در این مقاله:
• بیماری کبد چیست؟
• علایم کلی بیماری کبد
• ریسک فاکتورهای بیماری کبد
• تشخیص بیماری کبد
• درمان بیماری کبد
• دورنما
• خلاصه
بیماری کبد [ناخوشی جگر] اصطلاحی گسترده است که می‌تواند توصیف‌گر هر مشکلی باشد که به کبد صدمه می‌زند و بر عملکرد آن تأثیر می‌گذارد. علل محتمل شامل انواع عفونت، اختلالات ژنتیک، انواع بیماری خودایمنی و سرطان می‌شود.
همچنان که بیماری کبد پیشرفت می‌کند توانایی کبد برای انجام وظایف خود ممکن است در حدی تضعیف گردد که دیگر قادر به زنده نگه داشتن شخص مبتلاء نباشد.
بیماری کبد چیست؟
بیماری کبد توصیف‌گر چند نوع مختلف اختلالات پزشکی است که به کبد آسیب می‌زنند و به کاهش عملکرد آن منجر می‌شوند.
انواع مختلفی از بیماری کبد وجود دارد که ممکن است در کنار سایر عوامل بر اثر ویروس، اختلالات ژنتیکی، و سرطان بروز کنند.
انواع درمان می‌توانند برخی بیماری‌های تأثیرگذار بر کبد را علاج کنند و مانع از آن شوند که این بیماری‌ها به نارسایی کبد که تهدیگر حیات است منجر شود.
بیماری کبد ممکن است حاد یا مزمن باشد. بیماری کبدی حاد زمانی بروز می‌کند که چیزی به شکل ناگهانی به کبد آسیب می‌رساند.
بیماری کبدی مزمن زمانی ایجاد می‌شود که اختلالی که ایجاد شده است صدمه زدن به کبد را به مدت 6 ماه یا بیشتر ادامه می‌دهد.
علایم کلی بیماری کبد
بر مبنای اعلام "دپارتمان مشکلات کهنه سربازان"، بیماری کبدی حاد ممکن است دارای چند علامت شامل موارد زیر باشد:
• تب
• حساس شدن یا ضعف
• یرقان
• تیره شدن ادرار
• مدفوع رنگ پریده
• تهوع و استفراغ
• درد در ناحیه زیر دنده‌ها در سمت راست بدن
در برخی موارد بسته به علت بیماری کبد، این علایم ممکن است به شکل ناگهانی بروز کنند. همچنین این امکان هست که در حدود 50 درصد افراد دچار بیماری کبدی حاد هیچ علامتی نداشته باشند.
مردم دچار بیماری کبدی مزمن ممکن است تا زمان پیشرفت بیماری برای سال‌ها علامتی نداشته باشند.
علایم هپاتیت
هپاتیت به التهاب کبد اشاره دارد.
بر مبنای اعلام CDC، متداول‌ترین انواع هپاتیت ویروسی انواع هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C هستند.
مردم در عین حال ممکن است بر اثر مواد سمی، داروها یا مصرف زیاد الکل دچار هپاتیت شوند.
بر مبنای اعلام CDC علایم بیماری حاد ممکن است در هر موردی از 2 تا 6 هفته پس از قرار گرفتن در معرض عامل بیماری بروز کنند. علایم هپاتیت مزمن ممکن است برای بروز به دهه‌ها زمان نیاز داشته باشد. علایم شایع شامل موارد زیر است:
• خستگی مفرط
• بی‌اشتهایی
• رنگ‌پریدگی مدفوع
• تب
• تهوع
• یرقان
• درد شکم
• استفراغ
• ادرار تیره رنگ
• درد مفصل
به هر حال، افراد دچار هپاتیت ممکن است اصلاً علامتی را تجربه نکنند.
علایم بیماری کبد چرب
بیماری کبد چرب زمانی بروز می‌کند که چربی در کبد انباشته می‌شود. چربی انباشته شده می‌تواند به مرور زمان به کبد آسیب برساند و عملکرد آن را مختل کند.
همانند دیگر اختلالات کبد بیماری کبد چرب ممکن است علامتی نداشته باشد. وقتی علایم بروز کنند ممکن است شامل موارد زیر باشند:
• ضعف
• خارش که زمانی طولانی ادامه می‌یابد
• خستگی مفرط شدید
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• یرقان
• ایجاد عروق خونی عنکبوتی بر روی پوست
علایم اختلال ژنتیکی
انواع مختلف متعددی از بیماری ژنتیکی کبد وجود دارد که بسیاری از آنها به خوبی شناخته نشده‌اند. بر مبنای اعلام "بنیاد آمریکایی کبد"، دو مورد از متداول‌ترین این بیماری‌ها شامل کمبود آنتی‌تریپسین آلفا-1 و سندرم الاژیل است.
علایم این اختلالات متفاوت بوده اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• خستگی مفرط
• ورم شکم
• کمبود اشتها
• نتایج غیر نرمال در تست کبدی
• یرقان
• ورم پا
• رنگ پریده و شل بودن مدفوع
• نرخ پایین رشد در 3 ماهه اول زندگی
• خارش پوست
علایم بیماری خودایمنی
چند نوع بیماری کبد خودایمنی وجود دارد که یکی از شایع‌ترین آنها هپاتیت خودایمنی است. شخص دچار این اختلال ممکن است علایم به شرح زیر را تجربه کند:
• تهوع
• خستگی مفرط
• اسهال
• کمبود اشتها
• یرقان
همچنان که بیماری پیشرفت می‌کند، علایم بیشتری ممکن است بروز کند. این علایم می‌تواند شامل کاهش عملکرد مغز، ورم ساق پا و احتباس مایع در شکم باشد.
علایم سرطان
سرطان کبد دارای برخی علایم مشابه دیگر بیماری‌های کبد است.
در صورت مواجه شدن با علایم سرطان شخص باید بدون دفع وقت به پزشک مراجعه کند. تشخیص زودهنگام می‌تواند به بهبود احتمال درمان موفقیت‌آمیز کمک کند. علای متداول سرطان کبد عبارتند از:
• بی‌اشتهایی
• کاهش وزن ناخواسته
• بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی)
• بزرگ شدن طحال (اسپلنومگالی)
• احساس سیری پس از خوردن مقدار کمی غذا
• تهوع
• استفراغ
• درد شکم
• خارش
• انباشت مایع در شکم
• یرقان
علایم سیروز
سیروز زمانی ایجاد می‌شود که کبد مداوماً مجروع شده و آسیب ببیند.
سیروز اغلب به علت اختلالات دیگری مثل هپاتیت یا بیماری کبدی مرتبط به الکل ایجاد می‌شود. سیروز کبد می‌تواند شامل چند علایم اولیه از جمله موارد زیر باشد:
• ناراحتی یا درد در قسمت بالای سمت راست شکم
• کمبود اشتها
• احساس خستگی یا ضعف
• استفراغ
• کاهش وزن غیر ارادی
• تهوع
به مرور زمان این علایم ممکن است شدیدتر شوند. دیگر علایم محتمل عبارتند از:
• یرقان
• به آسانی کبود شدن یا خونریزی
• اختلال شناختی
• خارش پوست شدید
• ورم زیر زانوها، ورم مچ پا یا ورم پا
• نفخ شکم
• تیره رنگ شدن ادرار
علایم نارسایی کبد
نارسایی کبد زمانی بروز می‌کند که عملکرد کبد کند یا متوقف می‌شود. این اختلال تهدیدی برای زندگی است و نیاز به مراقبت دارد.
علایم ممکن است در ابتدا خفیف بوده و با بدتر شدن وضعیت شدید گردد. برخی علایم متداول در اوایل بیماری عبارتند از:
• خستگی مفرط
• تهوع
• بی‌اشتهایی
• اسهال
همچنان که اختلال مزبور پیشرفت می‌کند علایم ممکن بدتر شده و موارد زیر را شامل شوند:
• گیجی یا سراسیمگی
• خواب‌آلودگی بیش از حد
• کما (کوما)
نارسایی کبد می‌تواند کشنده باشد.
ریسک فاکتورهای بیماری کبد
چند ریسک فاکتور بالقوه برای ایجاد بیماری کبد مطرحند.
بر مبنای اعلام "جانز هاپکینز پزشکی"، برخی از این عوامل عبارتند از:
• مصرف زیاد الکل، که ریسک سیروز یا سرطان کبد را افزایش می‌دهد
• دیابت
• چاقی
• بالا بودن کلسترول
• داشتن تاریخچه بیماری کبد مثل هپاتیت B یا C، که هر دو باعث افزایش ریسک سرطان کبد می‌شوند
• مکمل‌های مضر
• قرار گرفتن در معرض مواد سمی محیط مثل محصولات نظافت خانگی یا کودها یا مواد آفت‌کش روی میوه‌ها و سبزیجات
تشخیص بیماری کبد
اگر کسی به بیماری یا صدمه کبد مشکوک باشد باید به پزشک مراجعه کند.
پزشک در مورد علایم از شخص سؤال کرده و همچنین شرح حال پزشکی خواهد گرفت. در عین حال معاینه بالینی توسط پزشک انجام خواهد شد. به علاوه پزشک ممکن است انجام برخی تست‌ها را در دستور کار قرار دهد.
برخی تست‌های متداول برای تشخیص بیماری‌ها یا صدمات کبد شامل موارد زیر است:
• تست آلفا-فتوپروتئین
• تست دی‌هیدروژناز لاکتیک
• تست 5’-نوکلئوتیداز
• تست آنتی‌بادی‌های میتوکندریال
• تست اسپارتات ترانس‌امیناز (AST)
• تست گاما-گلوتامیل ترانس‌پپتیداز
• تست سرم آلبومین
• تست سرمی بیلی‌روبین
• تست سرمی الکالین فسفاتاز
• تست زمان پروترومبین (PTT)
• سرم امینوترانسفراز (ترانس‌امیناز)
• تست الانین ترانس‌امیناز
درمان بیماری کبد
انتخاب بهترین درمان برای بیماری کبد به چند عامل شامل نوع بیماری و سن بیمار و دیگر اختلالات پزشکی بستگی دارد.
برای برخی انواع بیماری کبد دکتر ممکن است داروهایی را برای کمک به فروکش علایم یا درمان مستقیم خود بیماری تجویز کند.
شخص دچار سرطان کبد احتمالاً نیاز به درمان‌های مختلف مرتبط به سرطان برای برداشتن یا مقابله با تومور دارد.
در برخی موارد نارسایی کبد، امکان نگه داشتن بخشی از کبد وجود دارد. اگر این گزینه مطرح نباشد بیمار نیاز خواهد داشت تا به جراحی پیوند کبد تن دردهد.
دورنما
فرجام بیماری برای افراد دچار بیماری کبد متفاوت بوده به سن و وضعیت کلی سلام، شدت بیماری و اثربخشی درمان بستگی دارد.
خلاصه
بیماری کبد [ناخوشی جگر] توصیف‌گر اختلالات متعدد متفاوتی است که بر کبد و عملکرد آن تأثیر می‌گذارند.
بیماران ممکن است هیچ‌گونه علامتی را تا سال‌ها پس از ابتلاء به تجربه نکنند.
مشورت با پزشک در مورد علایمی که ممکن است نشان دهنده مشکلی در کبد باشند اهمیت دارد. بسیاری از انواع بیماری کبد علایم مشابهی ایجاد می‌کنند، بنابراین پزشک ممکن است برای یافتن بهترین گزینه‌ها درمانی به انجام برخی تست‌ها نیاز داشته باشد./
علایم انواع بیماری کبد را بشناسیم
دکتر سورب ستهی، جنا فلچر
ترجمه هامیک رادیان
Source:
Medical News Today
What to know about liver disease symptoms
Medically reviewed by Saurabh Sethi, M.D., MPH —
Written by Jenna Fletcher
On November 23, 2020
