فارماکوژنومیک و بیهوشی: اسرار، همبستگی و حقایق

سوخمیندر جیت سینگ باجوا، اس. بالا باسکار
ترجمة دکتر شهریار عباسیان جهرمی

اهمیت بالینی اختلالات ژنتیک در بیهوشی به طور فزاینده‌ای در حال شناخته شدن است. بسیاری از اینها نتیجة روش‌های جدیدتر تشخیصی، افزایش آگاهی و ژنتیک پیشرفته است.
برخی از اختلالات ژنتیکی در طول ارزیابی پیش از بیهوشی شناسایی می‌شوند در حالی که برخی از قبل تشخیص داده شده‌اند؛ چالش به دلیل کمبود وقت برای ارزیابی و بهینه‌سازی برای اعمال جراحی اضطراری چند برابر است.
اختلالات ژنتیکی ممکن است به صورت اختلالات مربوط به سیستم‌های مختلف بدن ظاهر شوند که به طور جامع در یک بررسی سیستماتیک توسط باتلر و همکاران شرح داده شده است. تشخیص نقایص عصبی و تکاملی دشوار است چرا که بسیاری از بیماران جوان و ارزیابی تخصصی مورد نیاز است. اختلال در بینایی و شنوایی این روند را مشکل‌تر می‌کند.
از آنجا که طیف اختلالات بسیار وسیع است، دستورعمل‌های مدیریتی تنها برای برخی از اختلالات مانند هیپرترمی بدخیم، پورفیریا، تالاسمی نوع A، سندرم داون و سایر اختلالات مادرزادی به رسمیت شناخته شده در حالی که بقیه صرفاً بر اساس پرونده مورد مدیریت قرار می‌گیرند.
اختلالات ژنتیکی ممکن است اتوزومی غالب، مغلوب، وابسته به X، هموزیگوت یا هتروزیگوت باشند. ژن‌های جهش یافته زمانی که در معرض بیهوشی قرار می‌گیرند در حیوانات آزمایشگاهی مانند موش، مگس‌ها و کرم‌ها (Syntoxin، Stomatin، سفید / قهوه‌ای)، مگس سرکه و غیره بررسی شده است. دیده شده است که جهش‌ها می‌توانند بر عملکرد سلول و پاسخ به بیهوشی تأثیر بگذارد.
جهش در ژنی که زیرواحد گیرنده‌های GABA در مغز را کُد می‌کند می‌تواند به افزایش نیاز به داروی بیهوشی بینجامد، همین‌طور تفاوت‌های فردی در پاسخ به داروهای بیهوشی مربوط به این مسأله است.
مطالعةی این تفاوت در پاسخ به برخی داروها در میان افراد مربوط به تخصص فارماکوژنومیک است. فارماکوژنومیک قادر به اعمال نفوذ قابل توجهی در بیهوشی و جراحی و در نتیجه کاهش عوارض بیهوشی است.
مطالعات در موش نشان می‌دهد که مقاومت به اثرات خواب‌آور اکسید نیتروژن، آرام‌بخش‌ها و پروپوفول با جهش مربوط به زیرواحد گیرنده‌های NMDA و GABA مرتبط است. Dexmedetomidin می‌تواند منجر به تنگ شدن عروق در افراد هموزیگوت با آلل AR-alpha-2BD شود. بیماران با ژن SLCO1B1 بسیار به رابدومیولیز ناشی از استاتین حساس‌اند. مطالعات ارتباط ژنتیک با آنژین، آریتمی‌ها، سکتة قلبی (MI)، خونریزی، اختلال شناختی، اختلال عملکرد کلیوی و غیره را نشان داد‌ه‌اند. پلی‌مورفیسم ژنتیکی می‌تواند طی پری آپ عامل تغییر فعالیت‌های انعقادی و پلاسمینوژن بافتی باشد. استعداد ژنتیکی و تغییر در TNF-a و سطح اینترلوکین 8 می‌تواند با سپسیس و پاسخ التهابی به محرک‌های اگزوژن مرتبط باشد.
در یکی از تحقیقات نویسندگان به بررسی واگرایی در آغاز آرام‌بخشی با استفاده از پروپوفول و میدازولام بر اساس پایش شاخص دو طیفی (BIS) و ارزیابی ناظر، در بیماران تحت هوشیاری / آرام‌بخشی (OAA / S) طی جراحی زیر ناف در بلوک ساب آراکنوئید پرداختند. وقتی که میدازولام استفاده شد واگرایی بزرگی در زمان رسیدن به نمرة BIS 70 و نمرة OAA/S 3 مشاهده شد. اگر بیمار مضطرب باشد، ممکن است که زمان لازم برای سرکوب فعالیت‌های مغزی بیشتر شود. به منظور ارائة یافته‌های معتبر همبستگی ژنتیک و فارماکولوژی مطالعات باید در سطح سلولی و با حجم نمونة بزرگتر انجام پذیرد.
مطالعة چنین تغییراتی در میان گروه‌های مختلف جامعه و توضیح تفاوت در شیوع آنها در گروه‌های قومی به عنوان یک تخصص در حال اهمیت یافتن است.
تغییرات ژنتیکی و تأثیر آنها بر روی آنزیم‌های متابولیک
تغییرات ژنتیکی ممکن است در فعالیت آنزیم‌های کبدی CYP2D6تأثیرگذار باشد که خود بسیاری از فعالیت‌های دارویی طی دورة پیش از عمل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیان ژن‌ها و در نتیجه فعالیت زیاد CYP2D6 باعث افزایش تبدیل کدئین به مورفین و در نتیجه بروز عوارض جانبی مرتبط با مخدر‌ها و برعکس می‌شود. افزایش فعالیت متابولیکی CYP2D6 باعث افزایش ترن اُور آنتاگونیست 5HT3 مانند اندانسترون شده و نتیجه بروز بیشتر تهوع و استفراغ است. تغییرات ژنتیکی در آنزیم کبدیCYP3A4 منجر به پاسخ‌های متغیر به داروهای معمول مانند بنزودیازپین‌ها، مخدرها، استروئیدها و آنتاگونیست‌های 5HT3 می‌شود.
برای یافتن ارتباط بین ژنتیک، تفاوت‌های بین فردی، تفاوت‌های درون فردی و پاسخ به دارو‌های بیهوشی،تحقیقات و شواهد بیشترفارماکوژنومیکی مورد نیاز است تا بتوان آن را به صورت یک دستورعمل ارایه داد.
برگرفته از:
Indian Journal of Anaesthesia, Vol. 57, No. 4, July-August, 2013, pp. 336-337