• جنیفر بِری، دکتر دِبرا رُز ویلسون
• ترجمه هستی فراستفر
چرخۀ پریود یا عادت ماهانه نتیجۀ رفتار ظریف هورمون‌ها در بدن زنان است. برای انجام تخمک‌گذاری ضروری است که سطح هورمون‌ها در برخی اوقات افزایش و در اوقات دیگر کاهش یابد. تخمک‌گذاری زمانی بروز می‌کند که تخمدان، تخمکی را برای مهیا شدن جهت بارداری رها می‌کند.
در برخی قاعدگیها تخمک بالغ نمیشود، و زن تخمک‌گذاری نمیکند. این وضعیت زیر عنوان انحراف پریود (اغتشاش پریود) شناخته می‌شود. انحراف پریود ممکن است باعث ایجاد بی‌نظمی در چرخۀ عادت ماهانه یا قطع کامل آن شود.
مطالب این مقاله:
• مرور اجمالی
• علایم انحراف پریود
• پیشگیری از بارداری هورمونی
• عوارض جانبی داروها
• اختلالات سلامت و انحراف پریود
• درمان و درونما
مرور اجمالی
برخی داروها، اختلالات، و عوامل بیرونی که بر سطح هورمون‌ها تأثیر می‌گذارند میتوانند باعث انحراف پریود شوند.
برخی اوقات ممکن است زنان دچار یک انحراف پریود شوند و سپس نظم عادت ماهانه دوباره ایجاد گردد. در مواقع دیگر، این مشکل به صورت مزمن بروز می‌کند.
وقتی انحراف پریود بروز کند، زن دیگر نمیتواند باردار شود. در مورد زنانی که به یائسگی رسیدهاند این موضوع کاملاً طبیعی است.
زنان در سنین باروری معمولاً دچار انحراف پریود نمیشوند مگر اینکه چیزی سبب ایجاد اختلال در سطح هورمون‌ها شده یا به تخمدانها آسیب زده باشد.
علایم انحراف پریود
زنان دارای تخمک‌گذاری منظم اغلب نشانه‌هایی را میبینند که در طول هر چرخۀ عادت ماهانه بروز می‌کنند. آنها ممکن است بروز علایم زیر را تجربه کنند:
• افزایش مقدار ترشح دهانۀ رحم
• افت و سپس افزایش دمای بدن در حالت استراحت در میانۀ چرخۀ قاعدگی (در حدود روزهای 10 تا 16)
• پریودهایی که به طور منظم اتفاق میافتند
زنان دچار بی‌نظمی زیاد در پریودها یا آنهایی که نشانه‌های تخمک‌گذاری را در خود نمیبینند، ممکن است بخواهند از کیت پیشبینی تخمک‌گذاری غیر نسخهای موجود در بازار استفاده کنند. این کیتها سطح هورمون‌ها در ادرار زنان را برای تعیین زمان تخمک‌گذاری وی اندازهگیری می‌کنند.
دکتر نیز میتواند سطح هورمون زنان را اندازهگیری کند تا برای مشاهدۀ تخمدانها از اولتراسوند استفاده نماید.
پیشگیری از بارداری هورمونی
برخی از روشهای کنترل بارداری حاوی هورمونهایی هستند که برای متوقف کردن تخمک‌گذاری و پیشگیری از حاملگی طراحی شده‌اند. آنها ممکن است شامل اشکال صناعی هورمون‌های پروژسترون و استروژن باشند، و برخی از آنها فقط دارای استروژن مصنوعی هستند.
انواع روشهای پیشگیری از بارداری شامل موارد زیر است:
• قرص خوراکی – که روزانه خورده می‌شود
• پچ کنترل بارداری – به صورت هفتگی در ناحیۀ خاصی از بدن استفاده می‌شود
• حلقۀ واژینال – ماهی یک بار درون واژن قرار داده می‌شود
• ایمپلنت کنترل تولد - زیر پوست بازو جاگذاری می‌شود و تا حداکثر سه سال کارآیی دارد
• دستگاه داخل رحمی (IUD) دارای هورمون – به مدت 3 تا 5 سال داخل رحم جاگذاری می‌شود
• واکسن ضد بارداری - به صورت تزریق در بازو هر 12 هفته یک بار انجام می‌شود
داروها در توانایی رشد و رهش تخمک اختلال ایجاد می‌کنند. در نتیجه زنان در طول استفاده از این داروها دچار انحراف در چرخۀ عادت ماهانه می‌شوند.
به خاطر سپردن این نکته مهم است که برخی انواع IUD بیش از هورمون حاوی مس هستند. مس نمیتواند باعث انحراف پریود شود؛ در عوض، مس در توانایی اسپرم در رسیدن به تخمک اختلال ایجاد می‌کند.
بسیاری از بستههای قرص‌های پیشگیری از بارداری شامل 21 قرص مؤثر و 7 دارونما هستند. زنانی که از این نوع داروی کنترل بارداری استفاده می‌کنند ممکن است در طول 7 روزی که قرص دارونما استفاده می‌کند پریود شوند، اگرچه این پریود خفیف‌تر از پریودهای منظم است و نتیجۀ انحراف پریود نیست. دیگر روشها ممکن است سبب لکهبینی یا خونریزی شدید شوند.
هر روش پیشگیری از بارداری به شکل متفاوتی مانع تخمک‌گذاری می‌شود. زنان باید برای انتخاب بهترین روش در این مورد با متخصص زنان مشورت کنند.
عوارض جانبی داروها
برخی داروها که برای مقاصد دیگری طراحی شده‌اند نیز میتوانند باعث توقف تخمک‌گذاری شوند. این داروها شامل موارد زیرند:
داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs)
NSAIDs شامل بسیاری از داروهای مسکن درد غیر نسخهای مثل ایبوپروفن و ناپروکسن هستند. یک مطالعه عنوان کرده است که NSAIDs میتوانند فقط در پی 10 روز مصرف انحراف پریود ایجاد کنند.
مداوای گیاهی و طبیعی
برخی گیاهان دارای مواد شبه هورمونی هستند که میتوانند در تخمک‌گذاری اختلال ایجاد کنند. اگر زنی در صدد باردار شدن است یا دارای تخمک‌گذاری منظم نیست، باید در مورد هر داروی گیاهی یا مکملی که مصرف می‌کند با پزشک مشورت نماید.
کرمهای پوستی و دیگر فرآوردههای موضعی دارای هورمون
برخی محصولات حاوی استروژن یا پروژسترون برای مقابله با سالخوردگی طراحی شده‌اند یا به مسائلی مثل سندرم پیش از قاعدگی (PMS) کمک می‌کنند. این مواد میتوانند جذب بدن شوند و سبب انحراف پریود یا عدم تعادل هورمونی گردند.
استروئیدها
استروئیدها نوعی هورمون هستند که باعث کاهش التهاب می‌شوند. این داروها در عین حال میتوانند در هورمون‌های مورد نیاز برای تخمک‌گذاری اختلال ایجاد کنند.
کورتیزون و پردنیزون انواع رایج استروئیدها هستند که برای طیفی از بیماریها مثل انواع آلرژی، لوپوس، آسم و موارد دیگر تجویز می‌شوند. استروئیدهای موضعی برای درمان التهاب و واکنش‌های آلرژیک پوستی مورد استفاده قرار میگیرند.
یک مقاله در "سالنامۀ بیماری‌های روماتیسمی" پی برده است که نیمی از زنان دریافت کنندۀ تزریق استروئید در پی انجام این عمل دچار بی‌نظمی در عادت ماهانه می‌شوند.
داروهای صرع یا ضد تشنج
بر مبنای اعلام یک مقاله در "نشریۀ علوم باروری انسان" این داروها میتوانند در چرخۀ تخمک‌گذاری و عادت ماهانه اختلال ایجاد کنند.
برخی داروهای صرع همچنین سبب ناتوانیها و اختلالات مادرزادی می‌شوند، بنابراین زنانی که از این داروها استفاده می‌کنند باید در مورد برنامۀ بارداری خود با پزشک مشورت کنند.
درمان‌های سرطان
شیمی درمانی، اشعه درمانی، و داروهای ضد سرطان میتوانند سبب آسیب رساندن مداوم به تخمدانها شوند.
اگر زنی سعی در باردار شدن دارد و موفق به این کار نمیشود باید بحث با پزشک در مورد داروهای مصرفی خود را در دستور کار قرار دهد. در برخی موارد، دکتر ممکن است دارویی را با داروی دیگری جایگزین کند یا داروی محرک تخمک‌گذاری را برای زن تجویز نماید.
اختلالات سلامت و انحراف پریود
برخی مشکلات سلامت میتوانند در تعادل کامل هورمونی بدن اختلال ایجاد کنند که برای تخمک‌گذاری حیاتی هستند. این اختلالات شامل مواردی هستند که به غدد تیروئید، فوق کلیوی، هیپوتالاموس، و هیپوفیز آسیب میزنند. همۀ این هورمون‌ها در تعادل هورمونی ظریف منجر به تخمک‌گذاری نقشی بازی می‌کنند.
بر مبنای اعلام NIH سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) تا 20 درصد زنان در سن بارداری را رنج می‌دهد.
زنان دچار این اختلال معمولاً دارای مقادیر بیش از حد انسولین و تستوسترون هستند، که میتوانند تعادل هورمونی را بر هم زده و به انحراف پریود منجر شوند.
خوشبختانه این اختلالات مرتبط به هورمون اغلب اوقات قابل درمانند. بسیاری از زنان میتوانند با درمان کامل پزشکی تخمک‌گذاری خود را انجام دهند.
افزایش وزن یا کاهش وزن نیز میتواند ارتباط نزدیکی با تخمک‌گذاری داشته باشد زیرا هورمون استروژن برای ماندن در سطح نرمال به قرار داشتن وزن در محدودۀ سالم نیاز دارد. یک مطالعه در "باروری انسان" پی برده است که زنان دارای کمبود وزن یا اضافه وزن زیاد دارای سطح پایینتری از هورمون استروژن هستند، که این میتواند به انحراف پریود یا مشکلات باروری منجر گردد.
زنانی که به ورزش‌های سنگین میپردازند یا آنهایی که دچار استرس بیش از حد هستند نیز ممکن است دچار انحراف پریود شوند زیرا تعادل هورمونی در آنان دچار اختلال میگردد.
انحراف پریود در عین حال ممکن است بر اثر یائسگی زودرس بروز کند که تحت عنوان عدم کفایت تخمدان نابالغ نیز شناخته می‌شود. زنان در صورت توقف تخمک‌گذاری آنها در سنین پیش از چهل سالگی مبتلا به این اختلال تشخیص داده می‌شوند.
علت دقیق یائسگی زودرس اغلب ناشناخته است، با وجود این برخی داروها و بیماریها میتوانند سبب بروز آن شوند. برخی زنان که دچار یائسگی زودرس می‌شوند میتوانند با استفاده از داروهای تحریک کنندۀ تخمک‌گذاری درمان و باردار شوند.
درمان و دورنما
برای بسیاری از زنان انحراف پریود زمانی مسأله می‌شود که قصد باردار شدن دارند، یا زمانی که دچار بی‌نظمی در چرخۀ قاعدگی می‌شوند.
از آنجا که عوامل مختلفی بر هورمون‌ها و چرخۀ عادت ماهانه در زنان تأثیر می‌گذارند، یک راه حل واحد برای درمان انحراف پریود وجود ندارد. به هر جهت در بسیاری موارد علت اصلی انحراف پریود یا مشکلی که سبب عدم تعادل هورمونی می‌شود باید تشخیص داده شده و درمان گردد. درمان میتواند در صورت تمایل به بارداری یا چرخۀ عادت ماهانۀ منظم‌تر منجر شود.
اگر زنی مشکوک به این است که تخمک‌گذاری ندارد، باید در جستجوی هر مشکل بالقوه موجود در سلامت خود به دکتر مراجعه کند و برای رسیدن به تعادل هورمونی تلاش نماید.
Source:
Anovulation: Definition, symptoms, and treatment
Last reviewed Mon 24 July 2017
By Jennifer Berry
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT
مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه
هشت علت شایع درد سینه در زنان
زنان در هر سنی از درد سینه خبر می‌دهند که به نام ماستالژیا نیز شناخته می‌شود. درد مزبور میتواند هم در دوران پیش از یائسگی و هم پس از آن بروز کند. در هر حال درد سینه در میان زنان جوان در دوران قاعدگی
سلامت مادران: نگرانی بزرگ نابرابری در کیفیت مراقبت و دسترسی به خدمات
سلامت مادری در سطح جهان موضوع بحث یک‌سری مقالات منتشر شده در لنست / The Lancet است، و نگرانی نویسندگان چیزی مگر نابرابری میان کشورها در مورد سرویس‌های مراقبت بهداشتی برای زنان در انتظار مادر شدن و فرز
