خارش لثه - علل، تسکین و پیشگیری

• کلر سیزونس، دکتر کریستین ای. فرانک
• ترجمه هستی فراست‎فر

دلایل بسیاری برای ایجاد خارش در لثه وجود دارد که از جملۀ آنها می‎توان به واکنش‌های آلرژیک و مشکلات مربوط به دندان‌ها اشاره کرد. علل محتمل خارش لثه کدامند و آیا خارش لثه نشانۀ هشداردهنده‎ای است که به پیشگیری از دیگر مشکلات سلامت کمک می‎کند؟
لثه‎ها بافت نرمی هستند که اطراف دندان‎ها را می‎پوشانند و حلقه‎ای به دور هر دندان ایجاد می‎کنند. لثه‌های سالم برای حفاظت دندان‎ها نقش حیاتی دارند، و خارش لثه در اغلب اوقات نشانه‎ای از ایجاد باکتری در فضای میان دندان‎ها و لثه‎ها است.
درمان خارش لثه در اغلب موارد ساده است، و بهداشت مناسب دندان و دهان می‎تواند از بروز بسیاری از مشکلات پیشگیری کند.
در بعضی موارد خارش لثه می‎تواند نشانه‎ای از وجود مشکلی جدی مثل بیماری لثه باشد، بنابراین در صورت تداوم علایم خارش لثه فرد باید به دندان‌پزشک مراجعه کند.
مطالب این مقاله:
• علایم
• علل محتمل
• گزینه‎های درمان و تسکین
• چه هنگامی باید به دکتر یا دندان‎پزشک مراجعه کرد
• پیشگیری
• دورنما

علایم
خارش لثه می‎تواند علل مختلفی داشته باشد، بنابراین علایم می‎توانند به تعیین علت دقیق بروز مشکل کمک کنند.
• خارش لثه که به سقف دهان نیز سرایت کرده است می‎تواند نتیجۀ بروز آلرژی باشد
• لثه‎های قرمز، تحریک‌پذیر و ملتهب می‏توانند نشانۀ مراحل اولیۀ بیماری لثه باشند.
• وجود درد، خارش یا ورم در لثه می‎تواند نتیجۀ بروز جراحت یا آبسۀ دندان باشد.
لثه‌هایی که دچار خونریزی اندک در کوتاه مدت می‎شوند، مثل مواردی که فردی برای اولین بار از نخ دندان استفاده می‎کند، مورد شایعی است.
در هر حال خونریزی مداوم لثه می‏تواند نشانۀ وجود یک اختلال نگران کننده باشد که باید توسط دندان‎پزشک مورد بررسی قرار گیرد.

علل محتمل
علت شایع خارش لثه ایجاد پلاک بین دندان و لثه است. پلاک یک باکتری چسبنده است که روی دندان یافت می‎شود، و حاوی باکتری‌هایی است که برخی از قندهای سادۀ موجود در غذا و نوشیدنی‎ها را خرد و ریز و تجزیه می‎کنند.
اگر پلاک تشکیل شود و در طولانی مدت روی دندان باقی بماند، می‎تواند سفت شده به رسوب تبدیل گردد که دیگر با نخ دندان یا مسواک قابل برداشتن نیست.
رسوب جمع شده زیر لثه می‎تواند سبب تحریک و التهاب لثه گردد.
یک واکنش آلرژیک خفیف می‎تواند سبب ابجاد خارش در دهان شود. اگر کسی دچار تب باشد، وی ممکن است در عین حال از سندرم آلرژی دهان (OAS) رنج ببرد، که باعث خارش یا ورم دهان، صورت، زبان، یا گلو پس از خوردن سبزیجات و میوه‎های خام می‎شود.
دندان‎ها و لثه‌ها نسبت به تغییرات هورمونی حساس هستند. برای زنان و دختران در حال تجربۀ بلوغ، بارداری، یا یائسگی، تغییرات هورمونی می‎توان سبب خارش لثه یا افزایش ریسک بیماری لثه شود.
اگر فردی دچار جراحت دندان، لثه یا دهان شده باشد ممکن است در هنگام بهبود زخم دچار خارش شود.
بروکسیزم یک اصطلاح پزشکی برای دندان قروچه است. دندان قروچه می‎تواند سبب آسیب دیدن دندان و لثه شود که این آسیب شامل از بین رفتن مینای دندان و تخریب لثه نیز می‎شود.
خشکی دهان یکی از علل شایع بروز خشکی لثه است. بدن به طور طبیعی بزاق لازم برای مرطوب نگه داشتن فضای دهان را ایجاد می‎کند اما برخی اختلالات پزشکی، داروها، یا غذاها مانع این اقدام بدن می‎شوند که نتیجۀ آن احساس خشکی دهان است. نوشیدن آب فراوان در طول روز می‎تواند به سرعت خارش لثه را در این وضعیت متوقف کند.
علل کمتر شایع خارش لثه شامل موارد زیر است:
• دندان درآوردن در کودکان خردسال
• دندان درآوردن در افراد بزرگسال در سنین بین 17 تا 21 که در آن دندان عقل معمولاً رشد می‎کند
• شانکر زخم، تبخال دهانی یا عفونت‎های ویروسی که می‎توانند به لثه‌ها آسیب بزنند
• آبسه‎های دندان
بهداشت ضعیف دندان علت اصلی بسیاری از موارد خارش لثه است زیرا در این وضعیت دندان‌ها و لثه‎ها به اندازۀ کافی تمیز نمی‎شوند، و لاجرم پلاک‎ها ایجاد می‎گردند.

گزینه‎های درمان و تسکین
چند کار ساده هست که مردم می‎توانند در محیط خانه برای تسکین خارش و تحریک لثه‌ها انجام دهند:
• مسواک کردن دندان، استفاده از نخ دندان، و استفاده از دهانشویه‎های ضد باکتریایی
• شستشوی دهان با استفاده از محلول آب و نمک
• استفاده از داروهای آنتی‎هیستامین اگر خارش لثه ناشی از آلرژی باشد
فرد باید در صورت تداوم خارش لثه یا اضافه شدن علایم دیگر به آن به دندان‌پزشک مراجعه کند. کنترل التهاب و عفونت کلید توقف خارش لثه است.

چه هنگامی باید به دکتر یا دندان‌پزشک مراجعه کرد
این موضوع اهمیت دارد که در صورت تداوم علایم فرد به دندان‎پزشک مراجعه کند زیرا بیماری لثه در نخستین مراحل خود به سادگی درمان می‎شود. دندان‌پزشک می‎تواند توصیه‎هایی در مورد تغییرات مربوط به رژیم غذایی ارائه و مراقبت‌های اولیه مثل تمیز کردن حرفه‎ای دندان‌ها را انجام دهد.
دندان‌پزشک یا متخصص بهداشت دهان و دندان باید هر گونه رسوب روی دندان را بردارد زیرا این کار در محیط خانه قابل انجام نیست. این فرآیند زیر عنوان لایه‎برداری یا جرم‎گیری شناخته می‎شود.
هیچ تست دقیقی برای OAS وجود ندارد اما فرد از طریق انجام تست آلرژی پوست برای گرده یا با صحبت در مورد تاریخچۀ علایم خود برای دکتر می‎تواند آن را بازگو کند.
اجتناب از خوردن میوه و سبزی خام که به نظر می‎رسد علت بروز واکنش باشند یا پوست گرفتن آنها پیش از خوردنشان ممکن است کمک کننده باشد.
اگر صدمات دهان یا بروکسیزم سبب خارش لثه‎ها باشد، استفاده از محافظ دهان که مانع برهم ساییدن دندان‌ها می‎شود احتمالاً بهترین گزینه برای پیشگیری از وارد شدن صدمۀ بیشتر به دندان‌ها و لثه‎ها خواهد بود.

پیشگیری
مهم‎ترین راه برای پیشگیری از خارش لثه و مشکلاتی که می‎تواند به همراه داشته باشد، تمیز نگه داشتن دندان و لثه است.
رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان می‎تواند مانع بروز طیفی از مشکلات مربوط به سلامت شود، و به عنوان یک گام اولیه باید دندان‎ها را از بروز پلاک دور نگه داشت.
"انجمن دندان‌پزشکی آمریکا" مسواک زدن دندان با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید دو بار در روز و استفاده از نخ دندان برای یک بار در روز را توصیه می‎کند. دهانشویه می‎تواند برای مردمی که اغلب دچار مشکلات زخم لثه یا عفونت می‎شوند مفید باشد.
سیگار کشیدن بر سلامت دهان تأثیر منفی دارد که شامل تغییر رنگ دندان و کند شدن فرآیند التیام می‎شود. تحقیقات عنوان می‌کنند که سیگار کشیدن همچنین ریسک بیماری لثه را افزایش می‎دهد که خارش لثه را باید یکی از نشانه‎های آن تلقی کرد.
در نتیجه ترک سیگار می‎تواند یک گام در راه پیشگیری از مشکلات مزبور باشد.

دورنما
خارش لثه غالب اوقات یک هشدار اولیۀ مناسب در مورد مشکلات بالقوه مثل بیماری لثه است. تغییرات هورمونی، داروهای جدید، یا واکنش آلرژیک می‎تواند سبب بروز خارش لثه گردد. در نتیجه، این وضعیت می‎تواند موقتی بوده یا در محیط خانه قابل رفع باشد.
اگر فردی در مورد خارش لثه نگران است یا دارای علایمی است که بیش از چند روز پس از مداوای خانگی طول کشیده‎اند، وی باید به دندان‌پزشک مراجعه کند.
اغلب موارد به دندان بیش از لثه توجه می‎شود اما مراقبت از لثه با مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان و مراقبت در مورد بروز تغییرات احتمالی کلید حفظ سلامت کلی دهان و دندان است.

Source:
Itchy gums: Causes, relief, and prevention
Last reviewed Fri 29 September 2017
By Claire Sissons
Reviewed by Christine A. Frank, DDS