افزایش تستوسترون در زنان - چرا ایجاد می‎شود و چه پیامدهایی دارد؟

• جین لئونارد، دکتر دِبرا سولیوان
• ترجمه پریسا شعله‎دوست

اگرچه تستوسترون یک هورمون جنسی مردانه تلقی می‌شود زنان نیز میزان کمی از این هورمون را در تخمدان‌ها و غدد فوق کلیوی خود تولید می‎کنند.
تستوسترون در کنار هورمون جنسی زنانه استروژن نقشی در رشد و نگهداری بافت دستگاه تولید مثل و تودۀ استخوانی زنان بازی می‎کند. این هورمون‌ها در عین حال بر نوع رفتار زنان مؤثرند.

[مطالب این مقاله:]
• سطح نرمال تستوسترون
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان
• پیام همراه

میزان نرمال تستوسترون
میزان نرمال تستوسترون در مردان در حدود 280 تا 1100 نانوگرم در دسی‎لیتر است.
زنان مقدار به مراتب کمتری از این هورمون ترشح می‎کنند و میزان نرمال آن در زنان بین 15 تا 70 نانوگرم در دسی‎لیتر تلقی می‎شود.
میزان هورمون تولید شده در بدن هر روزه و نیز در طول روز دچار تغییر می‎شود. میزان تستوسترون صبح‌ها در بالاترین سطح خود قرار دارد.

علایم بالا بودن میزان تستوسترون در زنان
عدم تعادل تستوسترون در زنان می‎تواند بر نمای فیزیکی و سلامت عمومی آنان تأثیر بگذارد.
علایم بالا بودن میزان تستوسترون در زنان عبارت است از:
• آکنه
• صدای بم
• افزایش میزان مو در صورت و بدن
• افزایش تودۀ عضلانی
• بی‌نظمی پریودها
• چوچوله درازتر از میزان نرمال
• کاهش شهوت جنسی
• تغییرات خلقی
• کاهش اندازه پستان
• تُنک شدن مو
افزایش شدید مزیان تستوسترون در زنان می‎تواند سبب چاقی و ناباروری گردد.

در زمینه مسائل زنان بیشتر بخوانیم:
نشانه‌ها و علل نشت مایع آمنیوتیک

علل
بالا رفتن میزان تستوسترون در زنان معمولاً بر اثر اختلالات پزشکی شامل موارد زیر اتفاق می‎افتد:

هیپرپلازی فوق کلیوی مادرزادی (CAH)
CAH اصطلاحی برای تشریح گروهی از اختلالات وراثتی است که به غدد فوق کلیوی آسیب می‎رسانند. این غدد هورمون‎های کورتیزول و الدوسترون را ترشح می‎کنند که نقسی در مدیریت متابولیسم و فشار خون بر عهده دارند.
غدد فوق کلیوی همچنین هورمون‎های جنسی مردانهDHEA و تستوسترون را تولید می‎کنند.
مردم دچار CAH فاقد یک آنزیم ضروری برای تنظیم میزان تولید این هورمون‎ها هستند، بنابراین میزان تولید کورتیزول در آنها بسیار کم و میزان تولید تستوسترون بسیار بالاست.
CAH ممکن است خفیف (CAH غیر کلاسیک) یا شدید (CAH کلاسیک) باشد.
علایم در زنان عبارتند از:
• بم شدن صدا
• بروز زودهنگام موهای زهاری
• بزرگ شدن چوچوله یا کلیتوریس
• افزایش موی بدن
• بروز مو در صورت
• بی‎نظمی یا فقدان عادت ماهانه
• آکنه شدید
• رشد سریع قد در دوران کودکی اما کوتاهی قد در دورۀ بزرگسالی
اگرچه علاجی برای CAH وجود ندارد، اغلب مردم دچار این اختلال می‎توانند از درمان‌هایی استفاده کنند که علایم را در آنها کاهش داده و کیفیت زندگی آنان را بهبود می‎بخشد.

هیرسوتیسم
هیرسوتیسم با رشد ناخواستۀ مو در زنان مشخص می‎شود. هیرسوتیسم اختلالی هورمونی است که گمان می‏رود به عوامل ژنتیکی مرتبط باشد.
علایم شامل رشد مو بر مبنای الگوهای مردانه است که زبر و تیره رنگ است. این اختلال اغلب به نواحی زیر دچار می‎شود:
• پشت
• قفسه سینه
• صورت
در موارد افزایش بیش از حد تستوسترون علایم دیگری شامل موارد زیر امکان بروز دارند:
• آکنه
• طاسی
• عمیق شدن صدا
• بزرگ شدن چوچوله
• افزایش تودۀ عضلانی
• کاهش اندازۀ پستان
مداواهای خانگی و درمان‎های پزشکی به بسیاری از زنان کمک می‎کنند تا علایم هیرسوتیسم را کنترل نمایند.

سندرم تخمدان پلی‎کیستیک (PCOS)
PCOS یک اختلال شایع هورمونی است که به زنان در سنین باروری لطمه می‎زند. برخی از منابع عنوان می‎کنند که سندرم تخمدان پلی‎کیستیک مبتلابه 8 تا 20 درصد زنان در سراسر جهان است.
زنان مبتلا به این اختلال به طور معمول تا سال‌های 20 و 30 زندگی خود تشخیص داده نمی‎شوند، اما امکان ابتلا بچه‎ها در سنین 11 سالگی نیز وجود دارد. علایم PCOS شامل موارد زیر است:
• بزرگ شدن تخمدان‎ها که فولیکول تولید کرده و به طور منظم تخمک رها نمی‎کنند
• افزایش موی بدن
• پریودهای نامنظم، نامکرر یا درازمدت
PCOS ممکن است به چند عارضۀ مختلف شامل موارد زیر منجر شود:
• افسردگی
• بیماری قلبی
• ناباروری
• سقط جنین
• چاقی
• آپنه خواب
• دیابت نوع 2
پزشکان علت بروز PCOS را نمی‏دانند اگرچه عوامل ژنتیکی و انسولین بیش از حد در این مورد نقش دارند.

تشخیص
پزشکان می‎توانند بر پایۀ موارد زیر بالا بودن میزان تستوسترون را در زنان تشخیص دهند:

معاینه بالینی
در طول معاینۀ بالینی پزشک می‎تواند در جستجوی نشانه‌های فهرست زیر باشد:
• آکنه
• موی بیش از حد در بدن
• رشد مو در صورت
پزشک در عین حال در موارد زیر کاوش می‎کند:
• شهوت جنسی
• ناهنجاری‌های چرخۀ عادت ماهانه
• تغییرات خُلقی
اگر ظن به PCOS وجود داشته باشد، دکتر ممکن است به شکل بصری و لمسی ناحیۀ لگن را در جستجوی ناهنجاری‌ها مورد بررسی قرار دهد.

آزمایش خون
اگر وضعیت کسی بیانگر بالا بودن سطح تستوسترون باشد، دکتر انجام یک تست خون را در دستور کار قرار داده و سطح هورمون‎ها نیز بررسی می‎شود. در عین حال امکان بررسی سطح گلوکز و کلسترول نیز وجود دارد.
به طور معمول آزمایش خوندر هنگام صبح انجام می‎شود که در آن سطح تستوسترون در بالاترین حد خود قرار دارد.

اولتراسوند
برای بررسی PCOS دکتر ممکن است از تست اولتراسوند برای بررسی تخمدان و رحم استفاده کند.

درمان
درمان توصیه شده برای افزایش میزان تستوسترون به علت زیربنایی بروز این مشکل بستگی دارد.
به طور معمول پزشکان ایجاد تغییرات در سبک زندگی و استفاده از دارو را تجویز می‎کنند. برخی درمان‎ها نیز ممکن است برای کنترل رشد موهای ناخواسته در دستور کار قرار گیرد.

دارو
بالا بودن تستوسترون در زنان و اختلالات مرتبط بدان را می‎توان با استفاده از داروهای زیر مورد درمان قرار داد:
• ایفلورنیتین، کرمی است که به صورت مستقیم به پوست مالیده می‎شود و رشد موهای تازه را به روی صورت کُند می‎کند.
• گلوکورتیکوستروئیدها، نوعی هورمون استروئیدی هستند که میزان التهاب را در بدن کاهش می‎دهند.
• متفورمین، دارویی است که برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می‎شود.
• پروژستین، هورمونی است که می‎تواند پریودها را تنظیم کرده و باروری را بهبود ببخشد.
• اسپیرونولاکتون، یک داروی دیورتیک است که به تنظیم سطح آب و نمک کمک کرده و افزایش بیش از حد رشد مو در زنان را کاهش می‎دهد.
احتمال تجویز داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی نیز وجود دارد زیرا این داروها به بلوک کردن تولید بیش از حد تستوسترون کمک می‎کنند. بهترین انواع این داروهای خوراکی برای بالا بودن میزان تستوسترون و هیرسوتیسم آنهایی هستند که حاوی دوزهای کم نورژستیمات، گستودین، و دزوژستریل هستند.
به هر جهت، داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی برای زنانی که در صدد باردار شدن هستند مناسب نیستند و در عین حال می‎توانند سبب بروز عوارض جانبی شوند.

درمان زدودن مو
هم الکترولیز و هم لیزر درمانی را می‎توان برای کنترل موی ناخواسته مورد استفاده قرار دارد. در هر حال این راهکارها به درمان عدم تعادل هورمونی زیربنایی منجر نمی‎شوند.
• الکترولیز. این درمان شامل فرو بردن یک سوزن بسیار ریز به درون هر فولیکول مو است. یک جریان الکتریکی از درون سوزن عبور کرده و به فولیکول آسیب می‌زند به شکلی که دیگر نتواند تار موی جدید رشد دهد. ممکن است به جلسات متعدد درمانی در این مورد نیاز باشد.
• لیزر درمانی. در طول این درمان برای آسیب زدن به فولیکـول‎های مو از اشعۀ لیزر استفادهمی‎شود. مطابق مورد پیشین در اینجا نیز جلسات متعدد درمانی نیاز است.
این نکته را باید به خاطر داشت که درمان‎های موزدایی می‎تواند واکنش‌های جانبی به همراه داشته و نیز ممکن است ریسک‎های دیگری در پی داشته باشد.
هر فرد دچار عدم تعادل هورمونی باید پیش از اقدام به استفاده از هر درمانی در مورد رشد بیش از حد مو با پزشک مشورت کند.

تغییرات سبک زندگی
برخی از تغییرات سبک زندگی می‎توانند باعث کاهش میزان تولید تستوسترون در زنان شوند حال آنکه مابقی صرفاً آن را مدیریت می‎کنند.

وزن خود را به محدودۀ سالم برسانید و حفظ کنید
رساندن وزن به محدودۀ سالم می‎تواند به علایم تعادل هورمونی کمک کند. کاهش وزن بدن حتی در حد 5 تا 10 درصد می‎تواند سبب بهبود علایم PCOS شده، سطح تستوسترون را کاهش دهد و از عوارض شامل ناباروری پیشگیری کند.

مدیریت موی ناخواسته
برخی از زنان درمان موی صورت و بدن خود را با استفاده از روش‌های مختلف در دستور کار قرار می‎دهند.

پیام همراه
بالا بودن میزان تستوسترون در زنان می‎تواند با طیفی از علایم، از موی بیش از حد در صورت گرفته تا ناباروری، همراه باشد و به طور معمول بر اثر یک اختلال زیربنایی پزشکی ایجاد می‎شود. درمان اختلال زیربنایی مورد اشاره به کاهش علایم و بهبود کیفیت زندگی فرد منجر می‎شود.
زنانی که فکر می‎کنند ممکن است دچار علایم میزان بالای تستوسترون باشند باید با پزشک خود برای تعیین علت و دسترسی به درمان‏های متناسب کنکاش* کنند./

*کلمۀ کنکاش از ریشه‎ مغولی (کنکاج، کنکاچ) و به معنی مشورت یا شور کردن است که در هزاران متن مختلف فارسی و نیز در محاوره به غلط جای کاوش را گرفته و به معنی جستجو یا کاویدن و مانند آن مورد استفاده قرار می‎گیرد.

Source:
What causes high testosterone in women?
Last reviewed Fri 23 March 2018
By Jayne Leonard
Reviewed by Debra Sullivan, PhD, MSN, RN, CNE, COI