شدن است و نیز این موضوع در طول بارداری وی دارای اهمیت است.
زنان دارای رحم قلب ‎مانند ممکن است متوجه شوند که جنین در زهدان آنان در حالتی نامعمول قرار گرفته است که این موضوع عمل زایمان را با مشکل مواجه می‎کند.

[مطالب این مقاله:]
• باروری
• علایم
• علل
• تشخیص
• دیگر اختلالات
• درمان
• پیام همراه

آیا رحم قلب ‎مانند بر باروری تأثیر منفی می‎گذارد
برخی گزارش‌ها بر آنند که این شکل رحم در زمان تلاش زنان برای باردار شدن تفاوتی در موضوع ایجاد نمی‎کند. اعتقاد بر آن است که قلب مانند بودن رحم به تشکیل نطفه آسیب نمی‎رساند.
به هر حال تحقیقات پیشین عنوان کرده‎اند که داشتن رحم غیر نرمال در میان زنانی که موفق به بچه‎دار شدن نشده‎اند بیشتر عمومیت دارد.
قلب مانند بودن رحم در عین حال ریسک سقط ناخواستۀ جنین را در مراحل متأخر بارداری و نیز دچار شدن به زایمان زودرس افزایش می‎دهد.
این مشکلات گمان می‌‏رود که ناشی از بی‎نظمی انقباضات رحمی یا کاهش قابلیت رحم بر اثر شکل نامنظم آن باشد.

آیا از دست دادن بارداری بیشتر محتمل است؟
مشخص کردن ویژگی‎های دقیق افزایش ریسک از دست دادن بارداری و وضع حمل زودرس کار دشواری است. موارد متعددی در این مورد می‏توانند امر تشخیص آنچه را که باعث سقط ناخواستۀ جنین می‎شود برای زنان دشوار کنند.
برای مثال یک گزارش عنوان می‎کند که سقط‌های مکرر در زنان دارای رحم مشکل‎دار ممکن است رقمی بین 1.8 تا 37.6 درصد را شامل شود.
در مقایسه با زنان دارای زهدان با شکل منظم، زنان دارای رحم قلب‎ مانند در ریسک بالاتری برای زایمان بچۀ دچار نقایص هنگام تولد قرار دارند.
در یک مطالعه چنین گزارش شده است که ریسک ناهنجاری‎های زمان تولد در بچه‎های متولد شده از مادران دارای رحم قلب مانند چهار بار بیشتر از زنانی است که دچار این وضعیت نیستند.
اگر یک زن دارای رحم قلب‎مانند باردار شود، وضعیت او ریسک بالا تلقی می‎شود. این بدان معنی است که بارداری باید به طور دقیق و مکرر برای بررسی وضعیت سلامت و پیشرفت رشد جنین و شناسایی زودهنگام مشکلات برای به حداقل رساندن ریسک‎های مطرح مورد بررسی و پایش قرار داشته باشد.
اگر بچه پیش از تولد در وضعیت بریچ قرار گیرد، ممکن است اقدام به زایمان به روش سزارین ضروری باشد.

علایم
در حدود 3 درصد زنان دارای رحم با اشکال نامنظم هستند. این بی‎نظمی می‎تواند شامل اندازۀ رحم، ساختار آن یا شکل رحم باشد. داشتن رحم قلب‎مانند یکی از شایع‎ترین انواع بی‎نظمی‎های رحمی است.
اغلب زن دچار مشکل مورد بحث با رحم قلب‎مانند متولد می‌شود اما ممکن است از این مشکل بی‎خبر باشد زیرا وی دچار هیچ علامت دیگری نیست یا اینکه علایم موجود غیر معمول احساس نمی‎شوند. بسیاری از زنان تنها هنگامی به ابتلاء خود به این وضعیت واقف می‎‎شوند که به دلیلی مورد تست اولتراسوند یا تصویربرداری رحم قرار می‎گیرند.
با وجود این احتمال ابتلاء زنان دارای رحم قلب‎مانند به علایم مرتبط زیر وجود دارد:
• دردناک بودن مقاربت جنسی
• احساس درد یا ناراحتی در شکم
• خونریزی نامنظم واژن
• درد پریود
• سقط جنین ناخواستۀ مکرر

علل ایجاد رحم قلب‎مانند
رحم زنان هنگامی توسعه می‎یابد که آنان خود در رحم مادر خویش قرار دارند. اگر رشد رحم به صورت نرمال انجام نشود احتمال بروز نقص رحم مطرح خواهد بود. این وضعیت زیر عنوان ناهنجاری مادرزادی شناخته می‎شود، که بدین معنی است که ناهنجاری مزبور از بدو تولد با زن همراه است. پییشگیری یا متوقف کردن این اختلال ناممکن است.
رحم قلب‎ مانند به علت توسعۀ غیر نرمال مجاری پارامزونفریک ایجاد می‎شود.
وقتی مجاری مزبور قادر به اتصال درست به یکدیگر نباشند، رحم به دو شاخه تقسیم می‎شود که این موضوع باعث ایجاد نمای قلب مانند در آن می‎گردد.

تشخیص
به علت پنهان بودن علایم، زن دارای رحم قلب‎مانند ممکن است هرگز از این موضوع مطلع نشود تا اینکه به علت بارداری یا به دلیلی دیگر مورد تست اولتراسوند رحم قرار گیرد. گاهی از اوقات این احتمال هست که مشکل مزبور هرگز کشف نشود.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اگر زنی مداوماً دچار سقط جنین ناخواسته، خونریزی نامنظم، یا دردناک بودن غیر معمول پریودها باشد، مراجعه به دکتر رویکرد خوبی محسوب می‎شود.
برای تشخیص رحم قلب‎مانند احتمال استفاده از تست‎های مندرج در فهرست زیر وجود دارد:
• معاینه لگن
• هیستروسالپینگوگرام یا عکسبرداری اشعه ایکس رحم و لوله‎های فالوپ (تخم‌بر) پس از تزریق یک رنگ مخصوص
• اولتراسوند برای تصویربرداری از رحم با استفاده از امواج صوتی فرکانس بالا
• MRIبرای تهیۀ تصاویر مشروح از رحم

دیگر ناهنجاری‎های رحم
دیگر ناهنجاری‎های رحم عبارتند از:

رحم دیواره‎دار
رحم دیواره‎دار هنگامی مطرح است که گروهی از عضلات یا بافت‎ها به نام سپتوم، رحم را به دو قسمت تقسیم می‎کنند. این وضعیت می‎توانند به سقط جنین مکرر در زن منجر شود. برای ترمیم وضعیت رحم اغلب اوقات عمل جراحی انجام می‎شود.

رحم تک‌شاخ (رحم تک‌شاخه)
رحم تک‌شاخه زیر عنوان رحم یک‎طرفه نیز شناخته می‎شود. رحم تک‌شاخه نوعی ناهنجاری رحمی است که در آن فقط نیمی از رحم شکل می‎گیرد.

درمان و جراحی
زن دچار رحم قلب‎مانند ممکن است هرگز مورد درمان قرار نگیرد. در صورت نیاز به درمان، جراحی انجام شده زیر عنوان متروپلاستی استراسمن شناخته می‎شود.
انجام این جراحی ممکن است زمانی توصیه شود که زن دچار سقط جنین مکرر بوده و علت بروز این سقط‌ها رحم قلب‎مانند تعیین شده باشد.
انجام عمل جراحی مزبور به عنوان راه حلی برای ناباروری محل مناقشه است، زیرا بیشتر مطالعات انجام شده عنوان کرده‌اند که داشتن رحم قلب‎مانند بر شانس بارداری در زنان تأثیر منفی نمی‎گذارد.

پیام همراه
برخی شواهد عنوانگر این موضوع هستند که مشکلاتی نظیر سقط جنین ناخواسته و زایمان زودرس در زنان دچار مشکل رحم قلب‎مانند بیشتر محتمل است، اگرچه وضعیت مزوبر احتمال بارداری موفق و زایمان طبیعی را به طور کامل از دور خارج نمی‎کند.
زنان دارای رحم قلب‎مانند در صورت باردار شدن باید به شکل دقیق‎تری در سراسر دورۀ بارداری مورد پایش قرار گیرند تا ریسک‎های مطرح به حداقل برسند و مشکلات در اولین فرصت ممکن شناسایی شوند./

Source:
What is a bicornuate uterus?
Last reviewed Mon 5 February 2018
By Bethany Cadman
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT