ارلیکیوسیس (ارلیشیوز)، عفونت باکتریایی قابل انتقال از کنه

• علایم ارلیشیوز
• چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
• ریسک فاکتورهای ارلیشیوز
• پیامدهای ارلیشیوز
• پیشگیری از ارلیشیوز
• تشخیص ارلیشیوز
• درمان ارلیشیوز
• سبک زندگی و مداوای خانگی

ارلیکیوسیس (ارلیشیوز) یک بیماری باکتریایی قابل انتقال از کنه است که باعث ایجاد علایم شبه آنفولانزا می‌شود. نشانه‌ها و علایم ارلیشیوز طیفی از دردهای خفیف جسمانی تا تب شدید را شامل می‌شود و معمولاً این علایم در طول یک تا دو هفته پس از گزش کنه ایجاد می‌گردد. در صورت درمان سریع و مناسب با آنتی‌بیوتیک، ارلیشیوز عموماً در طول یک هفته بهبود می‌یابد.
دیگر بیماری قابل انتقال از کنه به نام اناپلاسموسیس (آناپلاسموز) ارتباط نزدیکی با ارلیشیوز دارد؛ اما این دو بیماری تفاوت‌های بارزی دارند و بر اثر دو نوع میکروارگانیسم مختلف ایجاد می‌شوند.
بهترین راه پیشگیری از این عفونت‌ها اجتناب از گزش کنه ست. دفع کنه از طریق بررسی دقیق بدن پس از حضور در فضای بیرون و کنه‌زدایی کامل بهترین شانس را برای اجتناب از ارلیشیوز ایجاد می‌کند.

علایم ارلیشیوز
اگر کنه حامل باکتری مسبب ارلیشیوز به مدت دستکم 24 ساعت از بدن شخص تغذیه کرده باشد علایم و نشانه‌های فهرست شده در زیر به طور معمول در فاصله 7 تا 14 روز پس از گزش کنه در شخص ایجاد می‌شود:
• تب خفیف
• سردرد
• لرز
• رنجوری عضلانی
• تهوع
• استفراغ
• اسهال
• خستگی مفرط
• فقدان اشتها
• درد مفصل
• گیجی
• راش
• سرفه
در برخی از مردم دچار عفونت ارلیشیوز علایم ممکن است به قدری خفیف باشند که آنان هرگز به سراغ درمان پزشکی نروند، و بدن خواهد توانست تا خود با بیماری مقابله کند. اما عدم درمان ارلیشیوز دارای علایم مداوم می‌تواند به بیماری تا آن اندازه شدید منجر شود که شخص مبتلاء نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
ممکن است از زمان گزش کنه تا زمان آغاز علایم و نشانه‌ها در شخص به 14 روز زمان نیاز باشد. اگر کسی به فاصله دو هفته پس از گزش کنه دچار علایم شود باید به پزشک مراجعه کند.
اگر کسی به فاصله کمی پس از حضور در محیطی شناخته شده به عنوان محل وجود کنه دچار علایم فهرست شده در بالا شود باید به پزشک مراجعه کند. مردم در این مواقع نباید از یاد ببرند که پزشک را از حضور خود در محیطی دارای جمعیت زیاد کنه باخبر کنند.

کنه تک ستاره
ارلیشیوز بر اثر باکتری ارلیشیا ایجاد و مقدمتاً توسط کنه تک ستاره منتقل می‌شود.
کنه‌ها از خون تغذیه می‌کنند و به میزبان خود چفت شده و تغذیه از خون وی را تا زمانی که چند برابر اندازه نرمال خود شوند ادامه می‌دهند. در طول این تغذیه کنه‌های حامل باکتری موجب بیماری می‌توانند باکتری را به میزبان سالم خود انتقال دهند. یا ممکن است کنه باکتری را در صورت آلوده بودن میزبان خود، مثل گوزن دم-سفید یا کایوت از آنها بگیرد.
به طور معمول برای ابتلاء به ارلیشیوز شخص باید توسط یک کنه عفونی گاز گرفته شود. باکتری از راه گزش وارد پوست می‌شود و در نهایت به جریان خون می‎رسد.
پیش از آنکه کنه باکتری را بتواند انتقال دهد باید به مدت حداقل 24 ساعت به میزبان خود چسبیده و از او تغذیه کند. کنه چفت شده به بدن میزبان با نمای ظاهری ورم کرده باید آن اندازه زمان برای تغذیه داشته بوده باشد که باکتری را منتقل کند. جدا کردن کنه در اولین فرصت ممکن احتمال دارد که از بروز عفونت پیشگیری کند.
همچنین امکان انتقال ارلیشیوز از طریق انتقال خون از مادر به جنین و تماس مستقیم با حیوان سلاخی شده عفونی وجود دارد.

ریسک فاکتورهای ارلیشیوز
ارلیشیوز زمانی گسترش پیدا می‌کند که یک کنه عفونی و مقدمتاً کنه تک ستاره، شخص را بگزد و به مدت 24 ساعت یا بیشتر از خون وی تغذیه کند. عوامل زیر خطر عفونت‌های قابل انتقال از کنه را افزایش می‌دهند:
• حضور در فضای بیرون در هوای گرم. اغلب موارد ارلیشیوز در بهار و تابستان و وقتی کنه تک ستاره در بالاترین تعداد خود قرار دارد و مردم اغلب در فضای بیرون از خانه حضور دارند، بروز می‌کند.
• زندگی در / یا سفر به نواحی دارای جمعیت زیاد کنه. ریسک ابتلاء به ارلیشیوز در صورتی که شخص به یک ناحیه دارای جمعیت زیاد کنه تک ستاره زندگی یا سفر کند، بیشتر است. در سطح ایالات متحد آمریکا کنه‌های تک ستاره در ایالت‌های جنوب شرقی، شرقی و جنوب مرکزی بیشترند.
• جنسیت مرد. عفونت‌های ارلیشیوز در مردان بیشتر است و احتمالاً به این دلیل که مردان زمان بیشتری را برای کار و تفریح در محیط بیرون از خانه می‌گذرانند.

پیامدهای ارلیشیوز
در صورت عدم درمان کامل ارلیشیوز می‌تواند اثراتی جدی بر فرد بزرگسال یا کودک سالم از لحاظ دیگر ایجاد کند.
مردم دچار ضعف سیستم ایمنی حتی به میزان بیشتری در ریسک ابتلاء به عوارض جدی و بالقوه مهلک ارلیشیوز قرار دارند. عوارض جدی عفونت درمان شده شامل موارد زیر است:
• نارسایی کلیه
• نارسایی تنفسی
• نارسایی قلبی
• تشنج
• کما (کوما)

پیشگیری از ارلیشیوز
بهترین راه پیشگیری از ارلیشیوز اجتناب از گزش کنه است.
اغلب کنه‌ها در زمانی که شخص در زمین چمن، محیطی جنگلی یا مراتع سبز به کار یا قدم زدن مشغول است خود را به ناحیه زیر زانو چفت می‌کنند. پس از چسبیدن به بدن، کنه معمولاً به طرف بالا می‌خزد تا محلی را برای نقب زدن درون پوست پیدا کند. شخص ممکن است کنه را پشت زانو، کشاله ران، زیر بغل، گوش‌ها، پشت گردن و جاهای دیگر بدن خود بیابد.
در صورتی که شخص کنه را در طول 24 ساعت اول پس از چفت شدن از خود جدا کند ریسک ابتلاء به بیماری در مورد وی کاهش خواهد یافت. اگر کسی قادر به اجتناب از رفتن به محیط حضور کنه‌ها نباشد، نکات مطرح شده در زیر به آسان‌تر یافتن و دور کردن کنه‌ها پیش از چفت شدن آنها به پوست کمک می‌کند:
• پوشیدن لباس به رنگ روشن. کنه‌ها تیره رنگ هستند. پوشیدن لباس به رنگ روشن کمک می‌کند تا خود شخص و دیگران کنه را پیش از چفت شدن آن به پوست بهتر ببینند.
• اجتناب از پوشیدن کفش پوزه باز یا صندل. کنه‌ها به طور معمول در نواحی چمنزار یا مزارع زندگی می‌کنند و می‌توانند خود را در زمان عبور شخص از محیط‌های مزبور به نواحی پایین ساق پای او چفت کنند. پوشیدن کفش جلوباز یا صندل ریسک اتصال کنه به پوست برهنه و راه باز کردن به زیر لباس را در شرایط دور از چشم که باعث تشخیص آن شود افزایش می‌دهد.
• استفاده از کنه‌زُدا. محصولات حاوی DEET یا پرمترین اغلب باعث دفع کنه می‌شوند. پرمترین صرفاً برای استفاده برای روی لباس است. مردم می‌توانند DEET را هم بر روی پوست و هم بر روی لباس استفاده کنند اما باید دستورالعمل روی برچسب محصول را به دقت انجام دهند.
• در مورد کودکان باید از DEET حاوی زداینده کمتر از 30 DEET استفاده شود، و استفاده از محصول با احتیاط صورت گیرد. DEET نباید با صورت یا دست کودکان تماس پیدا کند.
• پوشیدن شلوار و پیراهن آستین بلند. هر قدر میزان کمتری از پوست شما بیرون باشد، امکان گزش کنه کمتر خواهد بود. برای محافظت بیشتر از پیراهن و شلوار و جوراب‌هایی استفاده کنید که در تولید آنها از پرمترین استفاده شده باشد.
• داخل کردن پاچه شلوار داخل جوراب و دامن پیراهن داخل شلوار. با انجام این کار میزان دسترسی کنه به پوست باز هم کمتر خواهد شد. به هر حال، مردم باید بدانند که کنه خود را به لباس چفت می‌کند، سپس به سمت بالا حرکت می‌کند تا خود را به پوست بدون محافظ برساند. در زمان حضور در فضای باز مکرراً وضعیت لباس خود را بررسی کنید.
• دور ماندن در حد امکان از فضای دارای چمن. کنه‌ها محیط چمنزار را ترجیح می‌دهند و تعداد آنها در مسیرهای چمن‌زنی شده کمتر است.
• تفتیش بدنی. بدن خود را مورد تفتیش بصری کامل قرار دهید. مطمئن شوید که سر و گردن خود را بررسی کرده‌اید زیرا کنه‌ها حرکت به سمت بالا را تا زمان رسیدن به نقطه مناسب نقب‌زنی ادامه می‌دهند.
• کنه‌ها ممکن است به ریزی یک دانه توت فرنگی باشند، و معمولاً خود را به نقاط پنهان پوست می‌چسبانند. از کاوش تمامی امکانات آنها مطمئن شوید. صرف دوش گرفتن به ندرت باعث جدا شدن کنه از سر و بدن می‌شود.
• تفتیش لباس‌ها و ابزار. لباس‌ها و کوله پشتی و دیگر وسائلی را که در زمان حضور در فضای باز به همراه داشته‌اید بررسی کنید. قرار دادن لباس‌ها در یک خشک‌کن چرخان به مدت حدود یک ساعت تمامی کنه‌هایی را که ممکن است از چشم دور مانده باشند خواهد کشت.
• تفتیش حیوانات خانگی. در صورتی که حیوان خانگی دارید و حیوان زمانی را در فضای بیرون از خانه سر می‌کند، تفتیش روزانه آن را از یاد نبرید.

تشخیص ارلیشیوز
تشخیص عفونت‌های قابل انتقال توسط کنه بر مبنای صرف اتکاء به نشانه‌ها و علایمی مثل تب و درد عضلات مشکل است زیرا آنها در بسیاری از اختلالات مختلف وضعیت مشابهی دارند.
یافته‌های غیر نرمال در مورد برخی تست‌های خون، در کنار تاریخچه تماس محتمل با کنه‌ها می‌تواند پزشک را به ظن وجود بیماری قابل انتقال توسط کنه هدایت کند. اگر کسی دچار ارلیشیوز باشد تست‌های خون او احتمالاً دارای مشخصات زیر خواهد بود:
• کاهش تعداد سلول سفید خون
• کاهش تعداد پلاکت خون
• تست‌های اختصاصی‌تر برای تشخیص ارلیشیوز شامل موارد زیرند:
• تست واکنش زنجیره پلیمراز (PCR). این تست به شناسایی ژن‌های خاص منحصر به ارلیشیوز کمک می‌کند. به هر حال، اگر کسی پیشتر درمان را شروع کرده باشد نتایج تست مزبور ممکن است مخدوش شود.
• تست آنتی‌بادی فلورسنت غیر مستقیم (IFA). این تست که به اندازه PCR رایج نیست، مقدار آنتی‌بادی موجود در خون را نسبت به باکتری مسبب ارلیشیوز اندازه‌گیری می‌کند.
اگر کسی در مناطق پُرکنه زندگی کند، پزشک ممکن است پیش از آماده شدن نتایج آزمایش‌های خون درمان با آنتی‌بیوتیک را شروع کند زیرا در مورد بیماری‌های قابل انتقال از کنه درمان زودهنگام نتایج بهتری به همراه خواهد داشت.

درمان ارلیشیوز
اگر پزشک به احتمال ابتلاء شخص به ارلیشیوز یا دیگر بیماری‌های قابل انتقال توسط کنه مظنون باشد برای بیمار دکسی‌سایکلین (دُرکسی، ویبرامایسین و مابقی) را تجویز خواهد کرد. به طور معمول بیمار باید تا 10 روز آنتی‌بیوتیک مصرف کند. در صورت شدید بودن بیماری زمان مصرف آنتی‌بیوتیک بیشتر خواهد بود.
اگر زن باردار دچار این بیماری شود، پزشک به جای دکسی‌سایکلین برای بیمار ریفامپین (ریفادین، ریماکتان) تجویز خواهد کرد زیرا مصرف دکسی‌سایکلین برای زنان باردار توصیه نمی‌شود.

سبک زندگی و مداوای خانگی
اگر کسی دچار کنه شده باشد نباید دستپاچه شود. اگر به فاصله 24 ساعت از زمان دچار شدن به کنه آن را از بدن جدا کنند احتمال ابتلاء به ارلیشیوز یا دیگر بیماری‌های مرتبط به کنه ناچیز خواهد بود. مردم برای جدا کردن کنه از خود باید موارد زیر را دنبال کنند:
• در صورت امکان از موچین استفاده کنید. کنه را با موچین بگیرید یا دست خود را در موقع گرفتن آن با دستکش یا پارچه بپوشانید. بزاق دهان کنه و مایعات بدن آن می‌توانند حامل همان باکتری موجود در دهان حیوان باشند و این باکتری می‌تواند از طریق بریدگی‌ها یا غشاهای مخاطی وارد پوست انسان شود.
• کنه را به آرامی از بدن جدا کنید. کنه را از ناحیه سر و دهان، در جایی که به پوست چفت می‌شود بگیرید. کنه را به شکل آهسته و پیوسته به سمت بالا کشیده از پوست جدا کنید بدون اینکه برای این کار حرکات ناگهانی یا چرخشی انجام دهید.
اگر شما کنه را از ناحیه تنه بگیرید احتمالاً کنه از ناحیه بدن جدا می‌شود اما قسمت دهان آن در پوست باقی می‌ماند. اگر قسمت دهان کنه در پوست مانده باشد آن را با موچین خارج کنید.
ژل نفتی و کبریت داغ برای استفاده به این منظور مناسب نیستند. این روش‌ها ممکن است مشکل را بدتر کنند زیرا باعث تحریک کنه به ترشح بیشتر مایعات بدنی خود می‌شوند و این وضعیت باعث افزایش بیشتر عفونت خواهد شد.
• کنه را از بین ببرید. پس از جدا کردن کنه آن را از بین ببرید. کنه را لای انگشتان خود له نکنید زیرا مایعات ترشح شده از کنه ممکن است حاوی باکتری عفونی باشند.
در صورتی که قصد دارید کنه را برای تست کردن به پزشک بسپرید آن را داخل یک کیسه پلاستیکی یا بطری قرار دهید، روی آن تاریخ را یادداشت کنید و در فریزر قرار دهید.
• محل گزش کنه را تمیز کنید.
• محل گزش کنه را پایش کنید. در طول روزها و هفته‌های بعد محل گزش کنه را در جستجوی بروز احتمالی راش بررسی کنید و مراقب ایجاد هر گونه علایم و نشانه مثل تب، رنجوری عضلانی یا درد مفصل باشید.
در صورت مشاهده موارد غیر عادی مردم باید به دکتر مراجعه کنند. در صورت امکان کنه جدا شده از بدن را برای بررسی به دکتر بدهید./