پنومونی پیاده‎روی در کودکان – علایم و درمان

• کِنا اینگلسون، دکتر کارن ریچاردسون گیل
• ترجمۀ فرهنگ راد

پنومونی پیاده‎روی (یا ذات‎الریه پیاده‎روی) نوعی عفونت ریه است که اغلب با تب خفیف و سرفه همراه است. این بیماری گرایشی به آسیب زدن به بچه‎های پنج ساله و بزرگ‎تر دارد.
پنومونی باعث می‎شود تا کیسه‎های هوایی کوچک درون ریه‏ها ملتهب و پر از مایع شود. این موضوع اغلب سبب بروز مشکلات تنفسی می‌گردد.
پنومونی پیاده‎روی همچنین زیر عنوان پنومونی اتیپیکال یا پنومونی بدون علت مشخص شناخته می‎شود. پنومونی پیاده‎روی نوعی خفیف از این بیماری است و می‎تواند بر اثر وجود باکتری یا ویروس ایجاد شود.
مطالب این مقاله:
• علایم
• چه هنگامی باید به دکتر مراجعه کرد
• درمان
• علل
• پیشگیری
• دورنما

علایم
مردم دچار پنومونی پیاده‎روی اغلب فکر می‎کنند که مبتلا به سرماخوردگی هستند.
علی‎رغم احساس خستگی یا کمبود نیرو، کودکان معمولاً چنین فکر می‎کنند که برای ادامۀ فعالیت‎های روزانۀ خود به اندازۀ کافی سر حال هستند که این موضوع شامل رفتن به مدرسه نیز می‌شود. این موضوع دلیل نام‎گذاری این بیماری تحت عنوان پنومونی "پیاده‎روی" است.
علایم پنومونی (ذات‎الریه) می‎تواند شبیه به مورد عفونت‎های سینه مثل برونکولیت متفاوت باشد، علی‎رغم آنکه برونکولیت معمولاً به کودکان خردسال‎‎تر آسیب می‎زند.
علایم بیماری همچنین می‎تواند مشابه عود یک اختلال ریوی پیشتر موجود مثل آسم باشد که با تنگی نفس مشخص می‎شود.
علایم شایع پنومونی پیاده‎روی شامل سرفه و تب خفیف، که معمولاً بالاتر از 38.3 درجه سلسیوس نیست، در ترکیب با احساس عمومی خستگی و سردرد بروز می‎کند.
کودکان دچار پنومومنی پیاده‎روی همچنین امکان دارد که علایم زیر را تجربه کنند:
• لرز
• درد گوش یا سینوس
• گلو درد
• تنفس سریع یا مشکل‎دار و خس خس سینه
• فقدان اشتها
• تهوع یا استفراغ
این علایم ممکن است در هر مورد 1 تا 4 هفته پس از تماس با ویروس یا باکتری بروز یابند.
علایم پنومونی پیاده‎روی ممکن است بین یک هفته تا یک ماه تا هنگام رفع کامل ادامه پیدا کنند اما در عین حال امکان ادامۀ علایم تا 6 هفته وجود دارد.

عوارض
پنومونی پیاده‎روی اغلب نوعی بیماری خفیف است، اما می‎تواند به اختلالات دیگری تبدیل شود. عوارض بیماری ممکن است شامل عود جدی پنومونی باشد که نیاز به استراحت در بستر یا بستری شدن در بیمارستان را مطرح می‎کنند. در موارد نادر امکان بروز انسفالیت یا تورم مغز وجود دارد.

چه هنگامی باید به دکتر مراجعه کرد
این موضوع اهمیت دارد که در صورت تشدید علایم پنومونی به مرور زمان کودک مبتلا به پزشک ارجاع داده شود.
پرستاران بچه باید دمای بدن کودک را در صورت بهانه‎گیری و نق نق یا احساس ناراحتی یا گرم به نظر رسیدن بدن بچه، اندازه‎گیری کنند. در صورت بالا رفتن حرارت بدن کودک باید با پزشک مشورت شود:
• 38 درجه سلسیوس در اطفال زیر 6 ماه
• 38.8 درجه سلسیوس در نوزادان و کودکان دارای سن بالاتر از 6 ماه
دیگر علایمی که لزوم استفاده از مراقبت‌های فوری پزشکی را الزامی می‎کنند شامل تنگی نفس و درد در قفسۀ سینه است.

تشخیص
دکتر اغلب اوقات قادر است تا بر پایۀ علایم موجود در کودک، گرفتن شرح حال پزشکی و انجام معاینۀ جسمانی پنومونی را تشخیص دهد.
ممکن است برای از تشخیص خارج کردن دیگر عفونت‎های قفسۀ سینه با علایم مشابه به انجام عکسبرداری اشعۀ ایکس نیاز باشد. گاهی از اوقات آزمایش خون و تست کشت خلط نیز انجام می‎شود.
اغلب اوقات علایم خفیف ناشی از پنومونی پیاده‎روی انجام عکسبرداری اشعه X یا تست‎های آزمایشگاهی را الزامی نمی‎کنند. این تست‎ها بیشتر هنگامی مورد نیاز خواهند بود که علایم بیماری رو به وخامت بگذارند.

درمان
عفونت باکتریایی به آنتی‎بیوتیک پاسخ می‎دهد، اگرچه همیشه به استفاده از آنتی‎بیوتیک نیاز نیست. عفونت ویروسی برای گذراندن دورۀ خود نیاز به گذشت زمان دارد.
دیگر گزینه‌های درمانی برای کودکان دچار پنومونی پیاده‎روی شامل موارد زیر است:
• استراحت: استراحت به مقابله با بیماری کمک می‎کند. اغلب اوقات ماندن کودک در خانه تا زمان فروکش علایم بیماری راهکار مفیدی است.
• نوشیدن مایعات بیشتر: این رویکرد شامل خوردن آب، چای، و سوپ است مخصوصاً اگر کودک دچار تب باشد. نوشیدن مایعات بیشتر مانع دچار شدن بدن به کم‎آبی می‎شود.
• استفاده از دارو برای تب و ناراحتی: داروهای ضد سرفه ممکن است مفید نباشند زیرا این داروها مانع از کار خود بدن برای پاک کردن سینه می‎شوند. مردم فقط در صورت تجویز دکتر باید از داروهای ضد سرفه استفاده کنند.
• استفاده از پد گرم یا کمپرس گرم: این کار باید در ناحیۀ سینه انجام شود اگر که کودک در این ناحیه از بدن دچار احساس ناراحتی باشد. گرما به تسکین درد قفسۀ سینه و ناراحتی ناشی از پنومونی پیاده‎روی کمک می‎کند.
• استفاده از رطوبت‌ساز در اتاق خواب: این کار از طریق بالا بردن میزان رطوبت هوای اتاق به رفع مشکل تنفس کمک می‎کند.
اغلب موارد پنومونی پیاده‎روی که بر اثر باکتری ایجاد می‎شوند در طول 1 تا 2 هفته از زمان بروز علایم در کودک از بین می‎روند حال آنکه برخی از موارد بیماری برای طی دورۀ خود به حدود 6 هفته زمان نیاز دارد.

علل
اغلب موارد پنومونی پیاده‎روی در کودکان ناشی از باکتری است. شایع‎ترین نوع باکتری موجب این بیماران در کودکان مدرسه‎رو میکوپلاسما پنومونیا است. این باکتری همچنین در بزرگسالان باعث بروز سرماخوردگی سینه و برونشیت می‎شود.
این عفونت در هنگامی که قطرات کوچک  آب حاوی باکتری در هوا منتقل می‎شود باعث سرایت بیماری از فردی به فرد دیگر می‎گردد. این اتفاق زمانی رخ می‎دهد که فرد مبتلا به عفونت سرفه یا عطسه می‎کند و یا حرف می‎زند. دیگران که در نزدیکی فرد مبتلا قرار دارند باکتری موجود در هوا را تنفس کرده و ممکن است دچار بیماری شوند.
کودکان گرایش به آن دارند که در مکان‎های شلوغ مثل مدرسه و اردو یا کمپ زمان زیادی را نزدیک به یکدیگر بگذرانند. یک دلیل اینکه چرا کودکان بسیار آسان‎تر از گروه‎های دیگر سنی مبتلا به این بیماری می‌شوند همین است. اما این بدین معنی نیست که همۀ افرادی که در مجاورت با باکتری قرار می‎گیرند دچار پنومونی پیاده‎روی می‎شوند.
سرماخوردگی‎هایی که بیش از یک هفته ادامه پیدا می‎کنند، یا ناخوشی‎های شبه سرماخوردگی سیستم تنفسی، مثل ویروس سینسیتیال تنفسی می‎توانند به پنومونی پیاده‎روی تبدیل شوند.

ریسک فاکتورها
خطر ابتلا به پنومونی پیاده‏روی در کودک  می‎تواند افزایش یابد اگر سیستم ایمنی بدن وی بر اثر عفونت دیگری تضعیف شده باشد. این ضعف سیستم ایمنی عبور از سد دفاعی بدن را برای باکتری آسان‎تر می‎کند.
کودکان دچار دیگر اختلالات ریه یا سیستم ایمنی ممکن است در مقایسه با کودکانی که دچار بیماری‎های دیگری نیز هستند، در مورد ابتلا به پنومونی پیاده‎روی آسیب‌پذیرتر باشند. این بیماری‎ها ممکن است فیبرزو کیستیک، آسم و سرطان را شامل شود.
شیمی درمانی، هنگامی که برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می‎گیرد می‎تواند یک ریسک فاکتور دیگر باشد، زیرا شیمی درمانی سبب تضعیف سیستم ایمنی فرد می‎شود.

پیشگیری
واکسن‎هایی برای پیشگیری از ابتلا فرد به برخی باکتری‎های موجب پنومونی وجود دارد اما این واکسن‎ها ام. پنومونی را شامل نمی‎شوند.
مراقبان بچه می‎توانند ریسک ابتلا وی به پنومونی پیاده‎روی را از طریق اطمینان از انجام ایمنی‎سازی در کودک شامل به روز بودن واکسیناسیون آنفولانزا، کاهش دهند.
رعایت مسائل بهداشتی به شکل مناسب می‎تواند قدمی بزرگ در مسیر پیشگیری از ابتلا به پنومونی پیاده‎روی باشد. این کار شامل شستشوی منظم دست‎ها و پوشاندن بینی و دهان در هنگام سرفه یا عطسه می‎شود.
وقتی علایم پنومونی پیاده‎روی در یک کودک بروز می‎کند، این موضوع مهم است که افراد به یاد داشته باشند رعایت موارد بهداشتی مانع از انتقال عفونت به دیگران می‎شود.
کودک پس از ابتلا به عفونت نباید از وسایل شخصی نظافت و بهداشت به صورت مشترک استفاده کند.
حتی زمانی که حال کودک به نظر مناسب می‎رسد، وی باید تا زمان رفع تب و پایان دورۀ درمان به مدرسه برگردد.
اگر بچه‎ها در این وضعیت به مدرسه برگردند هنوز حامل میکرب‎های بیماری هستند و احتمال انتقال آنها به دیگران وجود دارد.
مراقبان بچه باید در مورد زمان بازگشت وی به مدرسه با پزشک مشورت کنند.

دورنما
کودکان دچار پنومونی پیاده‎روی می‎توانند انتظار بهبود کامل و سریع را داشته باشند، و گاهی اوقات این بهبود حتی نیازی به مراجعه به پزشک ندارد.

در زمینه پنومونی مطالعۀ لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت توصیه می‌شود:
پنومون (ذات‌الریه) یا عفونت ریه

Source:
Walking pneumonia in children: Symptoms and treatment
Last reviewed Fri 8 September 2017
By Kanna Ingleson
Reviewed by Karen Richardson Gill, MD, FAAP