بی‌نظمی پریود یا انحراف پریود - تعریف، علایم، و درمان

• جنیفر بِری، دکتر دِبرا رُز ویلسون
• ترجمه هستی فراست‎فر

چرخۀ پریود یا عادت ماهانه نتیجۀ رفتار ظریف هورمون‌ها در بدن زنان است. برای انجام تخمک‎گذاری ضروری است که سطح هورمون‎ها در برخی اوقات افزایش و در اوقات دیگر کاهش یابد. تخمک‌گذاری زمانی بروز می‎کند که تخمدان، تخمکی را برای مهیا شدن جهت بارداری رها می‎کند.
در برخی قاعدگی‎ها تخمک بالغ نمی‎شود، و زن تخمک‌گذاری نمی‎کند. این وضعیت زیر عنوان انحراف پریود (اغتشاش پریود) شناخته می‎شود. انحراف پریود ممکن است باعث ایجاد بی‎نظمی در چرخۀ عادت ماهانه یا قطع کامل آن شود.
مطالب این مقاله:
• مرور اجمالی
• علایم انحراف پریود
• پیشگیری از بارداری هورمونی
• عوارض جانبی داروها
• اختلالات سلامت و انحراف پریود
• درمان و درونما

مرور اجمالی
برخی داروها، اختلالات، و عوامل بیرونی که بر سطح هورمون‎ها تأثیر می‎گذارند می‎توانند باعث انحراف پریود شوند.
برخی اوقات ممکن است زنان دچار یک انحراف پریود شوند و سپس نظم عادت ماهانه دوباره ایجاد گردد. در مواقع دیگر، این مشکل به صورت مزمن بروز می‎کند.
وقتی انحراف پریود بروز کند، زن دیگر نمی‎تواند باردار شود. در مورد زنانی که به یائسگی رسیده‎اند این موضوع کاملاً طبیعی است.
زنان در سنین باروری معمولاً دچار انحراف پریود نمی‎شوند مگر اینکه چیزی سبب ایجاد اختلال در سطح هورمون‎ها شده یا به تخمدان‎ها آسیب زده باشد.

علایم انحراف پریود
زنان دارای تخمک‌گذاری منظم اغلب نشانه‌هایی را می‎بینند که در طول هر چرخۀ عادت ماهانه بروز می‎کنند. آنها ممکن است بروز علایم زیر را تجربه کنند:
• افزایش مقدار ترشح دهانۀ رحم
• افت و سپس افزایش دمای بدن در حالت استراحت در میانۀ چرخۀ قاعدگی (در حدود روزهای 10 تا 16)
• پریودهایی که به طور منظم اتفاق می‎افتند
زنان دچار بی‎نظمی زیاد در پریودها یا آنهایی که نشانه‎های تخمک‎گذاری را در خود نمی‎بینند، ممکن است بخواهند از کیت پیش‎بینی تخمک‎گذاری غیر نسخه‎ای موجود در بازار استفاده کنند. این کیت‎ها سطح هورمون‌ها در ادرار زنان را برای تعیین زمان تخمک‌گذاری وی اندازه‎گیری می‎کنند.
دکتر نیز می‎تواند سطح هورمون زنان را اندازه‎گیری کند تا برای مشاهدۀ تخمدان‎ها از اولتراسوند استفاده نماید.

پیشگیری از بارداری هورمونی
برخی از روش‎های کنترل بارداری حاوی هورمون‎هایی هستند که برای متوقف کردن تخمک‎گذاری و پیشگیری از حاملگی طراحی شده‎اند. آنها ممکن است شامل اشکال صناعی هورمون‎های پروژسترون و استروژن باشند، و برخی از آنها فقط دارای استروژن مصنوعی هستند.
انواع روش‎های پیشگیری از بارداری شامل موارد زیر است:
• قرص خوراکی – که روزانه خورده می‎شود
• پچ کنترل بارداری – به صورت هفتگی در ناحیۀ خاصی از بدن استفاده می‎شود
• حلقۀ واژینال – ماهی یک بار درون واژن قرار داده می‎شود
• ایمپلنت کنترل تولد - زیر پوست بازو جاگذاری می‎شود و تا حداکثر سه سال کارآیی دارد
• دستگاه داخل رحمی (IUD) دارای هورمون – به مدت 3 تا 5 سال داخل رحم جاگذاری می‎شود
• واکسن ضد بارداری - به صورت تزریق در بازو هر 12 هفته یک بار انجام می‎شود
داروها در توانایی رشد و رهش تخمک اختلال ایجاد می‎کنند. در نتیجه زنان در طول استفاده از این داروها دچار انحراف در چرخۀ عادت ماهانه می‎شوند.
به خاطر سپردن این نکته مهم است که برخی انواع IUD بیش از هورمون حاوی مس هستند. مس نمی‎تواند باعث انحراف پریود شود؛ در عوض، مس در توانایی اسپرم در رسیدن به تخمک اختلال ایجاد می‎کند.
بسیاری از بسته‎های قرص‎های پیشگیری از بارداری شامل 21 قرص مؤثر و 7 دارونما هستند. زنانی که از این نوع داروی کنترل بارداری استفاده می‎کنند ممکن است در طول 7 روزی که قرص دارونما استفاده می‎کند پریود شوند، اگرچه این پریود خفیف‌تر از پریودهای منظم است و نتیجۀ انحراف پریود نیست. دیگر روش‎ها ممکن است سبب لکه‎بینی یا خونریزی شدید شوند.
هر روش پیشگیری از بارداری به شکل متفاوتی مانع تخمک‎گذاری می‎شود. زنان باید برای انتخاب بهترین روش در این مورد با متخصص زنان مشورت کنند.

عوارض جانبی داروها
برخی داروها که برای مقاصد دیگری طراحی شده‎اند نیز می‎توانند باعث توقف تخمک‌گذاری شوند. این داروها شامل موارد زیرند:

داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs)
NSAIDs شامل بسیاری از داروهای مسکن درد غیر نسخه‎ای مثل ایبوپروفن و ناپروکسن هستند. یک مطالعه عنوان کرده است که NSAIDs می‎توانند فقط در پی 10 روز مصرف انحراف پریود ایجاد کنند.

مداوای گیاهی و طبیعی
برخی گیاهان دارای مواد شبه هورمونی هستند که می‎توانند در تخمک‎گذاری اختلال ایجاد کنند. اگر زنی در صدد باردار شدن است یا دارای تخمک‌گذاری منظم نیست، باید در مورد هر داروی گیاهی یا مکملی که مصرف می‎کند با پزشک مشورت نماید.

کرم‎های پوستی و دیگر فرآورده‎های موضعی دارای هورمون
برخی محصولات حاوی استروژن یا پروژسترون برای مقابله با سالخوردگی طراحی شده‎اند یا به مسائلی مثل سندرم پیش از قاعدگی (PMS) کمک می‎کنند. این مواد می‎توانند جذب بدن شوند و سبب انحراف پریود یا عدم تعادل هورمونی گردند.

استروئیدها
استروئیدها نوعی هورمون هستند که باعث کاهش التهاب می‎شوند. این داروها در عین حال می‎توانند در هورمون‎های مورد نیاز برای تخمک‎گذاری اختلال ایجاد کنند.
کورتیزون و پردنیزون انواع رایج استروئیدها هستند که برای طیفی از بیماری‎ها مثل انواع آلرژی، لوپوس، آسم و موارد دیگر تجویز می‎شوند. استروئیدهای موضعی برای درمان التهاب و واکنش‌های آلرژیک پوستی مورد استفاده قرار می‎گیرند.
یک مقاله در "سالنامۀ بیماری‌‏های روماتیسمی" پی برده است که نیمی از زنان دریافت کنندۀ تزریق استروئید در پی انجام این عمل دچار بی‎نظمی در عادت ماهانه می‎شوند.

داروهای صرع یا ضد تشنج
بر مبنای اعلام یک مقاله در "نشریۀ علوم باروری انسان" این داروها می‎توانند در چرخۀ تخمک‎گذاری و عادت ماهانه اختلال ایجاد کنند.
برخی داروهای صرع همچنین سبب ناتوانی‎ها و اختلالات مادرزادی می‎شوند، بنابراین زنانی که از این داروها استفاده می‎کنند باید در مورد برنامۀ بارداری خود با پزشک مشورت کنند.

درمان‎های سرطان
شیمی درمانی، اشعه درمانی، و داروهای ضد سرطان می‎توانند سبب آسیب رساندن مداوم به تخمدان‎ها شوند.
اگر زنی سعی در باردار شدن دارد و موفق به این کار نمی‎شود باید بحث با پزشک در مورد داروهای مصرفی خود را در دستور کار قرار دهد. در برخی موارد، دکتر ممکن است دارویی را با داروی دیگری جایگزین کند یا داروی محرک تخمک‎گذاری را برای زن تجویز نماید.

اختلالات سلامت و انحراف پریود
برخی مشکلات سلامت می‎توانند در تعادل کامل هورمونی بدن اختلال ایجاد کنند که برای تخمک‌گذاری حیاتی هستند. این اختلالات شامل مواردی هستند که به غدد تیروئید، فوق کلیوی، هیپوتالاموس، و هیپوفیز آسیب می‎زنند. همۀ این هورمون‎ها در تعادل هورمونی ظریف منجر به تخمک‌گذاری نقشی بازی می‎کنند.
بر مبنای اعلام NIH سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) تا 20 درصد زنان در سن بارداری را رنج می‎دهد.
زنان دچار این اختلال معمولاً دارای مقادیر بیش از حد انسولین و تستوسترون هستند، که می‎توانند تعادل هورمونی را بر هم زده و به انحراف پریود منجر شوند.
خوشبختانه این اختلالات مرتبط به هورمون اغلب اوقات قابل درمانند. بسیاری از زنان می‎توانند با درمان کامل پزشکی تخمک‎گذاری خود را انجام دهند.
افزایش وزن یا کاهش وزن نیز می‎تواند ارتباط نزدیکی با تخمک‎گذاری داشته باشد زیرا هورمون استروژن برای ماندن در سطح نرمال به قرار داشتن وزن در محدودۀ سالم نیاز دارد. یک مطالعه در "باروری انسان" پی برده است که زنان دارای کمبود وزن یا اضافه وزن زیاد دارای سطح پایین‎تری از هورمون استروژن هستند، که این می‎تواند به انحراف پریود یا مشکلات باروری منجر گردد.
زنانی که به ورزش‌های سنگین می‎پردازند یا آنهایی که دچار استرس بیش از حد هستند نیز ممکن است دچار انحراف پریود شوند زیرا تعادل هورمونی در آنان دچار اختلال می‎گردد.
انحراف پریود در عین حال ممکن است بر اثر یائسگی زودرس بروز کند که تحت عنوان عدم کفایت تخمدان نابالغ نیز شناخته می‎شود. زنان در صورت توقف تخمک‎گذاری آنها در سنین پیش از چهل سالگی مبتلا به این اختلال تشخیص داده می‎شوند.
علت دقیق یائسگی زودرس اغلب ناشناخته است، با وجود این برخی داروها و بیماری‎ها می‎توانند سبب بروز آن شوند. برخی زنان که دچار یائسگی زودرس می‎شوند می‎توانند با استفاده از داروهای تحریک کنندۀ تخمک‌گذاری درمان و باردار شوند.

درمان و دورنما
برای بسیاری از زنان انحراف پریود زمانی مسأله می‎شود که قصد باردار شدن دارند، یا زمانی که دچار بی‌نظمی در چرخۀ قاعدگی می‎شوند.
از آنجا که عوامل مختلفی بر هورمون‎ها و چرخۀ عادت ماهانه در زنان تأثیر می‎گذارند، یک راه حل واحد برای درمان انحراف پریود وجود ندارد. به هر جهت در بسیاری موارد علت اصلی انحراف پریود یا مشکلی که سبب عدم تعادل هورمونی می‎شود باید تشخیص داده شده و درمان گردد. درمان می‎تواند در صورت تمایل به بارداری یا چرخۀ عادت ماهانۀ منظم‌تر منجر شود.
اگر زنی مشکوک به این است که تخمک‎گذاری ندارد، باید در جستجوی هر مشکل بالقوه موجود در سلامت خود به دکتر مراجعه کند و برای رسیدن به تعادل هورمونی تلاش نماید.

Source:
Anovulation: Definition, symptoms, and treatment
Last reviewed Mon 24 July 2017
By Jennifer Berry
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT