سندرم استکهلم و قربانیان آن

در این مقاله:
• سندرم استکهلم چیست؟
• تاریخچه سندرم استکهلم
• علایم سندرم استکهلم کدامند؟
• مثال‌هایی از سندرم استکهلم
• سندرم استکهلم در جامعه امروز
• درمان سندرم استکهلم
• خلاصه

سندرم استکهلم عموماً به مواردی از آدم‌ربایی و گروگان‌گیری مرتبط می‌شود. گذشته از موارد جنایی مشهور، مردم معمولی نیز ممکن است در پاسخ به انواع تروما دچار این وضعیت روانی شوند.

سندرم استکهلم چیست؟
سندرم استکهلم نوعی پاسخ روان‌شناختی است. این پاسخ زمانی بروز می‌کند که گروگان یا قربانی تعرض با متعرض یا سوء استفاده کننده از خود پیوند ایجاد می‌کند. این وضعیت روان‌شناختی در طول روزها، هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌های اسارت یا سوء استفاده ایجاد می‌شود.
در این سندرم گروگان یا قربانی تعرض جنسی ممکن است با متعرض یا گروگان‌گیر به همدلی برسد. این فرآیند نقطه مقابل ترس، وحشت، و احساس اهانتی است که در چنین شرایطی از قربانی انتظار می‌رود.
در گذر زمان برخی قربانیان نسبت به قربانی کننده خود به احساسات مثبت می‌رسند. آنان حتی ممکن است چنین احساس کنند که با متعرض اهداف و علل مشترکی دارند. قربانی ممکن است نسبت به پلیس یا مقامات مسؤول احساسات منفی پیدا کند. آنان ممکن است حتی هر کسی را که برای کمک به فرار از موقعیت خطرناک ایجاد شده به سراغشان می‌آید پس بزنند و کمک او را رد کنند.
این پارادوکس در مورد تمامی گروگان‌ها یا قربانیان ایجاد نمی‌شود و چرایی موضوع روشن نیست.
بسیاری از روان‌شناسان و متخصصان پزشکی سندرم استکهلم را نوعی ساز و کار مقابله‌ای تلقی می‌کنند، یا به عنوان راهی که قربانی برای کمک به از سر باز کردن تروما یا موقعیت ترسناک انتخاب می‌کند. در واقع تاریخچه این سندرم ممکن است چرایی آن را توضیح دهد.

تاریخچه سندرم استکهلم
دوره‌های آنچه به نام سندرم استکهلم شناخته می‌شود احتمالاً به دفعات در طول دهه‌ها و قرن‌ها اتفاق افتاده است. اما نامگذاری این پاسخ به اسارت یا سوءاستفاده تا 1973 صورت نگرفت.
این اتفاق زمانی رخ داد که چهار مرد پس از سرقت یک بانک در استکهلم پایتخت سوئد افرادی را به مدت 6 روز به اسارت گرفتند. پس از آزاد شدن گروگان‌ها، آنان از شهادت دادن علیه گروگان‌گیرها امتناع و حتی برای دفاع از آنها به جمع‌آوری پول پرداختند.
پس از آن روان‌شناسان و متخصصان سلامت روانی اصطلاح "سندرم استکهلم" را برای وضعیتی که در آن گروگان وارد ارتباطی عاطفی یا روان‌شناختی با فرد یا افراد گروگان گیرنده می‌شود وضع کردند.
به هر حال علی‌رغم شناخته شده بودن، سندرم استکهلم در چاپ جدید "راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی" به رسمیت شناخته نشده است. راهنمای مزبور از سوی کارشناسان سلامت روانی و دیگر متخصصان برای تشخیص اختلالات سلامت روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علایم سندرم استکهلم کدامند؟
سندرم استکهلم به وسیله سه اتفاق یا "علامت" متمایز شناسایی می‌شود.

علایم سندرم استکهلم
1. شخص قربانی با شخص گروگان گیرنده یا متعرض به خود وارد ارتباط عاطفی مثبت می‌شود.
2. فرد قربانی نسبت به پلیس، مقامات مسؤول یا هر کسی که در تلاش برای کمک به قربانی برای رهایی از وضعیت باشد احساسات منفی پیدا می‌کند.
3. در قربانی تکوین این درک و دریافت شروع می‌شود که با قربانی کننده خود دارای اهداف و ارزش‌های انسانی مشابهی است.
این احساسات معمولاً بر اثر وضعیت بسیار احساسی و عاطفی ایجاد شده در شرایط گروگان‌گیری یا چرخه تعرض بروز می‌کند.
برای مثال افراد ربوده شده یا به گروگان گرفته شده اغلب در مورد اسیر کننده خود دچار احساس تهدید هستند اما در عین حال ممکن است برای بقاء خود بسیار به آنها متکی شوند. اگر رباینده یا متعرض نسبت به قربانی تا حدودی مهربانی نشان دهد آنان ممکن است به خاطر این "شفقت" نسبت به شخص متعرض یا گروگان‌گیر احساسات مثبتی پیدا کنند.
به مرور زمان درک و دریافت شروع به تغییر شکل دادن کرده و دیدگاه شخص در مورد فرد متجاوز یا متعرض دچار تغییر و انحراف می‌شود.

مثال‌هایی از سندرم استکهلم
چندین مورد آدم‌ربایی مشهور به دوره‌های با مشخصات ذکر شده سندرم استکهلم منجر شده‌اند که برخی از آنها شامل موارد زیرند.

موارد دارای مشخصات بالا
• پتی هرست. شاید مشهورترین مورد مربوط به پتی هرست / Patty Hearst، نوه بازرگان و ناشر روزنامه ویلیام رندولف هرست / William Randolph Hearst، باشد که در سال 1974 توسط ارتش آزادیبخش سیمبیونیز (SLA) ربوده شد. در طول دوره اسارت خود پتی به خانواده خود اطلاع داد که نام جدیدی برای خود انتخاب کرده و حتی در سرقت از بانک با SLA همراه شده است. بعدها هرست دستگیر شد و در محاکمه خود از سندرم استکهلم به عنوان دفاعیه خویش استفاده کرد. این دفاع کارآیی نداشت و خانم هرست ب 35 سال زندان محکوم گردید.
• ناتاشا کامپوش / Natascha Kampusch. در سال 1998 ناتاشا، دختری ده ساله، ربوده و در اتاقی تاریک در زیر زمین منزوی و زندانی شد. رباینده او، ولفگانگ پریکلوپیل / Wolfgang Přiklopil، این دختر را بیش از 8 سال در اسارت نگه داشت. در طول این مدت وی با دخترک مهربان بود اما در عین حال او را کتک می‌زد و به مرگ تهدید می‌کرد. ناتاشا توانست فرار کند و پریکلوپیل خودکشی کرد. روزنامه‌های وقت خبر از "گریه تسکین ناپذیر" ناتاشا می‌دادند.
• مری مک‌الروی / Mary McElroy. در سال 1933 چهار مرد مری 25 ساله را با تهدید اسحله گرفتند، او را در یک خانه روستایی متروکه به دیوار زنجیر کردند و از خانواده وی باج خواستند. وقتی مری آزاد شد برای نام بردن از ربایندگان خود در محاکمه مقاومت کرد. او همچنین در ملاء عام به همدردی با آنان پرداخت.

سندرم استکهلم در جامعه امروز
در حالی که سندرم استکهلم عموماً با یک مورد آدم‌ربایی یا گروگان‌گیری مرتبط می‌شود، در عمل می‌تواند در موقعیت‌ها و ارتباطات دیگر بروز کند.

سندرم استکهلم در عین حال ممکن است در شرایط زیر بروز کند
• روابط مبتنی بر سوءاستفاده. تحقیق نشان داده است که افراد مورد سوءاستفاده جنسی ممکن است با اشخاص سوءاستفاده کننده از خود وارد پیوندهای عاطفی شوند. سوءاستفاده جنسی، فیزیکی، و عاطفی و همچنین محارم ممکن است سال‌ها ادامه یابد. در طول این دوره شخص ممکن است در مورد فرد سوءاستفاده کننده احساسات مثبت یا همدردی پیدا کند.
• کودک‌آزاری. آزار دهندگان مکرراً قربانیان خود را به آزار دادن و حتی مرگ تهدد می‌کنند. قربانیان ممکن است برای پیشگیری از دگرگونی رفتاری متعرض به خود از طریق سازگاری عمل کنند. کودک‌آزار در عین حال ممکن است محبت نشان دهد که احتمال آن هست به عنوان احساسی اصیل برداشت شود. این وضعیت ممکن است به گیجی بیشتر کودک منجر شده و باعث گردد که وی نتواند سرشت منفی ارتباط مورد بحث را دریابد.
• تجارت جنسی قاچاق. افرادی که مورد تجارت جنسی قرار می‌گیرند اغلب برای نیازهای خود مثل غذا و آب به قاچاقچی خود متکی می‌شوند. وقتی سوءاستفاده کننده این نیازها را برآورده می‌کند قربانی ممکن است شروع به شکل‌دهی احساسات مثبت نسبت به شخص متعرض کند. این افراد همچنین ممکن است از همکاری با پلیس بر اثر ترس ارتباطی یا اینکه ناچارند برای محافظت از خود از متعرض به خود محافظت کنند، امتناع نشان دهند.
• مربی ورزشی. ورود به عرصه ورزش راهی بزرگ برای ایجاد مهارت‌ها و ارتباط برای مردم است. بدبختانه برخی از این ارتباطات ممکن است در نهایت منفی از آب درآیند. تکنیک‌های خشن مربیگری حتی ممکن است به سوء استفاده منجر شود. ورزشکار ممکن است با خود بگوید که رفتار مربی با وی برای خیر و مصلحت خود اوست و این، بر مبنای یک مطالعه در سال 2018، در نهایت می‌تواند به نوعی سندرم استکهلم ختم شود.

درمان سندرم استکهلم
اگر کسی بر این باور باشد که دچار سندرم استکهلم شده است باید دنبال کمک باشد. در کوتاه مدت مشاوره یا درمان روان‌شناسی در مورد اختلال استرس پس از ضربه می‌تواند به تسکین علایم آنی مرتبط به ریکاوری مثل اضطراب و افسردگی کمک کند.
روان‌درمانی طولانی مدت می‌تواند ریکاوری را در ابعاد گسترده‌تری در اختیار فرد مبتلاء قرار دهد.
روان‌شناسان و روان‌درمانگرها می‌توانند راه‌های سالم مقابله و ابزارهای پاسخ را برای کمک به فهم آنچه اتفاق افتاده است، چرایی اتفاق، و چگونگی پشت سر گذاشتن آن را به فرد بیاموزند. بازپردازی عواطف مثبت می‌تواند به فهم اینکه اتفاق مورد اشاره نتیجه تقصیر یا خطای قربانی نبوده است کمک کند.

خلاصه
سندرم استکهلم یک راهکار مقابله‌ای است. افراد مورد تعرض یا ربوده شده ممکن است به آن دچار شوند.
ترس یا هراس ممکن است در این موقعیت‌ها عادی باشد اما برخی افراد شروع به ایجاد احساسات مثبت نسبت به گروگان‌گیر یا متعرض به خود می‌کنند. آنان ممکن است نخواهند با پلیس تماس بگیرند یا همکاری کنند. آنها حتی ممکن است برای برگشتن پیش متعرض یا رباینده خود دودل شوند.
سندرم استکهلم یک تشخیص رسمی سلامت روانی نیست. در عوض، گمان می‌رود که این سندرم یک ساز و کار مقابله‌ای باشد. افراد مورد سوء استفاده قرار گرفته یا مورد قاچاق جنسی یا آنهایی که قربانیان محارم یا ترور می‌شوند ممکن است به آن مبتلاء گردند. درمان کامل برای کمک به ریکاوری شخص ممکن است طولانی مدت باشد./

سندرم استکهلم و قربانیان آن
دکتر تیموتی جی. لگ، کیمبرلی هالند
ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Healthline
What is Stockholm Syndrome and Who Does it Affect?
Medically reviewed by Timothy J. Legg, Ph.D., CRNP —
Written by Kimberly Holland
On November 11, 2019