بی‌‏‌اعتنایی عاطفی - علایم روان‎شناختی و درمان

لوری اسمیت، تیموتی جی. لیگ
ترجمه هستی فراست‌فر

همۀ افراد به ‌محرک‌های عاطفی پاسخ‌های یکسانی نمی‌دهند، اما در مورد برخی افراد ممکن است اصلاً پاسخی در کار نباشد. این فقدان واکنش در برابر محرک‌های عاطفی و احساسی بی‏‌اعتنایی عاطفی نامیده می‌شود و می‌تواند علامت یک اختلال روان‌پزشکی یا یک عارضۀ جانبی برخی بیماری‌ها باشد.
اما نکته اینجاست که افراد دچار بی‌اعتنایی عاطفی فاقد عاطفه نیستند بلکه بیشتر گمان بر این است که عواطف آنها جلوه‌های بیانی پیدا نمی‌کند. این غیاب بروز عاطفه به صورت شنیداری یا گفتاری می‌تواند ناشی از بیماری‌‏هایی مثل اسکیزوفرنی، اُتیسم، افسردگی، و صدمات تروماتیک مغز باشد.
احساسات محرکی که توسط مردم دچار بی‌اعتنایی عاطفی صورت بیانی پیدا نمی‌کند شامل تغییرات صورت، صدا و بیان جسمانی است.
مطالب این مقاله:
• علایم
• چه اختلالاتی باعث تقویت بی‌اعتنایی عاطفی می‌شوند؟
• تفاوت‌های بی‌اعتنایی عاطفی و افت هیجانی
• گزینه‌های درمانی

علایم
علایم بی‌اعتنایی عاطفی (بی‌تفاوتی عاطفی) شامل موارد زیر است:
• یکنواختی لحن صدا
• فقدان تماس چشمی (دیداری)، تغییرات حالات صورت یا علاقه نشان دادن
• فقدان پاسخ‌های شفاهی و غیر شفاهی
به طور معمول تجربه وضعیت یا موقعیت مشخص باعث ایجاد پاسخ مشخصی در افراد می‌شود، مثل حالت بهت، ترس، اندوه یا عصبانیت و خشم.
یک درمانگر توضیح می‌دهد، "در افراد دچار بی‌اعتنایی عاطفی، این پاسخ‌های نرمال بروز داده نمی‌شود. برای مثال، فرد متعارفی که در حال از سر گذراندن اتفاقی شادی‌بخش است به طور معمول رفتارهایی حاکی از شادمانی مثل لبخند یا خنده با صدای بلند از خود بروز می‌دهد، حال آنکه فرد دچار بی‌اعتنایی عاطفی هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد."
برای مثال فرد دچار علایم بی‏اعتنایی عاطفی ممکن است قادر به همدلی با افراد غمگین، عصبانی یا شادمان نباشد.

چه اختلالاتی باعث تقویت بی‏‌اعتنایی عاطفی می‌شوند؟
در مورد برخی مردم و بعضی اختلالات پزشکی، امکان بروز بی‏‌اعتنایی عاطفی بیش از دیگران است.

اسکیزوفرنی (شیزوفرنی)
اسکیزوفرنی یک شکل حاد بیماری روانی است که در آن فرد دچار توهمات شنیداری و دیداری، باورهای کاذب، سردرگمی در میان الگوهای رفتاری و فکری و بی‏‌اعتنایی عاطفی می‌شود.
بی‏‌اعتنایی عاطفی تجربه شده توسط افراد  مبتلا به شیزوفرنی ناشی از اختلال مسیری است که در آن آنها در سطح عاطفی واکنش نشان می‌دهند. این وضعیت یکی از عوارض جانبی بیماری تصور می‌شود زیرا این همراستا با عواطف معمولی که از فرد انتظار می‌رود نیست.

افسردگی
افسردگی یک اختلال سلامت روانی شایع است که در آن فرد بیمار دچار احساس اندوه می‌شود و می‌تواند به فقدان علاقه به فعالیت، کاهش میزان خلاقیت و دیگر علایم عاطفی و فیزیکی و اختلالات منجر گردد.
در برخی از بیماران افسردگی، این وضعیت جسمانی و ذهنی می‌تواند به بروز بی‌‏اعتنایی عاطفی در فرد منجر گردد.

اتیسم
اتیسم اختلالی با علایم و شدت‌های متفاوت است، اما در مجموع توصیف کنندۀ طیف اختلالاتی است که شامل مهارت‌های اجتماعی غیر نرمال یا چالش‌برانگیز، رفتارهای تکراری و ناهنجاری‌های تکلم یا ارتباط غیر شفاهی است.
برخی از افراد دچار اتیسم قادر به صحبت کردن نیستند و به درجات متفاوتی از ناتوانی‌های فکری مبتلا هستند. در نهایت افراد دچار اتیسم چنان رفتار می‌کنند که گویی دچار بی‌‏اعتنایی عاطفی هستند.

بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون یک بیماری مغز و اعصاب است که به طور عمده افراد سالمند را مبتلا می‌کند و دارای علایمی شامل لرزش در حالت استراحت، سفتی عضلانی، محدودیت حرکتی، و عدم پایداری است. برخی از افراد دچار بیماری پارکینسون در عین حال افسردگی، اضطراب، سایکوز (جنون)، زوال عقل و بی‌‏اعتنایی عاطفی را تجربه می‌کنند.

صدمات مغزی تروماتیک (TBI)
افرادی که از آسیب مغزی ایجاد شده بر اثر ضربۀ مغزی، سقوط، صدمات ناشی از انفجار و دیگر موقعیت‌های خشونت‌آمیز رنج می‌برند ممکن است دچار بی‏‌اعتنایی عاطفی پس از تروما شوند.
در کنار ترومای آشکار، آسیب‌های مغزی ناشی از استروک، مخصوصاً سکته‌های مغزی نیم‌کره راست مغز می‏تواند فرد را دچار بی‏‌اعتنایی عاطفی کند.

تفاوت‌های بی‏‌اعتنایی عاطفی و افت هیجانی
اگرچه اثرات بی‌‏اعتنایی عاطفی و افت هیجانی گاهی از اوقات دارای مشابهت‌های درونی هستند، این دو وضعیت‌های متفاوتی محسوب می‌گردند.
افراد دچار بی‏‌اعتنایی عاطفی هیچ پاسخی در برابر محرک‌های عاطفی نشان نمی‌دهند. به هر جهت، افت هیجانی توصیف‌گر پاسخی کسالت‌آور یا محدود است که در آن پاسخ‌های عاطفی فرد شدت و حدت قابل قبول و مورد انتظار را ندارد.
افت هیجانی به طور شایعی در میان افراد دچار اختلال استرس پساضربه یا PTSD دیده می‌شود.
وقتی واقعه‌ای سبب می‌شود تا فرد خشونت یا آسیبی فیزیکی را تجربه کند یا شاهد وقوع آن باشد، وی ممکن است بر اثر این واقعه دچار PTSD شود. این ممکن است اضطراب و هراس درازمدتی در پی داشته باشد که می‌تواند ناتوان کننده باشد.
PTSD می‌تواند علایم متعددی همراه داشته  داشته باشد و اغلب اوقات به کابوس‌های شبانه یا بازگشت ذهنی فرد به واقعۀ اولیۀ موجب PTSD منجر می‌شود. افراد دچار PTSD ممکن است نوعی جداافتادگی اجتماعی را تجربه کنند و دچار اثرات بی‌حسی‌آور در پاسخ به محرک‌های عاطفی گردند.
بر مبنای توضیح یکی از کارشناسان، "بسیاری از افراد مراجعه کننده برای درمان PTSD مقدمتاً دچار نوعی بی‏‌اعتنایی عاطفی هستند. به هر جهت، درمان‌های ترکیبی مورد استفاده برای درمان PTSD اغلب باعث تسکین این علایم می‌شود."

گزینه‌های درمانی کدامند؟
درمان بی‌‏اعتنایی عاطفی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا درمان این اختلال به علت اصلی بروز آن وابسته است. مردمی که فکر می‌کنند خود دچار این وضعیتند یا یکی از دوستان و نزدیکان آنها به بی‌‏اعتنایی عاطفی یا افت هیجانی مبتلا است باید برای ارزیابی وضعیت با پزشک مشورت کنند.
دانستن در مورد اینکه چه چیز مسبب این علایم است برای درمان فرد مبتلا به بهترین شکل ممکن نقشی حیاتی دارد.
درمانگرها، روان‌شناسان و دیگر متخصصان پزشکی قادر به ارزیابی بهتر در مورد فرد دچار بی‌‏اعتنایی عاطفی خواهند بود اگر از تاریخچۀ پزشکی فرد مبتلا آگاه شده و وی را از نظر جسمانی معاینه کرده باشند.
به علاوه، مرور دقیق همۀ داروهای مصرف شده توسط فرد می‌تواند در تعیین علت بروز بی‌‏اعتنایی عاطفی مفید باشد.

Source:
Flat affect: Psychological symptoms and treatment
Last reviewed Mon 11 September 2017
By Lori Smith
Reviewed by Timothy J. Legg, PMHNP-BC, GNP-BC, CARN-AP, MCHES