بی‏‌اعتنایی عاطفی - علایم روان‎شناختی و درمان

• لوری اسمیت، تیموتی جی. لیگ
• ترجمه هستی فراست‎فر

همۀ افراد به ‎محرک‎های عاطفی پاسخ‎های یکسانی نمی‎دهند، اما در مورد برخی افراد ممکن است اصلاً پاسخی در کار نباشد. این فقدان واکنش در برابر محرک‎های عاطفی و احساسی بی‏‌اعتنایی عاطفی نامیده می‌شود و می‎تواند علامت یک اختلال روان‌پزشکی یا یک عارضۀ جانبی برخی بیماری‎ها باشد.
اما نکته اینجاست که افراد دچار بی‎اعتنایی عاطفی فاقد عاطفه نیستند بلکه بیشتر گمان بر این است که عواطف آنها جلوه‎های بیانی پیدا نمی‎کند. این غیاب بروز عاطفه به صورت شنیداری یا گفتاری می‎تواند ناشی از بیماری‌‏هایی مثل اسکیزوفرنی، اُتیسم، افسردگی، و صدمات تروماتیک مغز باشد.
احساسات محرکی که توسط مردم دچار بی‎اعتنایی عاطفی صورت بیانی پیدا نمی‎کند شامل تغییرات صورت، صدا و بیان جسمانی است.
مطالب این مقاله:
• علایم
• چه اختلالاتی باعث تقویت بی‎اعتنایی عاطفی می‎شوند؟
• تفاوت‌های بی‎اعتنایی عاطفی و افت هیجانی
• گزینه‎های درمانی

علایم
علایم بی‎اعتنایی عاطفی (بی‌تفاوتی عاطفی) شامل موارد زیر است:
• یکنواختی لحن صدا
• فقدان تماس چشمی (دیداری)، تغییرات حالات صورت یا علاقه نشان دادن
• فقدان پاسخ‎های شفاهی و غیر شفاهی
به طور معمول تجربه وضعیت یا موقعیت مشخص باعث ایجاد پاسخ مشخصی در افراد می‎شود، مثل حالت بهت، ترس، اندوه یا عصبانیت و خشم.
یک درمانگر توضیح می‎دهد، "در افراد دچار بی‎اعتنایی عاطفی، این پاسخ‎های نرمال بروز داده نمی‎شود. برای مثال، فرد متعارفی که در حال از سر گذراندن اتفاقی شادی‎بخش است به طور معمول رفتارهایی حاکی از شادمانی مثل لبخند یا خنده با صدای بلند از خود بروز می‎دهد، حال آنکه فرد دچار بی‎اعتنایی عاطفی هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد."
برای مثال فرد دچار علایم بی‏اعتنایی عاطفی ممکن است قادر به همدلی با افراد غمگین، عصبانی یا شادمان نباشد.

چه اختلالاتی باعث تقویت بی‏‌اعتنایی عاطفی می‎شوند؟
در مورد برخی مردم و بعضی اختلالات پزشکی، امکان بروز بی‏‎اعتنایی عاطفی بیش از دیگران است.

اسکیزوفرنی (شیزوفرنی)
اسکیزوفرنی یک شکل حاد بیماری روانی است که در آن فرد دچار توهمات شنیداری و دیداری، باورهای کاذب، سردرگمی در میان الگوهای رفتاری و فکری و بی‏‌اعتنایی عاطفی می‎شود.
بی‏‌اعتنایی عاطفی تجربه شده توسط افراد  مبتلا به شیزوفرنی ناشی از اختلال مسیری است که در آن آنها در سطح عاطفی واکنش نشان می‎دهند. این وضعیت یکی از عوارض جانبی بیماری تصور می‎شود زیرا این همراستا با عواطف معمولی که از فرد انتظار می‎رود نیست.

افسردگی
افسردگی یک اختلال سلامت روانی شایع است که در آن فرد بیمار دچار احساس اندوه می‌شود و می‎تواند به فقدان علاقه به فعالیت، کاهش میزان خلاقیت و دیگر علایم عاطفی و فیزیکی و اختلالات منجر گردد.
در برخی از بیماران افسردگی، این وضعیت جسمانی و ذهنی می‎تواند به بروز بی‌‏اعتنایی عاطفی در فرد منجر گردد.

اتیسم
اتیسم اختلالی با علایم و شدت‎های متفاوت است، اما در مجموع توصیف کنندۀ طیف اختلالاتی است که شامل مهارت‎های اجتماعی غیر نرمال یا چالش‎برانگیز، رفتارهای تکراری و ناهنجاری‎های تکلم یا ارتباط غیر شفاهی است.
برخی از افراد دچار اتیسم قادر به صحبت کردن نیستند و به درجات متفاوتی از ناتوانی‎های فکری مبتلا هستند. در نهایت افراد دچار اتیسم چنان رفتار می‎کنند که گویی دچار بی‌‏اعتنایی عاطفی هستند.

بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون یک بیماری مغز و اعصاب است که به طور عمده افراد سالمند را مبتلا می‎کند و دارای علایمی شامل لرزش در حالت استراحت، سفتی عضلانی، محدودیت حرکتی، و عدم پایداری است. برخی از افراد دچار بیماری پارکینسون در عین حال افسردگی، اضطراب، سایکوز (جنون)، زوال عقل و بی‌‏اعتنایی عاطفی را تجربه می‎کنند.

صدمات مغزی تروماتیک (TBI)
افرادی که از آسیب مغزی ایجاد شده بر اثر ضربۀ مغزی، سقوط، صدمات ناشی از انفجار و دیگر موقعیت‎های خشونت‎آمیز رنج می‎برند ممکن است دچار بی‏‌اعتنایی عاطفی پس از تروما شوند.
در کنار ترومای آشکار، آسیب‎های مغزی ناشی از استروک، مخصوصاً سکته‎های مغزی نیم‎کره راست مغز می‏تواند فرد را دچار بی‏‌اعتنایی عاطفی کند.

تفاوت‎های بی‏‌اعتنایی عاطفی و افت هیجانی
اگرچه اثرات بی‌‏اعتنایی عاطفی و افت هیجانی گاهی از اوقات دارای مشابهت‎های درونی هستند، این دو وضعیت‎های متفاوتی محسوب می‎گردند.
افراد دچار بی‏‌اعتنایی عاطفی هیچ پاسخی در برابر محرک‎های عاطفی نشان نمی‎دهند. به هر جهت، افت هیجانی توصیف‌گر پاسخی کسالت‎آور یا محدود است که در آن پاسخ‎های عاطفی فرد شدت و حدت قابل قبول و مورد انتظار را ندارد.
افت هیجانی به طور شایعی در میان افراد دچار اختلال استرس پساضربه یا PTSD دیده می‎شود.
وقتی واقعه‎ای سبب می‎شود تا فرد خشونت یا آسیبی فیزیکی را تجربه کند یا شاهد وقوع آن باشد، وی ممکن است بر اثر این واقعه دچار PTSD شود. این ممکن است اضطراب و هراس درازمدتی در پی داشته باشد که می‎تواند ناتوان کننده باشد.
PTSD می‎تواند علایم متعددی همراه داشته  داشته باشد و اغلب اوقات به کابوس‎های شبانه یا بازگشت ذهنی فرد به واقعۀ اولیۀ موجب PTSD منجر می‎شود. افراد دچار PTSD ممکن است نوعی جداافتادگی اجتماعی را تجربه کنند و دچار اثرات بی‎حسی‎آور در پاسخ به محرک‎های عاطفی گردند.
بر مبنای توضیح یکی از کارشناسان، "بسیاری از افراد مراجعه کننده برای درمان PTSD مقدمتاً دچار نوعی بی‏‌اعتنایی عاطفی هستند. به هر جهت، درمان‎های ترکیبی مورد استفاده برای درمان PTSD اغلب باعث تسکین این علایم می‎شود."

گزینه‎های درمانی کدامند؟
درمان بی‌‏اعتنایی عاطفی می‎تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا درمان این اختلال به علت اصلی بروز آن وابسته است. مردمی که فکر می‎کنند خود دچار این وضعیتند یا یکی از دوستان و نزدیکان آنها به بی‌‏اعتنایی عاطفی یا افت هیجانی مبتلا است باید برای ارزیابی وضعیت با پزشک مشورت کنند.
دانستن در مورد اینکه چه چیز مسبب این علایم است برای درمان فرد مبتلا به بهترین شکل ممکن نقشی حیاتی دارد.
درمانگرها، روان‌شناسان و دیگر متخصصان پزشکی قادر به ارزیابی بهتر در مورد فرد دچار بی‌‏اعتنایی عاطفی خواهند بود اگر از تاریخچۀ پزشکی فرد مبتلا آگاه شده و وی را از نظر جسمانی معاینه کرده باشند.
به علاوه، مرور دقیق همۀ داروهای مصرف شده توسط فرد می‎تواند در تعیین علت بروز بی‌‏اعتنایی عاطفی مفید باشد.

Source:
Flat affect: Psychological symptoms and treatment
Last reviewed Mon 11 September 2017
By Lori Smith
Reviewed by Timothy J. Legg, PMHNP-BC, GNP-BC, CARN-AP, MCHES