خطرات و اثرات برداشتن ادنوئید یا "لوزه سوم"

• جنیفر بِری، دکتر کارن جیل
• ترجمه هستی فراست‎فر

ادنوئیدهای کودک ممکن است در برخی مواقع دچار التهاب شده و هر از گاه عفونی شود. اگر بزرگ شدن ادنوئیدها سبب بروز مشکلات خواب یا تنفس گردد آنگاه این امکان وجود دارد که پزشک برداشتن ادنوئید را توصیه کند.

[مطالب این مقاله:]
• ادنوئید [آدنوئید]
• علایم
• دلایل برداشتن ادنوئیدها
• در طول برداشتن ادنوئید چه اتفاقی رخ می‎دهد؟
• خطرات و پیامدها
• ریکاوری
• دورنما

ادنوئیدها چیستند؟
ادنوئیدها غددی هستند که در قسمت بالای گلو، پشت بینی و سقف دهان، قرار دارند. آنها بخشی از سیستم ایمنی بدن محسوب می‏‌شوند.
ادنوئیدها اجرام وارد شده به بینی را پیش از آنکه موجب بروز بیماری شوند به دام می‎اندازند. به هر حال، این غده‎ها ممکن است در هنگام مقابله با باکتری‎ها یا ویروس‎ها متورم شوند.
وقتی چنین اتفاقی رخ دهد، ادنوئیدها ممکن است بزرگ شوند و در روند تنفس و خواب اختلال ایجاد کنند. آنها در این وضعیت در عین حال احتمال دارد که زخم ایجاد کرده یا دردناک شوند.
بزرگ شدن ادامه‎دار ادنوئیدها می‎تواند در عین حال باعث انسداد لوله استاش شود، که گوش‎ها را به بینی متصل و مایعات را از گوش میانی تخلیه می‎کند. این انسداد سبب تجمع مایع در گوش می‎شود که می‎تواند به عفونت مکرر گوش و کاهش موقتی قوه شنوایی منجر گردد.
اگر بزرگ شدن ادنوئیدها سبب ایجاد علایم شود، دکتر در ابتدا خواهد کوشید تا مشکل را با استفاده از دارو یا درمان‎های دیگر برطرف کند. در صورت تداوم علایم آنگاه این احتمال مطرح است که پزشک برداشتن ادنوئیدها را از طریق عمل جراحی توصیه کند. این عمل جراحی زیر عنوان ادنوئیدتکتومی شناخته می‎شود.
ادنوئیدها گرایشی به ظاهر شدن در بزرگ‎ترین اندازه خود در طول دوران کودکی نشان می‎دهند، و سپس با افزایش سن شروع به کوچک شدن می‎کنند. در مورد اغلب مردم ادنوئیدها وقتی آنان به سنین نوجوانی می‎رسند بسیار کوچک شده یا به طور کامل ناپدید می‎گردند. در نتیجه، عمل برداشتن ادنوئید کاری است که غالباً در دوران کودکی فرد انجام می‎شود.
به هر جهت در مورد افراد بزرگسال نیز هر از گاه نیاز به برداشتن ادنوئیدها مطرح است و این در صورتی است که احتمال بروز سرطان یا یک تومور روی ادنوئیدها مطرح باشد.

علایم بزرگ شدن ادنوئیدها
در اغلب موارد بزرگ شدن ادنوئیدها کودکان را درگیر می‎کند. نوزادان و کودکان خردسال نمی‎توانند درد خود را تشریح کنند یا دیگر علایمی را که در پیوند با بزرگ شدن ادنوئیدها به آنها دچار شده‎اند توضیح دهند. برخی نشانه‌ها که می‎توان در مورد نوزادان و کودکان خردسال به آنها دقیق شد عبارتند از:
• تنفس مکرر از راه دهان و عدم استفاده از بینی برای تنفس
• گرفتگی بینی یا آبریزش آن بدون آنکه بیماری در کار باشد
• خشکی دهان و ترک لب‎ها
• تنفس پر سر و صدا
• صدایی که از بینی به گوش می‎رسد
• عفونت مکرر یا مداوم گوش
• خر و پف
• ضعف کیفیت خواب یا بروز وقفه‎های تنفسی در طول خواب
این نشانه‎ها همیشه به این معنی نیست که ادنوئیدهای بچه دچار تورم شده است اما آنها برای تعیین علت بروز وضعیت در کودک اهمیت دارند.

دلایل برداشتن ادنوئیدها
پزشک پیش از توصیه به برداشتن ادنوئید شرح حال پزشکی کودک را مورد بررسی قرار می‎دهد. این اقدام در صورت مطرح بودن یک مورد یا بیشتر از مشکلات زیر مفید خواهد بود:
• خر و پف یا آپنه خواب به علت بزرگ شدن ادنوئیدها
• عفونت برگشت کننده گوش که به آنتی‎بیوتیک پاسخ نمی‎دهد
• تجمع مایع در گوش و درد گوش ناشی از ورم ادنوئید
• عفونت مکرر ادنوئیدها که با استفاده از داروهای آنتی‎بیوتیک درمان نمی‎شود
• خواب‎آلودگی بیش از حد در طول روز به علت ایجاد اختلال توسط ادنوئیدها در طول خواب شبانه
• مشکلات رفتاری یا یادگیری در نتیجه فقر کیفی خواب

در طول برداشتن ادنوئید چه اتفاقی رخ می‎دهد؟
پزشکان در اغلب موارد برای عمل برداشتن ادنوئید در کودکان از بیهوشی عمومی استفاده می‎کنند، که بدان معنی است که کودک در طول عمل در خواب بوده و هیچ گونه دردی احساس نمی‎کند. این موضوع ضرورت دارد که برای پیشگیری از تهوع و استفراغ در طول اقدامات پزشکی از ساعاتی پیش از انجام عمل جراحی از هر گونه خوردن غذا و نوشیدن مایعات خودداری شود.
در مورد عمل ادنوئیدکتومی جراحان از یک ابزار خاص برای مشاهده داخل گلو و حفره بینی استفاده می‎کنند. آنان قادرند تا از طریق پشت گلو به ادنوئیدها دسترسی یابند، بنابراین در این عمل نیازی به ایجاد برش‎های جراحی از طریق شکافتن پوست نیست.
جراح در طول عمل بافت ادنوئید را برش داده یا قطع می‎کند. در اغلب موارد این عمل جراحی به کمتر از یک ساعت زمان نیاز دارد و بچه در صورت عدم مواجه شدن با برخی عوارض می‎تواند در همان روز انجام عمل جراحی به خانه برگردد. کودکان بسیار خردسال، کودکان دچار اختلالات با ریسک بالا، یا کودکان دچار مشکل تنفسی نیاز است تا شب بعد از عمل را برای بررسی‎های مورد نیاز در محیط بیمارستان سپری کنند.

برداشتن همزمان ادنوئیدها و لوزه‎ها
در بسیاری موارد پزشک ممکن است همزمان به برداشتن لوزه‎ها و ادنوئیدها اقدام کند. لوزه‏‌ها نیز غده‎هایی هستند که به محافظت از بدن در برابر اجرام بیماریزا کمک می‎کنند. در هر حال، آنها بیش از آنکه در قسمت پشت بینی قرار داشته باشند در بخش عقب گلو جایگیر شده‎اند.
در برخی مواقع لوزه‎ها در کنار ادنوئیدها متورم و عفونی می‎شوند. عمل برداشتن هر دوی این غده‎ها به صورت همزمان زیر عنوان تونسیلوادنوئیدکتومی شناخته می‎شود.
تمامی کسانی که به عمل ادنوئیدکتومی نیاز دارند نیازمند برداشتن لوزه نیستند و برعکس. دکترها اقدام به عمل مزبور را بر پایۀ علایم خاص موجود در کودک و تاریخچۀ پزشکی وی استوار می‎کنند. کودکانی که در آنها گرایش به تورم همزمان لوزه‎ها و ادنوئیدها دیده می‎شود ممکن است کاندیدای انجام عمل تونسیلوادنوئیدکتومی باشند.

خطرات و عوارض برداشتن ادنوئیدها
در سطح ایالات متحد آمریکا سالانه 130.000 مورد عمل جراحی برداشتن ادنوئید انجام می‎شود. عمل جراحی ادنوئید به طور معمول عملی ایمن است و در مورد آن کودکان سالم با ریسک پایینی برای ابتلاء به عوارض مواجه هستند. در هر حال، عوارض جانبی و خطرات عمل ادنوئیدکتومی شامل موارد زیر است:
• مشکلات بلع
• تب
• تهوع و استفراغ
• گلودرد
• درد گوش
• بوی بد تنفس
در صورتی که پس از عمل برداشتن ادنوئید بچه دچار خونریزی از بینی یا دهان شود باید فوری تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.

ریکاوری از عمل برداشتن ادنوئید
فقدان وجود برش جراحی در طول عمل به این معنی است که نیازی به استفاده از بخیه نیست. بچه ممکن است تا چند روز پس از عمل در ناحیه گلو، بینی، و گوش‏‌ها دچار ناراحتی یا درد باشد.
پزشک ممکن است برای کمک به مهار درد مصرف داروهای غیر نسخه‎ای یا نسخه‎ای ضد درد را تجویز کند. این داروها هرگز نباید شامل آسپیرین باشند، زیرا که این دارو خطر ایجاد سندرم ری را درکودک افزایش می‎دهد.
به طور کلی اغلب کودکان در طول یک تا دو هفته دوره ریکاوری عمل مزبور را پشت سر می‎گذارند. انجام موارد زیر می‎تواند برای ریکاوری بهتر بچه مفید باشد:
• دادن مایعات زیاد به بچه برای پیشگیری از دهیدراسیون. آب‎نبـــات‎ها در صورتی که بچه به قدر کافی مایعات نمی‎نوشد یا دچار حالت ناخوشی باشد مفید خواهند بود. در صورت بروز علایم و نشانه‌های کم‎آبی بدن باید بچه را بدون دفع وقت به پزشک رسانید.
• خوردن غذاهای نرم می‎تواند به ترمیم زخم گلو کمک کند اما نوشیدن مایعات مهم‌تر از خوردن غذا است. بچه ممکن است چند هفته پس از عمل خوردن به روال معمول را از سر بگیرد.
• به طور معمول بازداشتن بچه از رفتن به مدرسه تا زمان نرمال شدن روند خوردن و نوشیدن در وی، عدم نیاز به مصرف داروی ضد درد و بهبود کیفیت خواب وی نرمال است.
• مردم باید تا دو هفته پس از عمل جراحی از سفر هوایی کودک اجتناب کنند.
بچه در روز انجام عمل دچار تب خفیفی می‎شود، اما در صورتی که تب بالای 38.2 درجه سلسیوس باشد یا کودک بسیار ناخوش به نظر برسد مراجعه به پزشک الزامی است. وجود تنفس پر سر و صدا و خر و پف تا دو هفته پس از عمل نامعمول نیست اما این پیامدها معمولاً پس از فروکش ورم از بین می‎روند.

دورنما
در هر حال مواردی هست که مردم باید پیش از تصمیم‎گیری در مورد برداشتن ادنوئید در مد نظر قرار دهند. تحقیقات اخیر عنوانگر این موضوع هستند که برداشتن ادنوئیدها یا لوزه‎های کودکان می‎تواند خطر بروز اختلالات تنفسی، انواع عفونت و واکنش‎های آلرژیک را در دوره‎های بعدی زندگی افزایش دهد.
برداشتن ادنوئید همانند تمامی جراحی‎های دیگر در بردارنده ریسک کوچکی برای بروز عفونت و دیگر عوارض است. ادنوئیدها گاهی از اوقات پس از عمل جراحی برگشته و بزرگ می‎شوند اگرچه این موردی نادر محسوب می‎شود.
بیشتر کودکانی که تحت عمل جراحی برداشتن ادنوئید قرار می‎گیرند بدون مواجهه با مشکلات جدی سلامت بهبود می‎یابند. در هر حال، والدین و مراقبان کودک باید پیش از اقدام به عمل جراحی برداشتن ادنوئید در کودک در مورد فواید و خطرات این عمل با پزشک مشورت کنند./

Source:
Risks and effects of adenoid removal
Last reviewed Fri 7 September 2018
By Jennifer Berry
Reviewed by Karen Gill, MD