چرا کودکان دچار درد مفاصل می‌شوند؟ دردهای رشد و دیگر علل

• دکتر کارن جیل، شانون براسک
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

وقتی کودکی از درد پا یا درد مفصل شکایت می‎کند این موضوع ممکن است باعث نگرانی والدین یا پرستاران بچه شود. به طور معمول این ناراحتی به سادگی ناشی از دردهای رشد است که خود به خود برطرف می‎شوند. در هر حال مردم باید در مورد نشانه‎ها و علایمی که نشان دهندۀ موضوعات جدی‎تر هستند هشیار باشند.
دردهای مربوط به رشد یک علت شایع درد پا در کودکان به شمار می‏‌روند. این دردها در واقع کسالت‎های عضلانی هستند که در ناحیه باسن، پشت زانوها، یا ماهیچه‌ها بروز می‎کنند. دیگر علل درد پا در کودکان که ممکن است موارد جدی‎تر باشند شامل ارتریت ایدیوپاتیک کودکان (JIA)، لوپوس، بیماری لیم، و لوسمی است.

[مطالب این مقاله:]
• درد رشد
• چگونه دردهای رشد را تسکین دهیم
• دیگر علل درد مفصل
• چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
• پیام همراه

دردهای رشد چیستند؟
تحقیق عنوانگر این موضوع است که بیش از 30 درصد بچه‎های سن مدرسه دچار درد عضلانی اسکلتی مزمن می‎شوند. در میان حدود نیمی از این کودکان درد مزبور ناشی از درد رشد است.
دردهای رشد اغلب مواقع در میان کودکان دوره پیش‌مدرسه‎ای و سال‎های پیش از نوجوانی بروز می‎کنند و به طور معمول در طول سال‎های نوجوانی از بین می‎روند. این دردها بی‌ضررند و نشانه‎ای از اختلالی جدی به شمار نمی‎روند.
دردهای رشد به طور معمول در ران و عضلات ماهیچه ساق پا یا پشت زانوها بروز می‎کنند، اما گاهی وقت‎ها این دردها در بازوها نیز ظاهر می‎شوند. کودکان دچار این انواع درد سال‎های اولیه زندگی ممکن است کرامپ‎ها یا کسالت‎هایی را تجربه کنند که طیفی از خفیف تا شدید را شامل می‎شوند.
مشخصات دردهای رشد شامل موارد زیر است:
• این دردها هنگام عصر یا شب بروز کرده و به طور معمول هنگام صبح از بین می‎روند
• این دردها آنقدر شدید هستند که باعث بیدار شدن بچه از خواب شوند
• این دردها به طور معمول هر دو پا، و نه یکی از آنها، را درگیر می‎کنند
• این دردها به شکل متناوب یا در چندین شب متوالی بروز می‎کنند
• این دردها اغلب با سردرد یا درد شکم همراه هستند
مردم عادت به آن دارد که به دردهای رشد به عنوان نتیجۀ رشد استخوان‎ها در طول بزنگاه‌های رشد فکر کنند. در هر حال، پزشکان دیگر به چنین موردی اعتقاد ندارد زیرا هیچ شواهدی در این مورد وجود ندارد که رشد سبب بروز درد می‎شود.
دردهای رشد ممکن است به سادگی کسالت‎هایی ناشی از دویدن، پریدن و بالا و پایین رفتن کودکان در هنگام بازی‎های طول روز باشند.
دردهای رشد در عین حال ممکن است به عوامل دیگری مثل خستگی مفرط، سندرم پای بی‎قرار، تحمل اندک در مورد درد یا حتی کمبود ویتامین D مرتبط باشند.

چگونه درد رشد را تخفیف دهیم
هیچ درمان ویژه‎ای برای دردهای رشد وجود ندارد. در هر حال، مداوهای خانگی فهرست شده در زیر می‎توانند به فروکش درد بچه و آرامش او کمک کنند:
• حمام آب گرم. حمام کردن در آب گرم به ویژه پس از رفتن به بستر خواب، می‎تواند کسالت و درد را کاهش داده و باعث تقویت خواب شود.
• ماساژ دادن. ماساژ ملایم یا مالش دادن ناحیه آسیب دیده می‎تواند در کودک احساس بهتری ایجاد کند. صرف در آغوش کشیدن یا در بغل گرفتن بچه نیز در این مورد می‎تواند مفید باشد.
• حرکات کششی. حرکات کششی ملایم در مورد ماهیچه‎های ساق پا و ران در طول روز می‏تواند باعث فروکش علایم یا پیشگیری از بروز آنها شود. در هر حال انجام حرکات کششی ممکن است برای کودکان خردسال عملی چالش‌برانگیز باشد. مردم در مورد تمرینات ورزشی قابل استفاده باید با پزشک مشورت کنند.
• گرمادرمانی. مردم می‎توانند استفاده از کیسه آب گرم یا حوله گرم را بر روی ناحیه آسیب دیده امتحان کنند. قبل از انجام این کار باید از عدم داغ بودن وسایل مطمئن شد و نیز پوست بچه را در برابر سوختگی محافظت کرد. از این موارد نباید در طول خواب بچه استفاده شود.
• داروهای ضد درد. داروهای ضد درد غیر نسخه‎ای مثل استامینوفن یا ایبوپروفن می‏توانند کسالت و درد را بر مبنایی گهگاهی تسکین دهند. مردم باید از دادن آسپیرین به کودکان خودداری کنند. پزشکان برای کودکان آسپیرین تجویز نمی‎کنند زیرا مصرف آسپیرین در کودکان با یک بیماری نادر اما جدی به نام سندرم ری مرتبط شده است.

دیگر علل درد مفصل در کودکان
دردهای مفصل در کودکان در برخی از مواقع می‎تواند نشانه‎ای از یک اختلال زیربنایی جدی‎تر شامل موارد زیر باشد:

ارتریت ایدیوپاتیک نوجوانی
اگر کودکی مکرراً از درد مفصل شاکی باشد، آنگاه می‎توان ارتریت ایدیوپاتیک نوجوانی یا JIA را به عنوان یک علت در مد نظر قرار داد.
JIA می‎تواند باعث ایجاد درد و ورم در یک مفصل یا تعدادی از مفاصل شود. خلاف دردهای رشد، JIA در عین حال می‎تواند به قوای حرکتی یا توانایی جسمانی کودک نیز تأثیر منفی بگذارد.
چند نوع مختلف JIA وجود دارد و علایم آنها ممکن است متفاوت باشد، بنابراین این احتمال وجود دارد که تشخیص مشکل برای پزشک با دشواری مواجه گردد. در هر حال، تشخیص و درمان زودرس امری حیاتی است زیرا JIA می‎تواند بر رشد استخوان تأثیر منفی گذاشته و عوارض پایدار ایجاد کند.

لوپوس
لوپوس اریتماتوس سیستمیک (SLE) یا لوپوس، یک اختلال خودایمنی است که می‎تواند تقریباً به هر دستگاهی در بدن تأثیر منفی بگذارد. لوپوس در کودکان خردسال بسیار ناشایع است اما در سنین نوجوانی به ویژه در جنس زن شیوع قابل توجهی دارد.
لوپوس باعث بروز علایم مختلفی شامل موارد زیر می‎شود:
• خستگی که حتی پس از استراحت نیز ادامه می‎یابد
• درد، ورم، یا خشکی مفاصل
• راش‎های پوستی اغلب روی بینی یا در اطراف آن
• تب
• ریزش مو
لوپوس یک بیماری مزمن است و علایم آن ممکن است به شدت‎های مختلفی بروز کنند. در هر حال، تشخیص و درمان زودهنگام می‎تواند باعث بهبود علایم شود.

بیماری لیم
حشرات موسوم به کنه می‎توانند باعث ایجاد یک عفونت باکتریایی به نام بیماری لیم شوند. کنه‏‌ها حامل یک باکتری به نام بوریلا بورگدورفری هستند که در هنگامی که کنه‎ها مردم را گاز می‎گیرند به آنان منتقل می‎شوند. این کنه‎ها گرایش به زندگی در محیط چمنزار و جنگلی در بخش‌های خاص و تغذیه از حیواناتی مثل موش و گوزن دارند.
علایم بیماری لیم شامل موارد زیر است:
• بروز یک راش مدور در اطراف محل گزش کنه که گاهی از اوقات به عنوان راش ورزاو شناخته می‎شود
• خستگی مفرط
• تب یا لرز
• درد مفصل یا عضله
• فلج صورت
هر کسی که در ناحیۀ بروز بیماری لیم زندگی یا در آنجا گذران وقت می‎کند امکان دارد که به این عفونت آلوده شود، اما کودکانی که زمان درازی را به بازی در فضای باز می‎پردازند در معرض بیشترین ریسک قرار دارند.
برای پیشگیری از بیماری لیم، کودکان باید شلوار و پیراهن بلند بپوشند. والدین یا مراقبان بچه نیز باید پس از پایان بازی کودک در فضای بیرون بدن وی را برای نشانه‌های گاز گرفتن کنه بررسی کنند.
پس از گاز گرفته شدن توسط کنه، ممکن است بروز راش تا سه هفته طول بکشد. درد مفصل گاهی از اوقات ممکن است اولین و تنها نشانه بیماری مزبور در کودکان باشد.
برای پیشگیری از عوارض شدید تشخیص و درمان زودهنگام بیماری لیم امری حیاتی است. هر کسی که ظن به آن دارد که یک کنه عفونی شده کودک وی را گزیده است باید در اولین فرصت ممکن بچه را به پزشک برساند.

لوسمی
لوسمی (لوکمی) یک نوع سرطان خون است که در مغز استخوان آغاز می‎شود. لوسمی شایع‎ترین نوع سرطان در کودکان است. لوسمی می‎تواند در کنار سایر علایم سبب ایجاد درد مفصل و استخوان در کودکان شود.
علایم و شدت آنها متفاوتند و بسته به نوع لوسمی می‎توانند شامل موارد زیر باشند:
• آنمی
• به آسانی دچار خونریزی یا کبودی شدن
• عفونت‎ها و تب‎های بازگشت کننده یا مداوم
• درد ناحیه شکم
• ورم گره‌های لنفاوی
• دشواری تنفسی
گزینه‎های درمانی و دورنما به نوع لوسمی تشخیص داده شده در کودک بستگی دارد.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
دردهای رشد یک علت شایع درد پا در کودکان هستند و به طور معمولاً با بالا رفتن سن کودک ناپدید می‎شوند. در هر حال، اگر درد پا ادامه پیدا کند، تشدید یابد یا غیر معمول باشد، باید به دکتر مراجعه شود.
در عین حال اگر درد مفصل در کنار هر یک از علایم زیر بروز کند مراجعه به پزشک ضروری است:
• بروز ورم، سرخی یا افتادگی در مفاصل
• آسیب‎دیدگی اخیر
• لنگ زدن بچه یا دشوار بودن راه رفتن
• تب
• کاهش وزن
• راش
• فقدان اشتها
• خستگی مفرط یا ضعف
پزشک کودک را مورد معاینه بالینی قرار می‎دهد و در صورت نیاز برای یافتن علت زیربنایی از تست‎های تشخیصی استفاده می‎کند.

پیام همراه
والدین و مراقبان کودکان مکرراً در صورت مواجهه با بروز درد در پاها و مفاصل کودک دچار نگرانی می‎شوند. تقریباً یک سوم کودکان سن مدرسه ممکن است با این نوع دردها مواجه شوند که به طور معمول خود به خود از بین می‎روند و ممکن است این دردها ارتباط نزدیکی یا ورزش و بازی‎های سالم دوران کودکی داشته باشند.
اگر دردهای مزبور با هر علامت دیگری همراه شوند یا والدین و مراقبان بچه از این بابت نگران باشند باید برای بررسی بیشتر کودک را به دکتر ارجاع داد زیرا برخی دردها ممکن است نشان دهندۀ یک اختلال پزشکی بوده و نیاز به مداخلات پزشکی داشته باشند./

Source:
What can cause joint pains in children?
Last reviewed Mon 30 July 2018
By Shannon Brosek
Reviewed by Karen Gill, MD