آنچه باید در مورد الکل و صدمات مغزی بدانیم

• اثرات کوتاه مدت مصرف الکل
• اثرات درازمدت مصرف الکل
• اثرات روان‌شناختی مصرف الکل
• اثرات فیزیولوژیک مصرف الکل
• مصرف چه مقدار الکل ایمن است؟
• چگونه مصرف الکل را کاهش دهیم
• خلاصه

تأثیر الکل بر مغز به محض ورود الکل به جریان خون شروع می‌شود. در افراد سالم، کبد به سرعت الکل را فیلتر کرده به خلاص شدن بدن از این ماده مخدر کمک می‌کند. در هر حال، وقتی کسی در مصرف مشروب الکلی زیاده‌روی ‌کند، کبد قادر نخواهد بود تا با سرعت کافی الکل را فیلتر کند، و این محرک بروز تغییراتی در مغز می‌شود. به مرور زمان مصرف الکل اضافی می‌تواند هم به مغز و هم به کبد آسیب زده مسبب صدمات ادامه‌دار شود.
مصرف زیاد الکل می‌تواند اثرات درازمدتی بر نوروترانسمیترهای مغز بر جای بگذارد و اثربخشی یا حتی همپوشانی آنها را کاهش دهد. الکل همچنین می‌تواند سلول‌های مغزی را از بین ببرد و بافت مغز را منقبض کند. برخی از مردم دارای مصرف الکل بیش از حد دچار کمبودهای تغذیه‌ای می‌شوند که به صدمات بیشتر بر عملکرد مغز منجر می‌گردد.
علایم دقیق صدمات مغزی مرتبط به الکل در کنار دیگر عوامل به سلامت کلی شخص، میزان نوشیدن الکل، و چگونگی عملکرد کبد وی بستگی دارد.

اثرات کوتاه مدت مصرف الکل
به محض ورود الکل به جریان خون این ماده چگونگی عملکردهای مغز را تغییر می‌دهد. مصرف توأم با اعتدال الکل می‌تواند سبب بروز اثرات موقتی فهرست شده در زیر شود:
• از دست رفتن خویشتنداری
• کاهش مهارت‌های برنامه‌ریزی و سازماندهی
• تغییرات خلق و تمرکز
• دشواری در تشکیل حافظه جدید
• خواب‎آلودگی
• خلق افسرده
• تغییرات میزان انرژی
• کاهش حافظه
• ضعف قوه داوری
• کاهش کنترل حرکتی شامل تأخیر در واکنش‌ها که می‌تواند در هنگام اعمالی مثل رانندگی خطرناک باشد
مردمی که دچار علایم شدید سمیت یا علایمی باشند که ساعت‌ها ادامه پیدا می‌کنند در خطر مسمومیت الکل قرار دارند.
اتانول داخل الکل مثل سم عمل می‌کند. وقتی کبد قادر نباشد تا این سم را به سرعت کافی فیلتر کند، شخص ممکن است نشانه‌های مسمومیت الکل یا اوردوز الکل را از خود نشان دهد. اوردوز الکل بر توانایی مغز در هدایت عملکردهای بنیادی زندگی تأثیر منفی می‌گذارد.
علایم شامل موارد زیرند:
• استفراغ
• تشنج
• کاهش ضربان قلب
• دشواری در بیدار ماندن
• غش کردن
• افت دمای بدن
• افت رفلکس گاگ، که می‎تواند ریسک خفگی را در شخص دچار استفراغ افزایش دهد
• سرد و نمناک شدن پوست
عدم درمان اوردوز الکل می‌تواند مهلک باشد. اوردوز شدید الکل حتی در صورت زنده ماندن فرد به صدمات دایمی مغز منجر شود.
هر قدر غلظت الکل در خون بیشتر باشد ریسک اوردوز الکل در شخص بالاتر خواهد بود. مصرف سنگین نوشیدنی‌های دارای الکل زیاد بیشتر محتمل است که به مسمومیت الکل منجر شود. مردم دارای جثه کوچک‌تر، دارای عادت نوشیدنی الکل در فواصل کمتر، یا دارای تاریخچه بیماری کبد نیز ممکن است در برابر مسمومیت الکل آسیب‌پذیرتر باشند.

در این مورد بیشتر بخوانیم:
بدن الکل را چطور پردازش می‌کند؟

اثرات درازمدت مصرف الکل
به مرور زمان سوءمصرف الکل می‌تواند به صدمات درازمدت مغز منجر گردد.

سندرم ورنیکه-کورساکف
یک شکل آسیب‌دیدگی مغزی مرتبط به الکل سندرم کورساکف است. سندرم کورساکف اغلب پس از یک دور انسفالوپاتی ورنیکه ظاهر می‌شود، که اختلال حاد عملکرد مغز، مرتبط به الکل است.
این دو اختلال که روی هم رفته سندرم ورنیکه-کورساکف نامیده می‌شود، در مردمی اتفاق می‌افتد که دچار کمبود شدید تیامین (ویتامین B-1) هستند. سوءمصرف الکل جذب این ماده مغذی را برای بدن دشوارتر می‌کند، اما مشکلات دیگر مثل اختلالات خوردن به شکل شدید، سرطان، AIDS، و اختلالات آسیب زننده به توانایی جذب مواد مغذی نیز می‌توانند باعث ایجاد سندرم ورنیکه-کورساکف شوند.
برخی علایم انسفالوپاتی ورنیکه شامل موارد زیر است:
• گیجی و خرابی که پس از دوره مستی هم ادامه پیدا می‌کند
• سوءجذب غذا که می‌تواند به کاهش وزن قابل ملاحظه‌ای منجر شود
• دشواری در حرکت دادن چشم‌ها یا حرکات غریب و نامنظم چشم‌ها
• ضعف تعادل
پس از انسفالوپاتی ورنیکه، شخص ممکن است دچار نشانه‌های سندرم کورساکف شود. این اختلال یک نوع زوال عقل است. علایم عبارتند از:
• مشکلات حافظه، مشخصاً دشواری شکل‎دهی حافظه جدید
• ضعف داوری
• کاهش مهارت‌های برنامه‌ریزی و سازماندهی
• تغییرات خلق و شخصیت
• توهم
• وخامت پیشرونده نزول شناختی که بر تمامی عرصه‌های عملکردی شامل تکلم، بینایی، و عملکرد روده و مثانه تأثیر منفی می‌گذارد
مکمل‌های ویتامین و اجتناب کامل از الکل ممکن است به معکوس شدن علایم سندرم ورنیکه-کورساکف در طول دو سال اول پس از توقف نوشیدن الکل منجر شود.

سندرم جنین الکلی
اختلالات طیف جنین الکلی که مردم اغلب زیر عنوان سندرم جنین الکلی به آن اشاره می‌کنند، زمانی بروز می‌کند که جنین در حال رشد در طول دوران بارداری مادر در معرض تماس با الکل قرار می‌گیرد. سندرم جنین الکلی بر بسیاری از جنبه‌های عملکردی تأثیر منفی می‌گذارد و می‌تواند باعث ایجاد صدمات مغزی شود.
علایم از نظر شدت متفاوتند اما می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
• ناتوانی‎های عقلانی
• بیش‌فعالی
• ضعف حافظه
• مشکلات تمرکز
• ضعف هماهنگی
• مشکلات بینایی و شنوایی
پزشکان نتوانسته‌اند مقدار ایمن برای مصرف الکل در دوره بارداری تعیین کنند، بنابراین بهترین راهکار برای پیشگیری از سندرم جنین الکلی اجتناب از مصرف آن در طول دوره بارداری است. اگر زن بارداری نتواند از این کار خودداری کند باید مقدار مصرف الکل خود را در حد امکان کاهش دهد.

صدمات سر
الکل یک ریسک فاکتور صدمات مغزی تروماتیک (TBI) بر اثر سقوط، تصادفات اتومبیل، جدال و مرافعه و دیگر ضربات وارد شده بر سر است. بر مبنای یک آنالیز مربوط به سال 2010 میلادی 35 تا 81 درصد مردم در جستجوی درمان TBI دچار مسمومیت بودند.
در کوتاه مدت صدمه به سر می‌تواند سبب گیجی و حالت سردرگمی شود. این آسیب همچنین ممکن است منجر به ورم خطرناک مغز گردد. صدمات شدید سر حتی ممکن است کشنده باشد زیرا این صدمات بر توانایی مغز در کنترل عملکردهای حیاتی مثل تنفس و فشار خون تأثیر منفی می‌گذارند.
اثرات درازمدت صدمات سر متفاوت بوده اما می‌تواند موارد زیر را شامل شود:
• علایم شبه دمانس مثل دشواری شکل‌دهی حافظه جدید
• تغییرات خلق و خو یا رفتار
• افزایش خطر ایجاد بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون
• تغییرات الگوهای فشار خون در مغز

اثرات روان‌شناختی
الکل می‎تواند اثرات روان‌شناختی متعدد شامل موارد زیر داشته باشد:
• تغییرات شخصیت و خلق
• تغییرات کنترل تکانش
• مشکلات تمرکز
• افسردگی
به هر حال شاید قابل توجه‌ترین تأثیرات الکل اعتیاد به آن باشد. به مرور زمان، مردمی که مقادیر زیادی الکل مصرف می‎کنند دچار تحمل نسبت به آن می‌گردند. در عین حال این گروه به وابستگی به الکل مبتلاء می‌شوند. وابستگی در اینجا به این معنی است که مغز فرد دچار ولع نسبت به ماده مخدر شده، این باعث می‌شود تا در هنگام عدم نوشیدن الکل با علایم ترک مواجه گردد.
اعتیاد به الکل باعث ادامه مصرف آن می‌شود حتی زمانی که الکل به شخص آسیب می‌رساند. مردم مبتلاء به اختلال شدید مصرف الکل ممکن است دچار وضعیت خطرناک ترک الکل موسوم به دلیریوم روان‌نژندانه (DT) شوند. دلیریوم روان‌نژندانه با علایم فیزیولوژیک شامل موارد زیر شروع می‌شود:
• اضطراب
• اینسومنیا
• جوع شدید الکل
• پارانویا
• توهم یا هذیان
در صورت عدم درمان این اختلال در بیش از یک‌سوم موارد کشنده خواهد بود. مردم مبتلا به دلیریوم روان‌نژندانه ممکن است دچار تشنج، تغییرات خطرناک فشار خون، و استفراغ و اسهال بیش از حد شوند، که این می‌تواند به کمبودهای تغذیه‌ای منجر گردد.

اثرات فیزیولوژیک
الکل به چیزی بیش از مغز آسیب می‌رساند. هم سمیت شدید و هر اثرات درازمدت سوءمصرف الکل می‎تواند در عمل به تمامی سیستم‌های بدن آسیب برساند. اثرات فیزیولوژیک الکل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• بالا رفتن فشار خون
• بیماری قلبی
• تغییرات ریتم قلب
• آسیب دیدن رگ‌های خونی
• بیماری کبد
• نارسایی کلیه
• پانکراتیت، که التهاب لوزالمعده است
• تضعیف سیستم ایمنی بدن
• افزایش خطر بعضی سرطان‌ها شامل سرطان مری، سرطان پستان، سرطان کبد، و سرطان کولون

مصرف چه مقدار الکل ایمن است؟
اگرچه الکل می‌تواند صدمات مغزی قابل توجهی ایجاد کند، شواهد روزافزون نشانگر آنند که نوشیدن مقادیر متعادل آن می‌تواند برای مغز مفید باشد.
یک مطالعه مربوط به سال 2018 که 9.087 نمونه را در طول 23 سال بررسی کرده بود پی برد، مردمی که در دوران میانسالی الکل ننوشیده بودند بیشتر در معرض خطر زوال عقل قرار داشتند. خطر بروز زوال عقل در مردمی که هر هفته کمتر از 14 واحد الکل مصرف می‌کردند در کمترین حد خود بود.
دستورالعمل 2020-2015 برنامه غذایی ایالات متحد برای آمریکایی‌ها نوشیدن بیش از یک گیلاس الکل را در طول هفته برای زنان و بیش از دو گیلاس را برای مردان توصیه نمی‌کند. مردمی که باید از نوشیدن الکل اجتناب کنند شامل موارد زیرند:
• مردم در حال بهبود از اختلال مصرف الکل
• مردم مصرف کننده داروهای دارای فعل و انفعال با الکل
• زنان باردار
• مردم دچار برخی بیماری‌های کبد
• مردمی که کنترل میزان پرنوشی الکل برای آنان دشوار است
از آنجا که میزان مصرف ایمن الکل در بین افراد مختلف یکسان نیست، و منابع مختلف مقادیر مختلفی را توصیه می‌کنند، این موضوع مهم است که مردم در این مورد رویکردی شخصی شده داشته باشند. مردم باید با متخصصان مراقبت‌های پزشکی در مورد تاریخچه مصرف الکل خود و ریسک فاکتورهای مطرح در مورد خویش برای رسیدن به سطح ایمن مصرف الکل مشورت کنند.

چگونه مصرف الکل را کاهش دهیم
مردم دارای تاریخچه سوء مصرف الکل ممکن است نتوانند الکل را به شکل ایمن مصرف کنند. در این موارد بهترین راهکار اجتناب کامل از مصرف آن است.
مردم دچار اعتیاد شدید یا تاریخچه طولانی سوءمصرف الکل ممکن است در هنگام ترک آن به علایم شدید ترک دچار شوند. مردم باید در مورد سم‌زدایی پزشکی با پزشک مشورت کنند، که می‌تواند از مشکلات شدید پیشگیری مثل دلیریوم یا رعشه نماید. برای برخی مردم تنظیمات سرپایی برای ترک الکل یا شرکت در گروه‌های حمایتی مفید است.
مردم در صدد ترک الکل باید موارد زیر را مورد ملاحظه قرار دهند:
• ایجاد محدودیت شخصی یک گیلاس در روز برای زنان و دو گیلاس برای مردان
• نوشیدن صرفاً در زمان‌های خاص مثل موارد حضور در مهمانی یا اوقات تعطیل آخر هفته
• عدم استفاده از الکل برای مقابله با استرس عاطفی یا به عنوان خواب‌آور
• نوشیدن نوشابه‌های دارای حداقل مقدار الکل

خلاصه
اثرات الکل بر روی مغز بسیار وابسته به دوز مصرف و عوامل شخصی مثل سلامت عمومی فرد است. در مجموع هر قدر شخص بیشتر الکل بنوشد، احتمال آسیب دیدن مغز بر اثر مصرف الکل - چه صدمه کوتاه مدت و چه درازمدت - بیشتر خواهد بود.
مصرف متعادل الکل بهترین راهکار برای کاهش خطر آسیب مغزی مرتبط به الکل است. مردم دچار پرنوشی الکل، نوشیدن تا مقطع دچار شدن به ضعف قوای عقلی، یا مستی تعمدی به دفعات در طول هر ماه در ریسک بسیار بالاتری برای دچار شدن به آسیب مغزی مرتبط به الکل قرار دارند./

• زاون ویلینز، دکتر سیونگو هان
• ترجمه هامیک رادیان

Source:
Medical News Today
What to know about alcohol and brain damage
Last reviewed Wed 3 July 2019
By Zawn Villines
Reviewed by Seunggu Han, MD