ارتریت واکنشی

ارتریت واکنشی می‌تواند به پاشنه پا، انگشتان پا، پشت کمر، و مفاصل به ویژه مفاصل مچ پا یا زانو آسیب برساند.
با وجودی که این بیماری اغلب خود به خود برطرف می‌شود، ارتریت واکنشی می‌تواند طولانی مدت بوده و به قدری شدید شود که نیاز مراجعه به متخصص داشته باشد. درمان‌های مؤثری برای ارتریت واکنشی در دسترس است.
در ارتریت واکنشی گرایشی به بروز بیشتر در مردان سنین 20 تا 50 سال مشاهده می‌شود.
اغلب موارد ارتریت واکنشی به صورت دوره‌های کوتاه مدت بروز می‌کند. هر از گاه این بیماری شکل مزمن به خود می‌گیرد.
ارتریت واکنشی شکلی دردناک از ارتریت التهابی (بیماری مفصل به علت التهاب) است. ارتریت واکنشی در واکنش به عفونت ایجاد شده توسط برخی باکتری‌ها ایجاد می‌شود. در اغلب موارد این باکتری در ناحیه تناسلی (کلامیدیا تراکوماتیس) یا روده (کامپیلوباکتر، سالمونلا، شیگلا، و یرسینیا) است. کلایمیدیا در بیشتر مواقع از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. کلامیدیا اکثر موارد فاقد علامت است اما می‌تواند ترشحات چرک مانند یا آبکی در ناحیه تناسلی ایجاد کند. باکتری روده می‌تواند باعث ایجاد اسهال شود. اگر کسی به فاصله یک ماه از ابتلاء به اسهال یا عفونت ناحیه تناسلی دچار ارتریت شود - به ویژه اگر عفونت تناسلی با ترشح همراه باشد - وی باید به پزشک مراجعه کند. چنین کسی ممکن است دچار ارتریت واکنشی شده باشد.
در گذشته ارتریت واکنشی را "سندرم رایتر" می‌نامیدند. اکنون این بیماری به یک خانواده از ارتریت موسوم به "اسپوندیلوارتریت" تعلق دارد.

[در این مقاله:]
• چه چیز سبب ارتریت واکنشی می‌شود؟
• چه کسی دچار ارتریت واکنشی می‌شود؟
• ارتریت واکنشی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
• ارتریت واکنشی چگونه درمان می‌شود؟

چه چیز سبب ارتریت واکنشی می‌شود؟
باکتری ارتریت را از طریق ایجاد انحراف در سیستم دفاعی بدن در برابر عفونت و همچنین محیط ژنتیکی فرد القاء می‌کند. اینکه به طور دقیق هر یک از این عوامل چه نقشی در این بیماری ایفاء می‌کند احتمالاً از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این موضوع از موارد تمرکز تحقیقات در این عرصه است.
ارتریت واکنشی می‌تواند هر یک از ویژگی‌های زیر یا کل آنها را در خود داشته باشد:
• درد و ورم برخی مفاصل، اغلب در ناحیه زانوها و / یا قوزک پاها
• ورم و درد در ناحیه پاشنه پا
• ورم گسترده انگشت پا یا انگشت دست
• درد مداوم پشت کمر، که گرایشی به وخامت در هنگام شب یا صبح در آن مشاهده می‌شود
برخی بیماران دچار این نوع ارتریت همچنین به سرخی و آزردگی یا تحریک چشم دچار می‌شوند. دیگر علایم و نشانه‌های این بیماری شامل سوزش در هنگام ادرار کردن و بروز راش روی کف دست یا پا است.

چه کسی دچار ارتریت واکنشی می‌شود؟
باکتری‌های مسبب ارتریت واکنشی بسیار شایعند. در تئوری، هر کسی که توسط این اجرام دچار آلودگی یا عفونت می‌شود باید به ارتریت واکنشی مبتلاء گردد. با وجود این تعداد اندکی از مردم دچار اسهال باکتریایی در عمل به ارتریت واکنشی جدی مبتلاء می‌شوند. آنچه ناروشن باقی می‌ماند نقش عفونت کلامیدیا است که هیچ علامتی ندارد. این امکان وجود دارد که برخی موارد ارتریت با علت نامشخص نتیجه عفونت با کلامیدیا باشد.
ارتریت واکنشی گرایشی به بروز بیشتر در مردان سنین 20 تا 50 سال از خود نشان می‌دهد. برخی از بیماران مبتلاء به ارتریت واکنشی حامل ژنی به نام HLA-B27 هستند. بیمارانی که نتیجه تست آنها در مورد HLA-B27 مثبت می‌شود اغلب با آغاز ناگهانی‌تر و شدیدتر علایم مواجه می‌گردند. در عین حال امکان بروز علایم مزمن یا درازمدت در این گروه از مردم بیشتر است. با وجود این مردمی که در تست HLA-B27 نتیجه منفی دارند و فاقد ژن مزبور هستند نیز در صورتی که در معرض تماس با ارگانیسم‌های مسبب ارتریت واکنشی قرار گیرند ممکن است به این بیماری مبتلاء شوند.
مردم دچار ضعف سیستم ایمنی به علت ایدز و HIV نیز به ارتریت واکنشی مبتلاء می‌شوند.

ارتریت واکنشی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
روماتولوژیست‌ها متخصص تشخیص ارتریت و دیگر بیماری‌های روماتیک (روماتیسمی) هستند. سایر پزشکان ممکن است در تشخیص ارتریت واکنشی کمتر خبرگی داشته باشند. دلیلش آن است که تشخیص ارتریت واکنشی بر مبنای ویژگی‌های بالینی و نه تست‌ انجام می‌شود.
تشخیص به میزان زیادی بر اساس علایم القاء شده از سوی عفونت‌ها و وجود درگیری‌های متعارف اسکلتی عضلانی (مفصل و عضله) صورت می‌گیرد. اگر علامتی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است تستی برای عفونت کلامیدیا یا تستی برای ژن HLA-B27 در دستور کار قرار دهد. تست کلامیدیا با استفاده از نمونه ادرار صورت می‌گیرد یا بر مبنای سوابی که از ناحیه تناسلی گرفته می‌شود.

ارتریت واکنشی چگونه درمان می‌شود؟
نوع درمان مورد استفاده برای ارتریت واکنشی به مرحله آن بستگی دارد.
مرحله زودهنگام ارتریت واکنشی به عنوان مرحله حاد بیماری (مرحله اولیه) تلقی می‌شود. التهاب حاد را می‌توان با استفاده از داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) درمان کرد. این داروها ورم و درد را سرکوب می‌کنند. داروهای مزبور شامل ناپروکسن (الیو)، دیکلوفناک (وُلتارن)، ایندومتاسین (ایندوسین) یا سله‌کوکسیب (سلبرکس) است. دوز مؤثر دقیق از بیماری به بیمار دیگر متفاوت است. خطر بروز عوارض جانبی ناشی از این داروها مثل خونریزی دستگاه گوارش، نیز متفاوت است. پزشک در هنگام تجویز این داروها خطر ایجاد خونریزی را در مورد هر بیمار لحاظ می‌کند.
مرحله متأخر ارتریت واکنشی مرحله مزمن این بیماری تلقی می‌شود. ارتریت واکنشی مزمن ممکن است برای درمان نیاز به یک داروی ضد روماتیک تعدیل کننده بیماری (که گاهی از اوقات DMARD نامیده می‌شود) مثل سولفاسالازین یا متوتریکسات داشته باشد. سولفاسالازین ممکن است در هنگامی که ارتریت واکنشی بر اثر یک عفونت دستگاه گوارش ایجاد می‌شود مؤثرتر باشد. در برخی موارد ممکن است مفاصل دچار التهاب شدید از تزریق داروهای کورتیکوستروئید سود ببرند. در موارد شدید، داروهای قوی‌تر کاهش دهنده ایمنی موسوم به "بیولوژیک"ها مثل ایتانرسپت (اینبریل) یا ادالیمومب (هیومیرا) ممکن است مورد استفاده قرار گیرند. مردم باید در مورد انتظاراتی که در پیوند با مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی یا DMARDs مطرح است با پزشک مشورت کنند. تحقیقات جدید عنوانگر این موضوع بوده‌اند که مصرف یک دوره طولانی مدت‌تر دو آنتی‌بیوتیک یا تعدادی بیشتری از این داروها در مورد بیماران مبتلاء به ارتریت واکنشی ناشی از عفونت کلامیدیا مؤثرتر است. به هر حال، تحقیق بیشتری در این مورد نیاز است./

• دکتر سلمان بهنا
• ترجمه محمدقاسم رافعی

Source:
American College of Rheumatology
Reactive Arthritis
Updated March 2017 by Suleman Bhana, MD
and reviewed by the American College of Rheumatology Committee on
Communications and Marketing.