تب زرد، بیماری لاعلاج ناشی از نیش پشه

در این مقاله:
• خطر ابتلاء به تب زرد چقدر بالا است؟
• تب زرد چگونه گسترش می‌یابد؟
• علایم تب زرد
• تب زرد چطور تشخیص داده می‌شود؟
• تب زرد چگونه درمان می‌شود؟
• پیشگیری از تب زرد توسط واکسیناسیون
• چه کسی نباید واکسن تب زرد بگیرد؟
• دیگر مقیاس‌های پیشگیری از تب زرد

تب زرد یک عفونت ویروسی است که از طریق نیش پشه آلوده منتقل می‌شود و بیشترین شیوع را در قسمت‌هایی از قاره آمریکا و آفریقا دارد. وقتی تب زرد به انسان منتقل گردد، ویروس این بیماری به کبد و دیگر ارگان‌های داخلی آسیب می‌رساند و به شکل بالقوه یک بیماری کشنده است.
سازمان بهداشت جهانی برآورد می‌کند که سالانه 200.000 مورد تب زرد در جهان بروز می‌یابد و 30.000 بیمار جان خود را بر اثر آن از دست می‌دهند. به نظر می‌رسد بر اثر کاهش ایمنی نسبت به عفونت در میان اجتماعات محلی، جنگل‌زدایی، تغییرات اقلیمی و تراکم اجتماعات شهری شیوع تب زرد در سطح بین‌المللی در حال افزایش باشد.

خطر ابتلاء به تب زرد چقدر بالا است؟
CDC 44 کشور را در ریسک بالای انتقال تب زرد شناسایی کرده است که بسیاری از آنها در نواحی استوایی قرار دارند. در حالی که شمار واقعی موارد تب زرد در میان کشورهای اروپایی و ایالات متحد آمریکا در مقایسه با کشورهای مورد اشاره پایین است، انجام واکسیناسیون برای مسافران کشورهای مزبور توصیه می‌شود زیرا تب زرد علاج ندارد و می‌تواند کشنده باشد.

تب زرد چگونه گسترش می‌یابد؟
تب زرد معمولاً از طریق نیش پشه آلوده به انسان منتقل می‌شود. مردم نمی‌توانند این بیماری را از طریق تماس به یکدیگر منتقل کنند، اگرچه این عفونت احتمالاً می‌تواند از طریق خون بر اثر استفاده از سرنگ آلوده از شخصی به شخص دیگر منتقل گردد.
چند گونه مختلف پشه ویروس تب زرد را منتقل می‌کنند. برخی از این پشه‌ها در مناطق شهری زندگی می‌کنند و مابقی در جنگل‌ها. پشه‌های پرورش یافته در جنگل همچنین تب زرد را به میمون‌ها نیز انتقال می‌دهند که در کنار انسان میزبان این بیماری محسوب می‌شوند.

علایم تب زرد
تب زرد نام خود را از دو علامت نمایان این بیماری گرفته است: تب و زردی پوست. زردی به این علت بروز می‌کند که بیماری مورد بحث باعث آسیب دیدن کبد یا هپاتیت می‌شود. در مورد برخی بیماران، تب زرد در ابتدا فاقد هر علامتی است، در حالی که در مورد دیگران نخستین علایم به فاصله 3 تا 6 روز پس از گزش توسط پشه بروز می‌کنند.
عفونت تب زرد معمولاً 3 مرحله دارد. در مرحله اول علایم ممکن است به مدت 3 تا 4 روز ادامه یابند و سپس در مورد اغلب بیماران علایم مزبور ناپدید می‌شوند. مرحله اول عموماً غیر اختصاصی است و نمی‌توان آن را از دیگر عفونت‌های ویروسی متمایز کرد.
علایم اولیه تب زرد شامل موارد زیر است:
• تب و لرز
• علایم شبه آنفولانزا مثل درد عضله، سردرد و استفراغ
مرحله بعدی مرحله بهبود است که 48 ساعت ادامه می‌یابند. حال بیماران بهتر می‌شود. اکثریت بیماران بهبود می‌یابند.
متأسفانه مرحله سوم و سمی‌تر عفونت در 15 تا 25 مبتلایان بروز می‌کند. در نهایت اختلال موسوم به تب ویروسی خونریزی دهنده با خونریزی داخلی (هموراژ)، تب بالا، و آسیب دیدن کبد، کلیه‌ها، و سیستم گردش خون ایجاد می‌شود. WHO تخمین زده است که نیمی از بیماران در سطح جهان که دچار مرحله شدید تب زرد می‌شود جان خود را از دست می‌دهند و نیم دیگر بهبود پیدا می‌کنند.
علایم مرحله سوم تب زرد می‌تواند موارد زیر را شامل شود:
• یرقان (آسیب دیدن کبد)، که باعث زرد شدن پوست و چشم می‌شود
• هپاتیت (التهاب کبد)
• خونریزی داخلی
• استفراغ خونی
• شوک
• نارسایی چند ارگانی منجر به مرگ

تب زرد چطور تشخیص داده می‌شود؟
تب زرد بر مبنای علایم مبتلابه بیمار، مسافرت‌های اخیر و تست خون تشخیص داده می‌شود. علایم تب زرد ممکن است به علایم دیگر بیماری‌های استوایی مثل مالاریا و تب تیفوئید شبیه باشد بنابراین افراد باید در صورت مشاهده علایم تب زرد و مسافرت اخیراً انجام شده به کشورهای پرخطر به پزشک مراجعه کنند.

تب زرد چگونه درمان می‌شود؟
از آنجا که خود این عفونت ویروسی علاجی ندارد، درمان پزشکی بر کاهش علایم بیماری مثل تب، درد عضله و دهیدراسیون متمرکز می‌شود. بر اثر وجود خطر خونریزی داخلی، بیمار مشکوک به تب زرد باید از آسپیرین و دیگر داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی پرهیز کند. در اکثریت موارد بستری کردن بیمار در بیمارستان ضروری است.

پیشگیری از تب زرد توسط واکسیناسیون
از آنجا که تب زرد لاعلاج است، پیشگیری از آن حیاتی محسوب می‌شود. واکسن تب زرد برای بزرگسالان و کودکان سنین بالای 9 ماه که در کشورهای پرخطر زندگی یا به آنجا مسافرت می‌کنند توصیه می‌شود. در مورد برخی کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین که دارای بالاترین ریسک ابتلاء به تب زرد هستند انجام واکسیناسیون پیش از اقدام به سفر الزامی است.
کلینیک‌های پزشکی سفر و دپارتمان‌های محلی بهداشت معمولاً واکسن تب زرد را عرضه می‌کنند که باید تزریق آن برای مردم در حال سفر به کشورهای پرریسک هر ده سال یک بار تکرار گردد.
در صورت مواجه شدن با علایم تب، شبه آنفولانزا یا دیگر نشانه‌های غیر معمول پس از گرفتن واکسن شخص باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. واکسن تب زرد، در برخی موارد نادر باعث واکنش آلرژیک، واکنش سیستم عصبی، و ناخوشی تهدیدگر زندگی شده است.

چه کسی نباید واکسن تب زرد بگیرد؟
واکسن تب زرد برای همه افراد توصیه نمی‌شود. این واکسن می‌تواند در برخی افراد عوارض جانبی جدی ایجاد کند. تلاش‌هایی برای ایجاد یک واکسن کشته که ایمن‌تر است در جریان است. در صورتی که شخص با موارد زیر مواجه باشد باید به پزشک مراجعه کند:
• دچار اختلال سیستم ایمنی باشد، مثل مورد ابتلاء به HIV
• دچار سرطان یا مشکلات غده تیموس باشد
• مورد درمانی قرار گرفته بوده باشد که باعث ایجاد اختلال در سیستم ایمنی می‌شود، مثل مورد استفاده از استروئیدها برای درمان سرطان
• دچار واکنش آلرژیک مهلک نسبت به تخم مرغ، مرغ، ژلاتین، یا واکسن قبلی تب زرد بوده باشد
• باردار یا شیرده باشد
• 65 ساله یا مسن‌تر باشد
• در سنین زیر 9 ماهگی باشد
این را به خاطر داشته باشید که واکسیناسیون دو هدف را دنبال می‌کند: محافظت از سلامت شخص سفر کننده به کشورهای پرریسک و محافظت از سلامت عموم مردم کشورها با پیشگیری از انتقال تب زرد به نواحی دیگر. اگر کسی به علل پزشکی از واکسیناسیون معاف باشد نیاز است تا گواهی معافیت برای ورود به برخی کشورها داشته باشد.

دیگر مقیاس‌های پیشگیری از تب زرد
واکسیناسیون مهم‌ترین مقیاسی است که شخص می‌تواند در زمان سفر به نواحی تحت تأثیر تب زرد مراعات کند. هیچ مقیاس دیگری به این اندازه مؤثر نیست، اما توصیه‌های باارزش دیگیری نیز مطرحند. شخص باید:
• باید از دفع کننده مناسب برای پشه در مورد قسمت‌های در معرض تماس با نیش پشه استفاده کرده و دستورالعمل مصرف آنها را رعایت کند. DEET، پیکاریدین، روغن لیموی اکالیپتوس یا ترکیبی به نام IR3535 مناسبند.
• شخص باید دست‌ها، بازوها، پاها و سر خود را برای محافظت از نیش پشه بپوشاند.
• از دفع کننده پشه حاوی پرمترین روی لباس، پشه‌بند و جاهای دیگر استفاده کند
• برای دور نگه داشتن پشه‌ها روی درها و پنجره‌ها و تختخواب را با توری یا پشه‌بند بپوشاند.
• در ساعت‌های اوج حضور پشه‌ها (غروب تا سحرگاه در مورد بسیاری از انواع پشه حامل عفونت تب زرد) از حضور در فضای باز خودداری کند./

تب زرد، بیماری لاعلاج ناشی از نیش پشه
دکتر کارول درسرکیسیان
ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
WebMD Medical Reference
Yellow Fever
Reviewed by Carol DerSarkissian
On November 02, 2019