دیستروفی عضلانی یا بیماری اتلاف عضلات - علل، علایم، و درمان‎ها

• تیم نیومن
• زیر نظر دانشکدۀ پزشکی دانشگاه ایلی‎نویز – شیکاگو
• ترجمۀ فرهنگ راد

دیستروفی عضلانی اصطلاحی برای گروهی از اختلالات است که با کاهش پیشروندۀ تودۀ عضلانی و از دست دادن توان عضلات مشخص می‎شود.
شایع‌ترین شکل دیستروفی عضلانی موسوم به دیستروفی عضلانی دوشن، به طور معمول مبتلابه پسران جوان می‎شود اما دیگر اشکال این بیماری می‎تواند در دوران بزرگسالی ایجاد گردد.
در حال حاضر هیچ علاجی برای دیستروفی عضلانی وجود ندارد، اما برخی درمان‎های پزشکی و فیزیکی می‎توانند علایم بیماری را بهبود ببخشند و پیشرفت آن را کُند کنند.

مطالب این مقاله:
• دیستروفی عضلانی چیست؟
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان
• تحقیقات جاری

دیستروفی عضلانی چیست؟
دیستروفی عضلانی بیماری اتلاف عضله است که اشکال اصلی آن سالانه مبتلابه حدود 1 نفر از هر 1000 نفر جمعیت مذکر می‎شود.
این بیماری به علت جهش‌های ژنتیکی ایجاد می‎شود که در تولید پروتئین‎های عضلانی ضروری برای ایجاد و حفظ عضلات سالم اختلال ایجاد می‎کنند.
بیماری مزبور ژنتیکی است، و در نهایت، وجود تاریخچۀ دیستروفی عضلانی در خانواده شانس هر عضو از اعضاء خانواده را برای ابتلاء به این بیماری افزایش می‎دهد.
دیستروفی عضلانی اشکال مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:

• دیستروفی عضلانی دوشن - شایع‎ترین شکل این بیماری است. علایم بیماری به طور معمول قبل از سه سالگی کودک بروز می‎کند. این بچه‎ها معمولاً تا 12 سالگی ویلچرنشین می‎شوند و بر اثر نارسایی تنفسی در اوایل یا میانه‎های دهۀ بیست زندگی می‎میرند.

• دیستروفی عضلانی بِکِر - علایمی مشابه دیستروفی عضلانی دوشن دارد اما آغاز آن دیرتر و پیشرفت آن کندتر است. بیمار معمولاً در میانۀ سال‎های چهل زندگی می‎میرد.

• میوتونیک (بیماری استاینرت) - شکل میوتونیک بیماری شایع‌ترین شکل بروز آن در دوران بزرگسالی است. این بیماری با عدم توانایی بیمار در شل کردن عضلات پس از انقباض آنها مشخص می‎شود. عضلات صورت و گردن اغلب اوقات پیش از مابقی عضلات آسیب می‎بینند. علایم بیماری در عین حال شامل آب مروارید، بی‎خوابی و آریتمی است.

• دیستروفی عضلانی مادرزادی - این نوع از بیماری می‏تواند در زمان تولد یا پیش از دو سالگی کودک خود را نشان دهد. شکل مادرزادی دیستروفی عضلانی هم دختران و هم پسران را مبتلا می‎کند. برخی اشکال آن به کندی پیشرفت می‎کنند اما اشکال دیگر بیماری می‎توانند به سرعت پیشرفت کرده و اختلالات قابل توجهی ایجاد نمایند.

• فاسیوکاپولوهومرال (FSHD) - در هر سنی امکان بروز دارد اما به شکل شایع در سالیان نوجوانی فرد آغاز می‎شود. ضعف عضلانی اغلب در صورت و شانه‎ها شروع می‎گردد. افراد دچار FSHD ممکن است با چشم‌های نیم‎باز به خواب بروند و برای بستن کامل پلک چشم دچار مشکل باشند. وقتی فرد مبتلا به FSHD بازویش را بلند می‎کند، شانه‎اش تیغه پیدا کرده شبیه بال به نظر می‎رسد.

• کمربند اندامی -  این نوع بیماری در سالیان کودکی آغاز می‌شود و نخست به شانه و عضلات باسن آسیب می‎زند. افراد دچار دیستروفی عضلانی کمربند اندامی ممکن است در بلند کردن قسمت جلو پا دچار مشکل باشند که این موضوع راه رفتن را برای آنها به یک مشکل شایع تبدیل می‎کند.

• دیستروفی عضلانی اکولوفارنژیال - آغاز آن در سال‎های 40 تا 70 زندگی است. آسیب بیماری در ابتدا متوجه پلک چشم، گلو و صورت است که با آسیب دیدن شانه و لگن دنبال می‎شود.

علایم دیستروفی عضلانی
در زیر علایم دیستروفی عضلانی دوشن، شایع‎ترین شکل این بیماری فهرست شده است. علایم دیستروفی عضلانی بکِر مشابه موارد ذکر شده است اما گرایشی به بروز در میانۀ سال‌های بیست زندگی یا دیرتر در آنها دیده می‎شود و پیشرفت علایم کندتر است.

علایم اولیه
• راه رفتن کج و معوج (شبیه راه رفتن اردک)
• درد و خشکی در عضلات
• مشکل داشتن در دویدن و پریدن
• راه رفتن روی پنجۀ پا
• دشواری در نشستن و برخاستن
• ناتوانایی‎های یادگیری مثل توسعۀ توانایی صحبت کردن دیرتر از زمان معمول
• افتادن یا سقوط مکرر

علایم بعدی
• ناتوانی در راه رفتن
• کوتاهی عضلات و تاندون‎ها، که به محدودیت حرکتی بیشتر منجر می‎شود
• مشکلات تنفسی ممکن است به قدری شدید شوند که تنفس کمکی مورد نیاز باشد
• انحنای ستون فقرات ممکن است به دلیل عدم توانایی آن برای حمایت از ساختار خود بروز کند
• ممکن است عضلات قلب دچار ضعف شوند که این وضعیت به مشکلات قلبی خواهد انجامید
• دشواری بلع - این می‎تواند سبب آسپیراسیون تنفسی شود و در برخی مواقع غذای بیمار باید با لوله داده شود.

علل دیستروفی عضلانی
دیستروفی عضلانی به علت جهش‌هایی در کروموزوم X ایجاد می‎شود. هر ورسیون از دیستروفی عضلانی به علت چیدمان متفاوتی از جهش‌ها ایجاد می‎گردد، اما تمامی این جهش‌ها مانع از تشکیل دیستروفین توسط بدن می‎شوند. دیستروفین یک پروتئین حیاتی برای ایجاد و ترمیم عضلات محسوب می‎شود.
دیستروفی عضلانی به علت جهش‌های خاصی در ژنی که پروتئین دیستروفین سیتواسکلتال را کدگذاری می‎کنند رخ می‎دهد. دیستروفین فقط 0.002 درصد کل پروتئین‎های عضلات کشیده را تشکیل می‎دهد اما در عین حال برای عملکرد کلی عضلات یک مولکول حیاتی محسوب می‎شود.
دیستروفین بخشی از گروه بسیار پیچیده از پروتئین‎ها است که برای عضله امکان عملکرد صحیح را ایجاد می‎کنند. این پروتئین لنگری برای اجزاء سلول‎های عضلانی در اتصال به یکدیگر است و همگی آنها را به سارکولما متصل می‎کند - که غشاء خارجی محسوب می‎شود.
اگر دیستروفین وجود نداشته یا دفرمه شده باشد، فرآیند مزبور درست کار نخواهد کرد، و اختلالات در غشاء بیرونی بروز خواهد کرد. این روند باعث تضعیف عضلات شده و نیز می‎تواند به شکل فعال باعث صدمه دیدن خود سلول‎های عضلانی شود.
در دیستروفی عضلانی دوشن، دیستروفین تقریباً به طور کامل وجود ندارد. هر قدر مقدار تولید دیستروفین کمتر باشد علایم و علت‌شناسی بیماری بدتر خواهد بود. در دیستروفی عضلانی بکر، در مقدار یا اندازۀ پروتئین دیستروفین کاهش دیده می‎شود.
کُدگذاری ژن برای دیستروفین طولانی‎ترین ژن شناخته شده در انسان است. بیش از 1000 جهش در این ژن در دیستروفی عضلانی دوشن و بکر شناسایی شده‎اند.

در همین زمینه مطالعه لینک زیر توصیه می‌شود:
علل، علایم و درمان میوپاتی

تشخیص دیستروفی عضلانی
طیفی از تکنیک‎ها برای تشخیص قطعی دیستروفی عضلانی مورد استفاده قرار می‎گیرد:
• عیار (تست) آنزیم - عضلات آسیب دیده کراتین کیناز تولید می‎کنند. افزایش سطح کراتین کیناز در غیاب دیگر انواع آسیب عضله می‎تواند نشان دهندۀ دیستروفی عضلانی باشد.
• تست ژنتیک - از آنجا که جهش‌های ژنتیکی عامل بروز دیستروفی عضلانی شناخته می‎شوند، برای بررسی تغییرات می‎توان از تست‎های ژنتیکی استفاده کرد.
• پایش قلب - الکتروکاردیوگرافی و اکوکاردیوگرام‌ها می‎توانند تغییرات عضلانی در قلب را کشف کنند. این مورد به ویژه برای تشخیص دیستروفی عضلانی میوتونیک مفید است.
• پایش ریه - بررسی عملکرد ریه می‎تواند شواهد بیشتری در مورد بیماری ارائه دهد.
• الکترومیوگرافی - برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی عضله سوزنی در آن فرو می‎کنند. نتایج می‎تواند نشانه‌های بیماری عضله را نشان دهد.
• بیوپسی - برداشتن بخش کوچکی از عضله و بررسی آن زیر میکروسکپ می‎تواند نشانه‌های حاکی از دیستروفی عضلانی را نشان دهد.

درمان دیستروفی عضلانی
در حال حاضر دیستروفی عضلانی غیر قابل علاج است. داروها و درمان‎های گوناگون به کند شدن روند بیماری کمک می‌کنند و می‎توانند توان حرکتی بیمار را در حد امکان حفظ کنند.

داروها
دو گروه دارویی دارای بیشترین رواج برای دیستروفی عضلانی عبارتند از:
• کورتیکوستروئیدها - اگرچه این نوع دارو می‎تواند قدرت عضلانی را افزایش داده و سرعت پیشرفت بیماری را کم کند، استفادۀ درازمدت از آن باعث تضعیف استخوان و افزایش وزن می‎شود
• داروهای قلب - اگر دیستروفی عضلانی بر قلب تأثیر منفی گذاشته باشد، بتا بلوکرها و مهار کننده‎های آنزیم‎های تبدیل انژیوتنسین (ACE) ممکن است مفید باشند.

درمان فیزیکی
• ورزش‎های عمومی - طیــفی از ورزش‌های حرکتی و کششی می‎توانند به مقابله با حرکت درونی ناگزیر اندام‎ها مثل کوتاه شدن عضلات و تاندون‌ها کمک کنند. اندام‎ها در این بیماری گرایشی به تثبیت شدن در وضعیت نشان می‎دهند، و این نوع فعالیت‎ها می‎توانند به حرکت اندام‎ها برای مدت طولانی‎تر کمک کنند. تمرینات اروبیک کم‎فشار مثل پیاده‎روی و شنا نیز می‎توانند به کند کردن روند پیشرفت بیماری کمک کنند.
• کمک تنفسی - از آنجا که در دیستروفی عضلانی عضلات مورد استفاده در تنفس ضعیف‌تر می‎شوند، امکان دارد که برای تحویل اکسیژن در طول شب به استفاده از تهویۀ کمکی نیاز باشد. در شدیدترین موارد بیماری، بیمار ممکن است برای تنفس نیاز به دستگاه تهویه داشته باشد.
• کمک‎های حرکتی – عصا، ویلچر، و واکر.
• پشت‌بندها - اینها عضلات و تاندون‎ها را در حالت کشیده نگه می‎دارند و باعث کند شدن روند کوتاه شدن آنها می‌‌شوند. در عین حال آنها حمایتی برای کاربر در موقع حرکت کردن محسوب می‎شوند.

تحقیقات جاری در مورد دیستروفی عضلانی
دانش قابل توجهی در مورد ساز و کارهای دیستروفی عضلانی هم در زمینۀ ژنتیک و هم عضلانی، وجود دارد، و با وجود اینکه معالجۀ قطعی این بیماری ممکن است در آیندۀ دور ممکن باشد، تحقیقاتی در دست انجام است که ممکن است زمان دستیابی به هدف را نزدیک‎تر کنند.

درمان جایگزینی ژن
از آنجا که ژن خاص درگیر در دیستروفی عضلانی یافته شده است، جایگزینی ژنی که بتواند پروتئین از دست رفتۀ دیستروفین را ایجاد کند یک ملاحظۀ معقول محسوب می‎شود.
مشکلات پیچیده‎ای در مسیر این رویکرد وجود دارد که پس زدن پروتئین تازه توسط سیستم ایمنی و سایز بزرگ ژن دیستروفین مورد نیاز برای جایگزینی از جملۀ آنها است. در عین حال هدف گرفتن مستقیم بُردارهای ویروسی به سمت عضلۀ اسکلتی مشکلاتی در بر دارد.
رویکرد دیگر در این مورد تولید اتروفین را هدف می‎گیرد. اتروفین پروتئینی شبیه به دیستروفین است که توسط دیستروفی عضلانی آسیب نمی‎بیند. اگر بتوان تولید پروتئین ارتوفین را در سطح بالایی تنظیم کرد شاید روند پیشرفت بیماری متوقف یا کند شود.

ایجاد دگرگونی در تولید پروتئین
اگر ژن دیستروفین با ماشین‎ سنتز پروتئین خوانده شود و به جهش برسد، توقف کرده و پروتئین را کامل نمی‎کند. داروهایی در دست آزمایش هستند که سبب می‎شوند تا این وسیلۀ پروتئین‎ساز از محتوی جهش یافته گذر کند و با وجود این دیستروفین را ایجاد نماید.

داروهای ایجاد تأخیر در اتلاف عضله
گذشته از هدف گرفتن ژن‎های پشت دیستروفی عضلانی برخی محققان در تلاشند تا روند ناگزیر اتلاف عضلات را در این بیماری کُند کنند.
عضلات در شرایط استاندارد می‎توانند خود را ترمیم کنند. تحقیق در مورد کنترل یا افزایش این ترمیم‎ها می‎تواند برای برخی از مردم دچار دیستروفی عضلانی فوایدی به دنبال داشته باشد.

تحقیقات سلول‏‌های بنیادی
محققان در جستجوی یافتن راهی برای تزریق سلول‎های بنیادی عضله هستند که قابلیت تولید پروتئین دیستروفین غایب در بیماران دچار دیستروفی عضلانی عضلانی را داشته باشد.
پروژه‎های کنونی در جستجوی مفیدترین نوع سلول‎ها برای استفاده و راه‎هایی برای تحویل آنها به عضلۀ اسکلتی هستند.

پیوند میوبلاست
در طول مراحل اولیۀ دیستروفی عضلانی، میوبــلاست‎ها (که به‌نام سلول‎های اقماری نیز شناخته می‎شوند) فیبرهای عضلانی اشتباهی را ترمیم و جایگزین می‎کنند. وقتی میوبلاست‎ها خسته می‎شوند، عضلات به‌کندی به‎ بافت‌های متصل چرخش می‎کنند.
برخی مطالعات تلاش کرده‎اند تا سلول‎های میوبلاست اصلاح شده را برای غلبه بر خستگی طبیعی میوبلاست‎ها به داخل عضله تزریق کنند.

Source:
Muscular Dystrophy: Causes, Symptoms, and Treatments
Last updated Mon 2 January 2017
By Tim Newman
Reviewed by University of Illinois-Chicago, School of Medicine