درد پهلو - چه علتی دارد؟

• اپریل کان
• زیر نظر: دانشکده پزشکی دانشگاه ایلی‎نویز - شیکاگو
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

درد پهلو به ناراحتی در قسمت فوقانی شکم یا پشت و پهلوها اشاره دارد. درد پهلو در ناحیه میان دنده‎ها و بالای لگن ایجاد می‌شود. به طور معمول درد در یک پهلو شدیدتر از پهلوی دیگر است.
اغلب مردم دستکم یک بار در طول زندگی خود دچار درد پهلو می‎شوند، و ناراحتی مزبور معمولاً موقتی است. به هر حال، درد شدید یا مدوام پهلو نشان دهنده یک اختلال پزشکی جدی‎تر مثل دهیدراسیون یا عفونت دستگاه ادراری است. سنگ کلیه یا دیگر مشکلات کلیه نیز می‎توانند باعث ایجاد درد مداوم در پهلو شوند.
اگرچه درد پهلو در اغلب موارد یک علامت مشکلات کلیه است، این درد همچنین می‎تواند در صورتی که با علایم دیگری همراه باشد بر اثر دیگر اختلالات پزشکی بروز کند. در صورت مواجهه با درد شدید یا مداوم در ناحیه پهلو مراجعه به پزشک الزامی است، به ویژه اگر درد مزبور با دیگر علایم همراه شود.

علل درد پهلو
برخی از علل شایع‌تر درد پهلو شامل موارد زیر است:
• عفونت کلیه
• آبسه کلیه
• سنگ کلیه
• دهیدراسیون
• عفونت مثانه
• زونا
• سندرم تیتز
• ارتریت، به ویژه ارتریت نخاعی
• شکستگی ستون فقرات
• بیماری دیسک
• فشردگی عصب در قسمت پشت
• اسپاسم عضله
علل کمتر شایع ایجاد درد پهلو عبارتند از:
• بیماری کلیه
• پنومونی
• پانکراتیت
• آپاندیسیت
• بروز یک انسداد در دستگاه ادراری
• یک بیماری التهابی روده مثل بیماری کرون
• سکته کلیوی، که هنگامی بروز می‎کند که وجود یک لخته خون مانع جریان خون به کلیه می‎شود
• هرپس زوستر
• آنوریسم آئورتیک شکمی

علایم همراه درد پهلو
درد پهلو ممکن است دردی کسل کننده و مبهم یا شبه کرامپ و تند و تیز باشد. این درد ممکن است به صورت موج‎وار بیاید و برود.

علایم مشکل کلیه
اگر کسی دچار علایم زیر باشد احتمالاً درد پهلو در وی نتیجۀ یک مشکل کلیوی است:
• راش
• تب
• سرگیجه
• تهوع
• استفراغ
• یبوست
• اسهال
• وجود خون در ادرار
• احساس درد در هنگام ادرار کردن
در صورتی که فرد دچار درد طولانی مدت پهلو شده و با هر یک از علایم مزبور مواجه شود باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.

علایم کم‎آبی بدن
اگر کسی در کنار علایم زیر که مرتبط به دهیدراسیون است دچار درد مداوم شود باید بلافاصله تحت نظر پزشک قرار گیرد:
• تشنگی بیش از حد
• فقدان تعریق
• سرگیجه
• تند شدن ضربان قلب
• خشکی دهان یا چسبندگی دهان
• سردرد
• تب
• یبوست
• تیره رنگ شدن ادرار
• کاهش برون‏ده ادراری
برطرف کردن فوری مشکل دهیدراسیون مهم است. وقتی کسی آب زیادی را در بدن از دست می‎دهد، دستگاه‎ها، سلول‎ها و بافت دیگر قادر به ارائه عملکرد کامل نخواهند بود. این وضعیت می‎تواند تبعات خطرناکی مثل بروز شوک در پی داشته باشد.

تشخیص علت درد پهلو
در طول ویزیت، پزشک سعی خواهد کرد تا علت زیربنایی بروز درد پهلوی فرد را شناسایی کند. مردم در این مواقع باید آماده پاسخگویی به پرسش‎های زیر باشند:
• محدوده بروز درد
• زمان شروع درد
• نوع حسی که درد در فرد ایجاد می‎کند
• فواصل زمانی بروز درد
• مدت زمانی که درد طول می‎کشد
• علایم همراه درد
پزشک در عین حال از تست‎های خون و تصویربرداری برای تعیین علت درد پهلو استفاده خواهد کرد. تست‎های تصویربرداری مثل اولتراسوند (سونوگرافی) یا تست اشعه X به دکتر امکان بررسی بدن فرد را می‎دهند. این تست‎ها می‎توانند مشکلات احتمالاً موجود در دستگاه‎ها، بافت‎ها و عضلات را آشکار کنند.
پیش از انجام این تست‎ها، پزشک ممکن است یک رنگ کنتراست را به داخل یکی از وریدهای فرد مورد تست تزریق کند. پزشک این کار را برای ارتقاء کیفیت تصاویر انجام می‌دهد. وجود رنگ کنتراست باعث تسهیل شناسایی هر گونه انسداد در عروق خونی یا دستگاه‌های بدن می‎شود. رنگ مزبور به طور معمول ید است و در موارد نادر می‎تواند باعث ایجاد عوارض جانبی شود.
دیگر تست‎های تشخیصی که احتمال استفاده از آنها وجود دارد عبارتند از:
• CT اسکن ناحیه شکم، که نوعی خاص از اشعه X است که می‎تواند تصاویر مقطعی از شکم ارائه دهد
• سیستوسکپی، که یک اقدام جراحی سرپایی است که در آن یک لوله باریک مجهز به دوربین وارد مثانه می‎شود
• تست آنالیز ادرار، که یک تست ساده ادرار محسوب می‌شود
• کشت ادرار برای کشف باکتری‎های احتمالاً موجود

درمان درد پهلو
استراحت درمان مقدماتی هر نوع درد پهلو است. درد خفیف پهلو به طور معمول با ترکیبی از استراحت و فیزیوتراپی برطرف می‎شود. دکتر در عین حال ممکن است ورزش‌های خاصی را برای تخفیف و تسکین اسپاسم عضله توصیه کند.

درمان درد پهلو به علت التهاب
در درد پهلو بر اثر التهاب مثل مواردی که به همراه عفونت‌ها و ارتریت ایجاد می‎شود، درمان به اختلال خاص مسبب درد بستگی دارد.
در عفونت‎های کلیه ممکن است نیاز به بستری کردن بیمار در بیمارستان باشد. در صورت ابتلاء فرد به عفونت کلیه پزشک آنتی‎بیوتیک تجویز می‎کند. در این موارد احتمال تزریق داخل وریدی آنتی‎بیوتیک مطرح است.
فیزیوتراپی و برنامه‎های ورزشی اغلب اوقات می‎توانند درد ناشی از ارتریت ستون فقرات را مداوا کنند. پزشک در عین حال ممکن است یک داروی ضد التهابی را برای کاهش التهاب و ناراحتی تجویز کند. در برخی موارد مردم برای برطرف کردن مشکلات نخاعی نیاز به انجام عمل جراحی دارند.

درمان سنگ کلیه
مردم برای تسریع روند دفع سنگ کلیه نیاز به مصرف داروهای ضد درد و نوشیدن مایعات فراوان دارند. در بسیاری از موارد برای مداوای سنگ کلیه نیازی به عمل جراحی نیست.
در هر حال اگر سنگ‎های کلیه از حد معینی بزرگ‎تر بوده و به سهولت از طریق ادرار کردن از بدن خارج نشوند آنگاه پزشک ممکن است یک عمل سبک به نام لیتوتریپسی را در دستور کار قرار دهد. در لیتوتریپسی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای خرد کردن سنگ کلیه استفاده می‌شود تا سنگ‎ها ریز شده و امکان دفع آنها از طریق ادرار ایجاد شود. حالب‎ها لوله‌هایی هستند که ادرار را از کلیه به مثانه حمل می‎کنند. در عین حال امکان استفاده از دیگر تکنیک‌های جراحی برای خارج کردن سنگ کلیه مطرح است.
بسته به میزان درد موجود، پزشک ممکن است از داروهای ضد درد غیر نسخه‌ای یا نسخه‎ای برای کاهش و تسکین درد استفاده کند. احتمال بستری شدن بیمار در بیمارستان وجود دارد. در صورتی که پس از درمان درد پهلو شدت گرفته یا ادامه‎دار باشد مردم باید با پزشک مشورت کنند.

پیشگیری از درد پهلو
مردم با استفاده از طرق زیر می‎توانند از درد پهلو پیشگیری کنند:
• نوشیدن دستکم هشت لیوان آب در هر روز
• محدود کردن میزان مصرف مشروب الکلی
• داشتن سکس سالم و رعایت بهداشت
• خوردن غذاهایی عمدتاً بر پایه سبزیجات، میوه‌ها و پروتئین‎های فاقد چربی
• ورزش دستکم سه بار در هفته/

Source:
Healthline
What Causes Flank Pain?
Medically reviewed by University of Illinois-Chicago, College of Medicine
on April 18, 2016—
Written by April Kahn