مسمومیت الکل - علایم، علل، تشخیص، و درمان

• مایو کلینیک
• ترجمه هامیک رادیان

مسمومیت الکل یک عارضه جدی و بعضاً کشنده ناشی از مصرف مقدار زیادی الکل در یک فاصله زمانی کوتاه است. نوشیدن مقدار زیادی الکل به سرعت زیاد می‎تواند بر سیستم تنفسی، ضربان قلب، دمای بدن و رفلکس گاگ تأثیر منفی بگذارد و پتانسیل ایجاد کما و مرگ را دارد.
مسمومیت الکل در عین حال ممکن است بر اثر مصرف تصادفی یا ناخواستۀ محصولات خانگی حاوی الکل رخ دهد.
فرد دچار مسمومیت الکل نیاز به مراقبت فوری پزشک دارد. اگر ظن مسمومیت الکل در مورد کسی مطرح باشد باید بلافاصله اورژانس خبر کرد.

[مطالب این مقاله:]
• علایم مسمومیت الکل
• علل مسمومیت الکل
• تشخیص مسمومیت الکل
• درمان مسمومیت الکل

علایم مسمومیت الکل
نشانه‎ها و علایم مسمومیت الکل شامل موارد زیر است:
• گیجی
• استفراغ
• تشنج
• کند شدن تنفس (کاهش تعداد تنفس به کمتر از 8 بار در هر دقیقه)
• بی‎نظمی تنفسی (ایجاد وقفه‎ای بیش از 10 ثانیه در میان تنفس‎ها)
• کبود شدن یا رنگ پریده شدن پوست
• کاهش دمای بدن (هیپوترمی)
• از حال رفتن (ناهشیاری) و عدم امکان بیدار شدن

در این مورد بیشتر بخوانیم:
بدن الکل را چطور پردازش می‌کند؟

چه هنگامی به پزشک مراجعه کنیم
نیازی نیست که تمامی نشانه‎ها و علایم بالا در فرد وجود داشته باشد تا وی به پزشک مراجعه کند. فرد دچار مسمومیت الکل که در حالت ناهشیاری بسر می‎برد یا امکان بیدار کردن او نیست در خطر مرگ قرار دارد.

مسمومیت الکل یک فوریت پزشکی است
اگر ظن به مسمومیت الکل در مورد کسی وجود دارد - حتی اگر نشانه‎ها و علایم متعارف این مسمومیت در فرد مشاهده نشود - باید وی را بلافاصله مورد مراقبت پزشکی قرار داد.
• بلافاصله به اورژانس خبر دهید. هرگز بر این گمان نباشید که فرد دچار مسمومیت الکل در خواب است.
• برای ارائه اطلاعات آماده باشید. در صورت اطلاع داشتن به کارکنان بخش اورژانس نوع و مقدار الکل مصرف شده توسط فرد و زمان انجام این عمل را اطلاع دهید.
• فرد دچار ناهشیاری را تنها نگذارید. از آنجا که مسمومیت الکل بر نحوۀ عمل رفلکس گاگ تأثیر می‎گذارد، این احتمال وجود دارد که فرد دچار مسمومیت الکل بر اثر استفراغ خود دچار حالت خفگی شود و نتواند تنفس کند. در زمان انتظار برای رسیدن کمک، سعی نکنید تا بیمار را به استفراغ وادار کنید زیرا امکان خفگی وی وجود دارد.
• به فرد دچار استفراغ کمک کنید. سعی کنید تا بیمار را در حالت نشسته حفظ کنید. اگر فرد به اجبار باید دراز بکشد مطمئن شوید که سر وی به حالت چرخیده به پهلو قرار گیرد. این وضعیت می‎تواند به پیشگیری از خفگی کمک کند. برای پیشگیری از ورود فرد به حالت ناهشیاری سعی کنید تا او را بیدار نگه دارید.

از کمک خواستن هراس نداشته باشید
ممکن است تصمیم‎گیری در مورد میزان مستی فرد برای توجیه اقدام برای مداخله پزشکی دشوار باشد، اما بهترین کار این است که جانب احتیاط حفظ شود. فرد ممکن است در مورد پیامدهای موضوع برای خود یا دوست خود یا افراد مورد علاقه خویش به ویژه در صورت جوانسال بودن، نگران باشد. اما پیامدهای عدم درخواست کمک به موقع می‎تواند بسیار جدی‎تر باشد.

علل مسمومیت الکل
الکل در شگل اتانول (الکل اتیل) در نوشابه‏‌های الکلی، دهانشویه‎ها، عصاره مواد پخت و پز، برخی داروها و بعضی فرآورده‎های خانگی وجود دارد. مسمومیت الکل اتیل به طور معمول بر اثر نوشیدن مقادیر زیاد مشروب اللکی به ویژه در یک مدت زمان کوتاه بروز می‎کند.
دیگر اشکال الکل - شامل الکل ایزوپروپیل (که در الکل مالیدنی، لوسیون‎ها و محصولات نظافت) و متانول یا اتیلن گلیکول (یک ترکیب رایج در مواد ضد یخ، رنگ‎های و حلال‎ها) می‎توانند سبب بروز دیگر انواع مسمومیت الکی شوند که نیاز به درمان اورژانسی دارند.

پرنوشی الکل
یک علت اصلی مسمومیت الکل پرنوشی آن است – الگویی از الکلی قهار بودن که در آن مردان به سرعت پنج گیلاس یا بیشتر مشروب الکلی را در طول حدود دو ساعت می‎نوشند، یا زنان دستکم چهار گیلاس را در طول حدود دو ساعت مصرف می‎کنند. پرنوشی الکل ممکن است برای ساعت‎ها بروز کرده یا برای چند روز ادامه یابد.
مردم ممکن است پیش از ناهشیار شدن دوز کُشنده‎ای از الکل را مصرف کنند. حتی وقتی که فرد به هوش نیست یا نوشیدن را متوقف کرده است الکل به رهش از معده و روده‎ها به درون جریان خون ادامه می‎دهد و سطح الکل در بدن سیر صعودی خود را طی می‎کند.

چه میزان الکل زیاد محسوب می‎شود؟
خلاف غذا که ممکن است هضم آن ساعت‎ها طول بکشد، الکل به سرعت و مدت‎ها پیش از دیگر مواد خوردنی توسط بدن جذب می‎شود. و زمانی بسیار طولانی‎تر از زمان جذب الکل برای بدن نیاز است تا بتواند خود را از الکل مصرف شده خلاص کند. بیشتر الکل مصرف شده توسط کبد پردازش یا متابولیزه می‎شود.
هر قدر فرد بیشتر بنوشد، به ویژه اگر پرنوشی در زمانی کوتاه رخ دهد، خطر بروز مسمومیت الکل بیشتر خواهد بود.
یک گیلاس به قرار زیر تعریف می‎شود:
• 12 اونس (355 میلی‎لیتر) آبجو معمولی (با الکل حدود 5 درصد)
• 8 تا 9 اونس (237 تا 266 میلی‎لیتر) لیکور مالت (با الکل حدود 7 درصد)
• 5 اونس (148 میلی‎لیتر) شراب (با الکل حدود 12 درصد)
• 1.5 اونس (44 میلی‎لیتر) لیکور قوی 80 (با الکل حدود 40 درصد)
نوشیدنی‎های کوکتل یا مخلوط ممکن حاوی الکل بیشتری باشند و متابولیزه کردن آن به زمان درازتری نیاز داشته باشد.

ریسک فاکتورها
شماری از عوامل شامل موارد زیر می‎توانند ریسک مسمومیت الکل را در فرد افزایش دهند:
• ابعاد و وزن بدن
• سلامت کلی فرد
• اینکه فرد پیش از نوشیدن الکل چیزی خورده باشد
• اینکه فرد الکل را توأم با مواد مخدر دیگر مصرف کند
• درصد الکل موجود در مشروب
• سرعت و مقدار مصرف الکل
• سطح تحمل فرد

عوارض مسمومیت الکل
مسمومیت الکل می‎تواند به عوارض جدی شامل موارد زیر منجر شود:
• خفگی. الکل می‎تواند باعث ایجاد استفراغ شود. از آنجا که الکل واکنش گاگ را سرکوب می‎کند، این موضوع باعث افزایش ریسک خفگی فرد بر اثر استفراغ خود در حالت ناهشیاری می‎شود.
• توقف تنفس. استنشاق تصادفی استفراغ به درون ریه‎ها می‎تواند به اختلال یا قطع خطرناک یا کشنده تنفس منجر شود (اسفیکسیشن).
• دهیدراسیون شدید. الکل می‎تواند به کم‎آبی شدید بدن منجر شود که به کاهش خطرناک فشار خون و سرعت گرفتن ضربان قلب منجر می‎شود.
• تشنج. سطح قند خون فرد ممکن به قدری کاهش یابد که باعث ایجاد تشنج شود.
• هیپوترمی. دمای بدن فرد ممکن است به قدری افت کند که به ایست قلبی منجر شود.
• بی‎نظمی ضربان قلب. مسمومیت الکل می‎تواند باعث ایجاد بی‎نظمی در ضربان قلب یا حتی توقف تپش قلب شود.
• صدمات مغزی. نوشیدن مقدار زیاد الکل می‎تواند به صدمات بازگشت‎ناپذیر مغز منجر شود.
• مرگ. هر یک از موارد برشمرده در بالا می‎تواند به مرگ بینجامد.

پیشگیری از مسمومیت الکل
برای پیشگیری از مسمومیت الکل:
• مشروب را نه اصلاً، دستکم به شکل متعادل مصرف کنید. اگر کسی نوشیدن الکل را برای خود انتخاب می‎کند دستکم باید در این کار معتدل عمل کند. برای افراد بزرگسال سالم، اعتدال در نوشیدن الکل به معنی یک گیلاس در روز برای زنان در تمامی سنین و مردان بالای 65 سال و تا دو گیلاس برای مردان 65 ساله و جوان‎تر است. در هنگام صرف الکل باید کندی در نوشیدن رعایت شود.
• از صرف الکل با معده خالی پرهیز کنید. بودن مقداری غذا در معده می‎تواند تا حدودی روند جذب الکل را کُند کند، اگرچه این کار در صورت پرنوشی الکل مانع از بروز مسمومیت الکل نخواهد شد.
• با نوجوان خود ارتباط برقرار کنید. با نوجوانان خویش در مورد خطرات الکل شامل پرنوشی آن صحبت کنید. شواهد نشان می‎دهند کودکانی که به آنان در مورد الکل هشدارهای لازم از سوی والدین داده شده و نیز آن دسته از نوجوانان که با والدین خود ارتباط صمیمانه دارند کمتر در معرض اقدام به نوشیدن الکل هستند.
• فراورده‌ها را به شکل ایمن نگهداری کنید. اگر در خانه بچه کوچک دارید، محصولات حاوی الکل شامل لوازم بهداشتی آرایشی، دهانشویه‎ها و داروها را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
• مراقبت‎های پیگیری را انجام دهید. اگر خودتان یا نوجوان شما برای مسمومیت الکل تحت درمان قرار گرفته‎اید مطمئن شوید که مراقبت‎های پیگیرانه انجام می‎شود. مراجعه به یک متخصص مراقبت‎های پزشکی، مشخصاً متخصص در مورد مواد شیمیایی و وابستگی مرتبط به آنها می‎تواند در پیشگیری از پرنوشی‎های بعدی کمک کننده باشد.

تشخیص مسمومیت الکل
در کنار بررسی نشانه‎ها و علایم قابل رویت مسمومیت الکل پزشک برای بررسی سطح الکل خون و شناسایی دیگر نشانه‎های سمیت الکلی مثل کاهش قند خون به انجام تست‏های خون و ادرار اقدام خواهد کرد.

درمان مسمومیت الکل
درمان مسمومیت الکل به طور معمول شامل مراقبت حمایتی در طول زمانی است که بدن خود را از الکل خلاص می‎کند. این درمان معمولاً موارد زیر را شامل می‎شود:
• پایش دقیق
• پیشگیری از مشکلات مربوط به تنفس یا خفگی
• اکسیژن درمانی
• تزریق مایعات از طریق داخل وریدی برای پیشگیری از دهیدراسیون
• استفاده از انواع ویتامین و گلوکز برای کمک به پیشگیری از عوارض جدی مسمومیت الکل
افراد بزرگسال و کودکانی که به شکل تصادفی الکل متانول یا ایزوپروپیل مصرف کرده‎اند ممکن است به همودیالیز نیاز داشته باشند. همودیالیز روشی مکانیکی برای فیلتر کردن مواد زائد و سمی از بدن است. استفاده از این روش باعث تسریع خروج الکل از جریان خون می‌‏شود.

سبک زندگی و مداواهای خانگی
مداواهای خانگی در مورد مسمومیت الکل کارآیی ندارند. مسمومیت الکل یک موقعیت اورژانسی پزشکی محسوب می‎شود.

افسانه‎های خطرناک
شما قادر به معکوس کردن اثرات مسمومیت الکل نیستید، و در عمل با انجام برخی کارها ممکن است وضعیت را بدتر کنید. در اینجا مواردی که کارآیی ندارند فهرست شده است:
• مانع به خواب رفتن فرد دچار مسمومیت الکل شوید - احتمال از دست رفتن هشیاری در هنگام خواب وجود دارد
• قهوه سیاه یا کافئین - این مواد باعث خنثی شدن اثرات مسمومیت الکل نمی‎شود
• دوش آب سرد - شوک ناشی از آب سرد می‎تواند باعث از دست رفتن هشیاری فرد شود
• راه رفتن باعث افزایش سرعت خروج الکل از بدن نمی‎شود/

Source:
Alcohol poisoning
Mayo Clinic
Jan. 19, 2018