علل سفت شدن شکم در طول بارداری - سه ماهه اول، سه ماهه دوم، و سه ماهه سوم

• نیکول گلن، هالی ارنست
• ترجمه هستی فراست‎فر

بارداری اغلب دوره‎ای هیجان‎انگیز از زندگی زنان محسوب می‎شود اما در عین حال زمانی پر از علایم یا تجارب جسمانی غریب است. سفت شدن شکم یکی از این علایم است که بسیاری از زنان در طول بارداری دچار آن می‎شوند. دلایل بسیاری برای سفت شدن شکم در طول بارداری وجود دارد و علامت‌ها بر اساس هر یک از سه ماهه‎های بارداری متفاوتند.

[مطالب این مقاله:]
• سه ماهه اول
• سه ماهه دوم
• سه ماهه سوم
• وضع حمل و انقباضات براکستون - هیکس

سه ماهه اول
چند دلیل مختلف برای بروز احساس سفت شدن شکم زنان در طول سه ماهه اول بارداری وجود دارد که شامل موارد زیرند:

کشیدگی
در طول سه ماهه اول بارداری رحم رشد می‎کند و برای جا دادن جنین در حال رشد کش می‎آید.
این وضعیت می‎تواند باعث ایجاد گرفتگی در ناحیۀ شکم شده و سبب بروز دردهای سوزان، خفقانی و تند و تیز در ناحیۀ شکم و همچنین کشیدگی رباط‎ها و دیگر بافت‎ها شود.

گاز یا یبوست
درد ناشی از تجمع گاز یکی از مشکلات شایع در سراسر بارداری است. این وضعیت می‎تواند به ایجاد کرامپ یا درد سوزان در ناحیۀ شکم منجر شود و ممکن است بسیار دردناک باشد.
یبوست نیز شکایت بسیار شایعی در دورۀ اوایل بارداری است. تغییرات هورمونی ایجاد شده بر اثر بارداری باعث کند شدن عملکرد دستگاه گوارش می‎شوند.
همچنین آهن موجود در برخی ویتامین‎های دوره بارداری باعث سفت شدن مدفوع شده و دفع مدفوع را برای زن باردار دشوار می‎کنند. هم گاز و هم یبوست در برخی از مواقع این حس را در زنان پدید می‎آورند که گویی شکم سفت شده است.

از دست دادن بارداری (سقط جنین ناخواسته)
در موارد نادر، سفت شدن شکم پیامی در مورد از دست دادن بارداری است، که به معنی از دست دادن جنین پیش از هفته بیست بارداری تعریف می‎شود.
در هر حال از دست دادن بارداری بیشترین شیوع را در 12 هفته اول بارداری دارد. دیگر نشانه‎های از دست دادن بارداری شامل موارد زیر است:
• درد خفیف تا شدید پشت
• خونریزی واژن که در آن خون دارای رنگ قرمز روشن یا قهوه‎ای روشن است
• گرفتگی عضلانی
• ترشح واژن به صورت بافت یا لخته‌های خون
• کاهش علایم یا نشانه‎های باردار بودن مثل ناخوشی صبحگاهی یا حالت افتادگی پستان
نشانه‎های از دست دادن بارداری در بین زنان متفاوت است و در برخی موقعیت‎ها زنان ممکن است هیچ‎گونه علامتی را تجربه نکنند. این موضوع مهم است که زنان معاینات منظم دورۀ پری‎ناتال را در طول اوایل بارداری انجام دهند به شکلی که پزشک بتواند رشد و نمو بچه را در دوران جنینی پایش کند.
در اوایل بارداری، در صورت بروز هر گونه خونریزی واژن، به ویژه اگر خون دارای رنگ سرخ بوده و خونریزی مشابه خونریزی دوره پریود باشد، زنان باید به پزشک مراجعه کنند.

سه ماهه دوم
کشیدگی، گرفتگی عضلانی و درد نیشدار پهلوهای رحم اغلب در سه ماهه دوم بارداری ادامه پیدا می‎کند، و به عنوان درد رباط گرد شناخته می‌شود. رباط‎های گرد در دو طرف زهدان جایگیر شده‎اند و رحم را به کشالۀ ران متصل می‎کنند.
در طول بارداری، رباط‎ها همپای رشد رحم کشیده می‎شوند، که این می‏تواند سبب ایجاد درد تند و تیزی شود. درد اغلب بر اثر تغییر حالت قرارگیری بدن مثل نشستن یا ایستادن یا خم شدن زن بروز می‎کند.
در اغلب زنان حس انقباض رحم و سفتی آن به شکل متناوب در طول سه ماهه دوم بارداری شروع می‎شود، که این فاصلۀ بین هفته 14 تا 28 بارداری را شامل می‎گردد. این وضعیت زیر عنوان انقباضات براکستون - هیکس، وضع حمل کاذب یا انقباضات تمرینی شناخته می‎شود.
مقصود از بروز انقباضات براکستون - هیکس آماده کردن رحم برای کار سخت تحمل وضع حمل و زایمان است.
انقباضات براکستون - هیکس پدیده‎ای نرمال و بسیار شایع است. این انقباضات به طور معمول در حدود 30 تا 60 ثانیه ادامه می‎یابند اما این امکان وجود دارد که تا دو دقیقه نیز ادامه پیدا کنند. انقباضات مزبور هم‎اندازۀ انقباض‌های معمول دردناک نیستند، اما کماکان می‎توانند درد قابل ملاحظه و ناراحت کننده‎ای ایجاد کنند.
برخی عوامل ممکن است باعث تحریک یا تشدید انقباض‎های براکستون - هیکس شوند که عبارتند از:
• سکس یا ارگاسم
• کم‌آبی بدن
• پر بودن مثانه
• لگدهای محکم بچه در رحم
حتی با وجودی که انقباض‎های براکستون - هیکس در طول بــارداری شایعند، یادآوری بروز آنها به پزشک در طول ویزیت‎های دوره بارداری اهمیت دارد. دکتر می‎تواند مشخص کند که انقباضات مزبور واقعاً انقباض‎های براکستون - هیکس هستند یا اینکه نشانه‌ای از وضع حمل زودرسند.
در صورت مواجهه با موارد زیر مراجعه به دکتر مهم است:
• انقباض‎ها قوی‎تر شده یا فواصل میان بروز آنها کاهش پیدا می‎کند
• انقباض‌ها بر اثر استراحت یا نوشیدن آب تخفیف نمی‎یابند
• نشت مایع از واژن وجود دارد
• خونریزی واژن وجود دارد
دکتر باید این علایم را مورد ارزیابی قرار دهد و اطمینان یابد که زن دچار عوارض بارداری و زایمان زودرس نیست.

سه ماهه سوم
سفت شدن شکم بر اثر انقباض‎های براکستون - هیکس در سه ماهه سوم بارداری از نظر قدرت انقباض‎ها و تواتر بروز آنها افزایش پیدا می‎کند. این انقباض‌ها به ویژه در طول هفته‎های پایانی بارداری و زمانی که رحم برای زایمان آماده می‎شود، شایعند.
به هر جهت کماکان توجه به آنها و زیر نظر داشتن آنها اهمیت دارد. اگر زنی در هر ساعت بیش از یک بار دچار این‎گونه انقباض‎ها شود باید با پزشک مشورت نماید.
کارهایی که زنان می‎توانند برای تخفیف درد و احساس کشیدگی انجام دهند شامل موارد زیر است:
• نوشیدن یک لیوان آب: کم‎آبی بدن یکی از محرک‎های شایع انقباضات براکستون - هیکس است. زنان باید یک لیوان آب بنوشند و چند دقیقه‌ای دراز بکشند.
• رفتن به دستشویی: پر بودن مثانه با افزایش انقباضات براکستون - هیکس مرتبط است. گاهی از اوقات، صرف رفتن به دستشویی و خالی کردن مثانه می‎تواند باعث توقف انقباض‎های مزبور شود.
• تغییر حالت قرارگیری بدن: برخی مواقع حالت قرار گرفتن بدن باعث ایجاد فشار بر رحم و محرک انقباضات براکستون - هیکس می‎شود. زنان باید حالت قرارگیری بدن را تغییر دهند یا دراز بکشند.
• حمام یا دوش آب گرم: نشستن در یک وان یا تشت پر از آب گرم می‎تواند به شل شدن عضلات دردناک شامل رحم منجر شود.
• نوشیدن یک فنجان چای یا شیر گرم: چای یا شیر گرم هر دو به آرام‎بخشی و سیراب شدن بدن کمک می‎کنند.
این موضوع اهمیت دارد که در صورت ناکارآیی مداواهای خانگی برای کاهش سفت شدن معده یا در صورت بروز بیش از یک انقباض در ساعت، زنان با پزشک تماس بگیرند.

درد زایمان و انقباضات براکستون - هیکس
بسیاری از زنان به ویژه در زمان نزدیک شدن وضع حمل، در هنگام مواجهه با انقباضات براکستون - هیکس دکتر خبر کرده یا راهی بیمارستان شده‌اند. انقباضات براکستون - هیکس قوی‌تر و کم‎فاصله‎تر شده اغلب این احساس را در زنان پدید می‌آورند که زایمان دارد آغاز می‎شود.
به هر حال برخی تفاوت‎ها در این موارد یعنی انقباض‎های براکستون – هیکس و درد زایمان واقعی وجود دارد که در جدول زیر فهرست شده‌اند:

دیگر نشانه‎های درد زایمان شامل موارد زیر است:
• درد یا کرامپ پشت
• نشت مایعات از واژن
• ترشحات واژنی خون‎آلود
همانند همیشه در صورت مواجه بودن با موارد سؤال یا نگرانی، مراجعه به پزشک یا رفتن به بیمارستان ضروری است./

Source:
Causes of stomach tightening during each trimester
Last reviewed Sat 28 April 2018
By Nicole Galan
Reviewed by Holly Ernst, PA-C