• دکتر لورا جی. مارتین
• ترجمه محمدقاسم رافعی
حشیش [حشیش با ماری‌جوانا یکسان نیست، به این معنی که حشیش از صمغ گیاه شاهدانه و ماری‌جوانا از برگ و گل خشک شدۀ این گیاه به دست می‌آید، اما از آنجا که مواد تشکیل دهندۀ هر دو یکی بوده و خصوصیات آنها نیز از نظر کیفی کم و بیش یکسان است ما در اینجا هر دو کلمه را در یک معنی واحد مورد استفاده قرار داده‌ایم. توضیح م.] یا ماری‌جوانا نامهای متعددی شامل موارد زیر دارد: آناشکا، بنگی، بنگ، بلانت، باد، کانابیس، کانابیس ساتیوا، چرس، دوپ، اسرار، گاگا، گنگا، گراس، علف، حشیش، حش، دارو، هیو ما رن، وصل، کیف، ماریهوانا، مری جین، پات، ساوی، سینسمیلا و...
حشیش یک گیاه دارویی است و دارای موادی شیمیایی به نام کانابینوئیدها است که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر میگذارند. کانابینوئیدها به بیشترین غلظت و مقدار خود در برگ و گل حشیش یافت می‌شود، یعنی قسمتهایی از این گیاه که برای مصارف پزشکی به کار میروند.
برخی از مردم از حشیش برای تنفنن و ایجاد حالتی از سرخوشی یا دگرگون کردن حسها یا نشئه استفاده میکنند. حشیش هم از طریق خوراکی و هم به صورت دود کردن (استنشاقی) مورد استفاده قرار میگیرد.
حشیش در عین حال برای مقاصد پزشکی به صورت خوراکی استفاده می‌شود. یک شکل کانابینوئید حشیش موسوم به تتراهیدروکانابینول (THC)، که صرفاً به شکل تجویزی به کار میرود، به نام تجاری درونابینول (مارینول) برای درمان کاهش وزن یا کاهش اشتها به علت ایدز و نیز برای تهوع و استفراغ بر اثر شیمی درمانی سرطان از سوی FDA تأیید شده است. کانابینوئیدها دستکم هماندازۀ برخی داروهای مرسوم برای تهوع شامل پروکُلرپرازین (کمپازین)، متوکلوپرامید (رگلان)، کلرپرومازین (کمپازین) و تیاتیلپرازین (توریکان) برای درمان تهوع مؤثر هستند.
در ضمن چنین به نظر میرسد که حشیش در درمان درد تأثیری همانند کدیین دارد. به هر حال، خوابآلودگی بیش از حد و دیگر اثرات آن بر سیستم عصبی مرکزی کانابینوئیدها را به عنوان داروی ضد درد کمتر مطلوب جلوهگر می‌کند.
دیگر کانابینوئیدهای برگرفته از حشیش در عین حال به صورت خوراکی برای درمان علایم مالتیپل اسکلروزیس (MS) مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
برخی از مردم از شکل استنشاقی حشیش برای مصارف پزشکی استفاده میکنند. حشیش برای درمان تهوع، آب سیاه (گلوکوما)، تحریک اشتها، التهاب غشاء مخاطی، جذام، تب، شوره، هموروئید، چاقی، آسم، عفونت‌های دستگاه ادراری، سرفه، آنورکسیای مرتبط به کاهش وزن در بیماران مبتلاء به ایدز، درد، و MS استفاده می‌شود. حشیش در عین حال برای تضعیف سیستم ایمنی به دنبال پیوند کلیه با هدف کاهش واکنش پس زدن پیوند به صورت استنشاقی مورد استفاده قرار میگیرد.
از گیجی ناشی از کنف، یک شکل متمایز کانابیس ساتیوا، که به خاطر الیاف و دانههای آن کشت می‌شود، و دارای کمتر از 1% THC است باید اجتناب کرد.
در ایالات متحد آمریکا، حشیش در رده I جدول مواد مخدر تحت کنترل طبقه‌بندی شده است، که این به معنی غیر قانونی بودن همراه داشتن آن است. برخی ایالتها مثل کالیفرنیا، واشینگتن، ارگون، آریزونا، و... مصرف حشیش را علیرغم اعتراض دولت فدرال قانونی کرده یا این رویکرد را از صبغۀ کیفری خارج کردهاند. برخی از کشورها همانند کانادا بر کاربرد حشیش پزشکی اصرار دارند.
حشیش چگونه عمل می‌کند؟
حشیش حامل ترکیباتی است که با اتصال به نقاط خاصی در مغز و عصب‌ها عمل میکنند.
کاربردها و اثربخشی
حشیش احتمالاً در موارد زیر مؤثر است:
• گلوکوما (گلوکوم). به نظر میرسد که دود کــــردن حشیش باعث کاهش فشار داخل چشم در مردم مبتلا به گلوکوم می‌شود. در هر حال، اینگونه نیز به نظر میرسد که حشیش جریان خون به عصب بینایی را کاهش میدهد. تا زمان حاضر تأثیر حشیش بر بهبود بینایی شناخته شده نیست.
• کاهش وزن مرتبط به HIV / ایدز. چنین به نظر میرسد که دود کردن حشیش باعث تحریک اشتها در مردم مبتلا به ایدز می‌شود. حشیش سیگاری همچنین در مردم دچار HIV که داروهای ایندیناویر (کریکسوان) یا نلفیناویر (ویراسپت) مصرف میکنند، سبب افزایش وزن میگردد.
• مالتیپل اسکلروزیس (MS). به نظر میرسد که دود کردن حشیش یا مصرف آن به صورت اسپری دهانی، برای درمان سفتی عضلانی و لرزش در مردم دچار مالتیپل اسکلروزیس مؤثر باشد. به هر جهت، به نظر نمیرسد که مصرف عصارۀ حشیش از راه دهان به شکل پایدار لرزش بیماران MS را کاهش دهد.
• درد عصب. تحقیقات اولیه نشان می‌دهند که دود کردن حشیش به میزان سه بار در طول روز می‌تواند درد عصب ناشی از HIV و دیگر بیماری‌ها را کاهش دهد.
• درد. تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف حشیش یا برخی ترکیبات آن به نام کانابینوئیدها از طریق خوراکی می‌تواند باعث کاهش درد در مردم دچار درد مزمن شود.
در موارد زیر شواهد کافی وجود ندارد:
• اسکلروز جانبی امیوتروفیک (ALS) یا بیماری لو گریگ. تحقیقات اولیه نشان می‌دهند که مردم دچار ALS که حشیش مصرف میکنند شاهد بهبود در علایم بیماری شامل افسردگی، اشتها، اسپاسم، و یاوه‌سرایی می‌شوند.
• کاهش وزن در مردم دچار سرطان پیشرفته (کاچکسی). تحقیقات اولیه نشان می‌دهند که مصرف عصارۀ حشیش از طریق دهان باعث بهبود اشتها در مردم مبتلا به کاچکسی (کاشکسی) نمیشود.
• ارتریت روماتوئید. برخی تحقیقات عنوان میکنند که استفاده از اسپری دهانی حاوی عصارۀ حشیش (ساتیوکس) می‌تواند درد صبحگاهی را در بیماران ارتریت روماتوئید کاهش داده و کیفیت خواب را در آنان بهبود بخشد. در هر حال، چنین به نظر میرسد که محصول مزبور باعث بهبود خشکی مفاصل در صبح یا کاهش شدت کلی درد نمیشود.
• شوره
• هموروئید
• چاقی
• آسم
• عفونت‌های ادراری
• جذام
• پیشگیری از پس زدن پیوند در بیماران دارای پیوند کلیه
• دیگر اختلالات
برای رتبهدهی به حشیش در مورد کاربرد آن برای موارد مزبور به تحقیق بیشتری نیاز است.
عوارض جانبی و ایمنی
احتمالاً مصرف خوراکی کانابینوئید، درونابینول، که در حشیش وجود دارد در هنگامی که بر مبنای تجویز نسخهای و مقدار مناسب استفاده شود ایمن است. درونابینول (مارینول) محصولی دارای تأییدیۀ FDA است.
حشیش در صورت استفاده به صورت اسپری دهانی استاندارد (ساتیوکس) احتمالاً ایمن است.
حشیش در صورت استفاده به صورت سیگار یا مصرف شده از راه دهان به عنوان گیاه یا به صورت عصارۀ گیاه احتمالاً ایمن است.
استفاده از حشیش می‌تواند باعث ایجاد خشکی دهان، تهوع، استفراغ، خشکی یا سرخی چشم، مشکلات قلبی و فشار خون، مشکلات ریوی، اختلال عملکرد ذهنی، سردرد، گیجی، بیحسی، واکنشهای پانیک، توهم، بازگشت ذهنی به گذشته، افسردگی، و مشکلات جنسی شود.
پرهیزها و هشدارهای خاص
بارداری: مصرف حشیش، چه به صورت سیگاری و چه به صورت خوراکی، در طول دورۀ بارداری مجاز نیست و ناایمن محسوب می‌شود. حشیش از جفت عبور کرده و می‌تواند باعث کند شدن رشد جنین شود. مصرف حشیش در طول بارداری در عین حال با بروز لوسمی در دوران کودکی و ناهنجاریهای جنین مرتبط شده است.
شیردهی: کاربرد حشیش، چه به صورت خوراکی و چه به شکل استنشاقی، در طول دورۀ شیردهی احتمالاً ناایمن است. درونابینول (THC) حشیش وارد شیر پستان می‌شود و مصرف زیاد حشیش در طول دورۀ شیردهی ممکن است به کاهش رشد بچه منجر گردد.
بیماری قلبی: حشیش می‌تواند سبب تسریع ضربان قلب، و افزایش کوتاه مدت فشار خون شود. حشیش در عین حال ممکن است ریسک بروز حمله قلبی را افزایش دهد.
تضعیف سیستم ایمنی: کانابینوئید حشیش می‌تواند باعث تضعیف سیستم ایمنی شود که این اختلال می‌تواند مقابله با عفونتها را برای بدن دشوارتر کند.
بیماریهای ریوی: مصرف درازمدت حشیش می‌تواند به وخامت بیشتر بیماریهای ریوی منجر شود. مصرف منظم و طولانی مدت حشیش با سرطان ریه و نیز چند مورد مختلف نوع نامعمولی از آمفیزم، که یکی از بیماریهای ریه محسوب می‌شود، مرتبط شده است.
اختلالات تشنجی: حشیش ممکن است در برخی از مردم به وخامت بیشتر اختلالات تشنجی منجر شود. در مورد بعضی دیگر از مردم حشیش به کنترل تشنج کمک می‌کند.
جراحی: حشیش بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر میگذارد. حشیش می‌تواند در ترکیب با داروهای بیهوشی و دیگر داروها باعث کند شدن بیش از حد سیستم عصبی مرکزی در طول جراحی و پس از آن شود. مصرف حشیش دستکم دو هفته پیش از انجام عمل جراحی انتخابی یا برنامهریزی شده باید متوقف گردد.
فعل و انفعال‌ها
فعل و انفعال اساسی
از ترکیبهای زیر نباید استفاده کرد
• داروهای آرامبخش (باربیتوراتها) با حشیش فعل و انفعال ایجاد میکنند.
حشیش میتـــــواند باعث خوابآلودگی و گیجی شود. داروهایی که سبب ایجاد حالت خوابآلودگی می‌شوند آرامبخش نام دارند و مصرف حشیش در کنار داروهای آرامبخش (سداتیو) می‌تواند به ایجاد خوابآلودگی بیش از حد منجر شود.
• داروهای آرامبخش (دپرس کنندههای سیستم عصبی مرکزی) با حشیش فعل و انفعال ایجاد میکنند.
برخی داروهای آرامبخش شامل کلونازپام (کلونوپین)، لورازپام (اتیوان)، فنوباربیتال (دوناتال)، زولپیدم (امبین) و دیگر داروهای این گروه با حشیش برهمکنش دارند.
• تئوفیلین با حشیش فعال و انفعال ایجاد می‌کند
مصرف حشیش می‌تواند باعث کاهش میزان تأثیر تئوفیلین شود. اما در بارۀ میزان نگرانی مطرح در این مورد اطلاعات کافی وجود ندارد.
فعل و انفعال متوسط
در مورد ترکیبات زیر باید هشیار بود
• دیسولفیران (انتابیوس) با حشیش فعل و انفعال ایجاد می‌کند
دیسولفیران می‌تواند با حشیش برهمکنش داشته باشد. مصرف این دو در کنار هم می‌تواند سبب ایجاد حالت سراسیمگی، مشکلات خواب، و تحریکپذیری شود.
• فلوکستین (پروزاک) با حشیش فعل و انفعال ایجاد می‌کند
مصرف حشیش با فلکوستین می‌تواند سبب ایجاد تحریک، خشم و عصبانیت، پرخاشگری، و هیجان شود. پزشکان این حالت را هیپومانیا مینامند.
فعل و انفعال خفیف
در مورد مصرف ترکیبات زیر باید مراقب بود
• وارفارین (کومادین) با حشیش فعل و انفعال ایجاد می‌کند
مصرف حشیش همراه وارفارین می‌تواند تأثیر وارفارین را تشدید کند. دود کردن حشیش در هنگام مصرف وارفارین می‌تواند شانس کبودی و خونریزی را افزایش دهد.
دوز مصرف
دوزهای مندرج در فهرست زیر در تحقیقات علمی مورد برسی قرار گرفته است:
مصرف دهانی یا خوراکی
• برای مالتیپل اسکلروزیس: یک تا پنج کپسول حاوی عصارۀ استانداردسازی شدۀ حشیش حاوی 2.5 میلیگرم تتراهیدروکانابینول و 0.8 تا 1 میلیگرم کانابینول که دو بار در روز به مدت 12 هفته مصرف می‌شود.
به عنوان اسپری دهانی
• برای مالتیپل اسکلروزیس: یک محصول خاص عصارۀ استانداردسازی شدۀ حشیش (ساتیوکس) حاوی 27 میلیگرم / میلیلیتر تتراهیدروکانابینول (THC) و 25 میلیگرم / میلیلیتر کانابیدیول که به صورت روزانه تا حداکثر 2 سال استفاده می‌شود.
Source:
Medical Marijuana
Reviewed by Laura J. Martin, MD
on May 23, 2016
