تریسموس (تریزموس) یا قفل شدن فک

• علل تریسموس (تریزموس)
• ریسک فاکتورهای تریسموس
• علایم تریسموس
• درمان تریسموس
• تشخیص تریسموس
• پیامدهای تریسموس
• خلاصه

تریسموس (تریزموس) یا قفل شدن فک، اختلالی دردناک است که در آن شخص نمی‌تواند فک‌های خود را به طور کامل باز کند. در کنار ایجاد درد تریسموس می‌تواند به مشکلاتی در مورد خوردن غذا، صحبت کردن و بهداشت دهان و دندان منجر گردد.
تریسموس زمانی بروز می‌کند که شخص نمی‌تواند دهان خود را بیش از 35 میلی‌متر باز کند. تریسموس ممکن است بر اثر ترومای فک، جراحی دهان و دندان، عفونت، سرطان، یا اشعه درمانی برای سرطان سر و گلو ایجاد شود.
بیشتر موارد تریسموس موقتی هستند و به طور معمول کمتر از 2 هفته ادامه می‌یابند اما برخی موارد آن ممکن است دایمی باشند.

علل تریسموس
علل محتمل متعددی شامل موارد زیر در مورد تریسموس مطرحند:

تروما
صدمه یا آسیب دیدن فک می‌تواند به تریسموس منجر گردد. مثال‌هایی در این مورد شامل شکستگی استخوان فک یا آسیب دیدن بافت به دنبال عمل جراحی دهان و دندان است.
دیگر موارد عبارتند از:
• کوفتگی مفصل تمپوروماندیبولار (TMJ)
• هماتوما (هماتوم)، که تجمع خون در خارج از رگ‌های خونی است
• آسیب دیدگی عضلات جویدن، که مردم برای جویدن چیزها به کار می‌برند

التهاب
برخی اختلالات پزشکی که می‌توانند باعث بروز التهاب در دهان شود در عین حال قادرند سبب تریسموس شوند. یک مثال در این مورد پریکورونیت است، که التهاب بافت نرم در اطراف دندان محسوب می‌شود و به شکل بالقوه می‌تواند به تحت فشار قرار گرفتن دندان مولار منجر شود.
دیگر موارد عبارتند از:
• ارتریت استخوان فک
• اسکلرودرما، که یک بیماری خودایمنی است که بر بافت متصل تأثیر می‌گذارد
• فیبروز بافت نرم، که زمانی بروز می‌کند که فیبروز بیش از حد در بافت متصل شکل می‌گیرد

جراحی دندان
جراحی دندان شامل کشیدن دندان عقل، می‌تواند باعث التهاب دهان گردد، که ممکن است به تریسموس منجر شود.
بیش از حد گشودن دهان، که باز کردن دهان بیش از میزان معمول حرکت آن در طول عمل جراحی است نیز می‌تواند به قفل فک منجر گردد.

عفونت
انواع عفونت در برخی موارد می‌توانند عامل تقویت بروز تریسموس باشند.
عفونت‌های موجب این اختلال عبارتند از:
• اوریون
• کزاز
• تونسیلیت
• آبسه پری‌تونسیلار
• انواع دیگر آبسه

سرطان یا درمان سرطان
تومورهای سرطانی در ناحیه سر یا گردن می‌توانند بر عملکرد فک تأثیر منفی بگذارند.
اشعه درمانی برای تومورهای مزبور نیز می‌تواند باعث تریسموس شود.
بر مبنای یک مطالعه در مقیاس کوچک به سال 2016 شامل 30 نمونه دچار سرطان دهان، 53.3 درصد نمونه‌ها در زمان تشخیص دچار تریسموس بودند.
این رقم پس از انجام عمل جراحی به 86.7 درصد و پس از رادیوتراپی به 85.7 افزایش یافت.

ریسک فاکتورهای تریسموس
اگرچه هر کسی ممکن است دچار تریسموس شود برخی عوامل شانس ابتلاء به آن را افزایش می‌دهند که این عوامل عبارتند از:
• ابتلاء به سرطان سر یا گردن
• قرار گرفتن تحت پرتودرمانی برای سرطان سر یا گردن
• جراحی اخیراً انجام شده برای خارج کردن دندان عقل
• ترومای اخیراً رخ داده برای دهان یا فک
• ابتلاء به برخی انواع عفونت دهان

علایم تریسموس
علامت متمایز تریسموس عدم توانایی باز کردن فک به طور کامل یا گشودن آن به میزان 35 میلی‌متر یا کمتر است.
دیگر علایم عبارتند از:
• درد فک یا کرامپ فک
• مشکلات دندان گرفتن، جویدن یا مسواک کردن دندان
• ناتوانی بلعیدن برخی غذاها
• سردرد
• درد گوش

درمان تریسموس
به طور معمول درمان علت زیربنایی تریسموس باید به برطرف شدن بسیاری موارد آن منجر گردد.
عموماً درمان هر قدر زودتر شروع شود بازده بهتر خواهد بود.
گزینه‌های درمانی موارد زیر را شامل می‌شود:

دارو
ممکن است گرفتن دارو برای کاهش درد و ریلکس شدن عضلات فک ضروری باشد. داروهای رایج برای تریسموس شامل داروهای شل کننده عضلانی و داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی برای تخفیف درد است.
بسته به شدت علایم دکتر ممکن است داروهای خوراکی یا داروهایی که نیاز است در ناحیه فک تزریق شوند، تجویز کند.
برخی اشکال داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی به صورت غیر نسخه‌ای در دسترسند.

دستگاه کشش فک
پزشک یا فیزیوتراپیست ممکن است استفاده از دستگاه کشش فک را توصیه کند.
در یک مطالعه مربوط به سال 2014، نمونه‌های مطالعه که از چنین دستگاه‌هایی برای انجام ورزش‌های مخصوص دهان استفاده کرده بودند به طور متوسط 5.5 تا 7.2 میلی‌‎متر افزایش در میزان باز شدن دهان را تجربه کردند.

تغییرات رژیم غذایی
بیماران ممکن است تا زمان بهبود اختلال مورد بحث نیاز به ایجاد تغییراتی در برنامه غذایی خود باشند.
در مورد بیشتر افراد چرخش به سمت رژیم غذاهای نرم مفید است زیرا خوردن این گونه غذاها بدون باز کردن بیش از حد دهان ممکن است.
مثال‌هایی از غذاهای نرم عبارتند از:
• سوپ
• انواع فرنی
• ماست
• پوره سیب زمینی
• بلغور جو
• انواع لوبیا
• سبزیجات بخارپز شده
• کمپوت میوه
• پنیر
• ماهی
• تخم مرغ رنده یا خرد شده
تا زمان بهبود تریسموس اجتناب از خوردن غذاهای سفت، بیسکویت، چیزهای جویدنی یا آب نبات سفت، یا گوشت قرمز سفت می‌تواند مفید باشد.

تشخیص تریسموس
برای تشخیص تریسموس پزشک معاینه بالینی انجام داده و شرح حال پزشکی شخص را خواهد گرفت.
پزشک ممکن است در مورد صدمات اخیراً وارد شده یا کار دندان‌پزشکی بر روی دندان سؤال کند و در جستجوی نشانه‌های سرطان یا ناهنجاری‌های استخوان‌ها یا بافت‌های فک باشد.
پزشک در عین حال می‌تواند برای تشخیص تریسموس و از تشخیص خارج کردن آن یکی از تست‌های زیر را استفاده کند:
• اندازه‌گیری میزان باز شدن دهان
• CT اسکن
• اسکن MRI

پیامدهای تریسموس
تریسموس ممکن است باعث ایجاد طیفی از پیامدها شود که می‌توانند بر کیفیت زندگی شخص تأثیر بگذارند:

مشکلات بهداشت دهان و دهان
اگر کسی نتواند دهان خود را به طور کامل باز کند این وضعیت باعث دشوار شدن حفظ بهداشت و دهان خواهد شد.
ضعف بهداشت در این مورد می‌توانند باعث ایجاد موارد زیر شود:
• بوی بدن نفس (هالیتوزیس، هالیتوز)
• ایجاد حفرات دندانی
• عفونت
تریسموس در عین حال ممکن است قرار دادن دندان مصنوعی در داخل دهان یا خارج کردن آن برای نظافت را با مشکل مواجه سازد.

مشکلات غذا خوردن
اگر کسی نتواند چیزها را به دندان بگیرد، بجود یا به طور کامل ببلعد، امکان بروز سوءتغذیه مطرح خواهد بود.
چرخش موقتی به سمت غذاهای غالباً مایع و نرم می‌تواند این ریسک‌ها را کاهش دهد.
بسیاری از علل عفونی و تروماتیک تریسموس همچنین ممکن است با عوارضی همراه باشند. برای مثال عفونت ادونتوژنیک مسبب تریسموس می‌تواند به عفونت بیشتری در سلولیت صورت یا استئومیلیت ماندیبولار منجر گردد.

عفونت
اگر یک عفونت مسبب بروز تریسموس بوده باشد این وضعیت ممکن است با پیامدهایی مثل سلولیت همراه گردد.
سلولیت التهاب پوست است که اغلب بر اثر عفونت ایجاد می‌شود. علایم آن عبارتند از:
• ادما (ادم) یا ورم
• سرخی پوست
• بیرون زدن گرما از ناحیه دچار عفونت
• درد

خلاصه
تریسموس (تریزموس) یک اختلال دردناک شامل کاهش اندازه دهانه دهان در بین فک‌ها است.
اغلب موارد تریسموس موقتی هستند و دارو، فیزیوتراپی و دیگر انواع درمان اغلب می‌توانند به طور مؤثر تریسموس را تسکین داده و از بروز پیامدها پیشگیری کرده یا آنها را کاهش دهند. درمان زودهنگام عموماً به بهترین بازده منجر می‌شود.
افراد دچار نگرانی در مورد تریسموس یا در معرض ریسک ابتلاء به آن باید با پزشک یا دندان‌پزشک مشورت کنند./

• دکتر استیسی سمپسون، جین لئونارد
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Medical News Today
What is trismus?
Medically reviewed by Stacy Sampson, D.O.
On March 2, 2020
New —
Written by Jayne Leonard