عدم تعادل هورمونی در زنان و مردان - آنچه دانستنش نیاز است

هورمون، عدم تعادل هورمونی، تغییرات فشار خون، تغییرات ضربان قلب، شکنندگی یا تضعیف استخوان‎ها، تغییرات غلظت قند خون، تحریک‎پذیری، اضطراب، خستگی مفرط، افسردگی، سردرد، نفخ، تغییرات اشتها، کاهش میل جنسی، نازک و شکننده شدن تار مو، ناباروری، پُف کردن صورت، تاری دید، غدد فوق کلیوی، گونادها (بیضه‎ها و تخمدان‌ها)، غده پینئال، غده هیپوفیز، غده هیپوتالاموس، غدد پاراتیروئید، تیروئید، ایزلت‎های پانکراتیک

چندین اختلال پزشکی شناخته شده‎اند که بر بعضی از غدد درون‎ریز یا تعداد قابل توجهی از آنها تأثیر می‎گذارند و برخی عادات مربوط به سبک زندگی و عوامل زیست‎محیطی نیز در عدم تعادل هورمونی نقش دارند

مقالات بیولوژی - بیوشیمی

تغییر اندازه و نوع قلم متن

پیش فرض
پیش فرض
تغییر اندازه صفحه

• جنیفر هوآیزن، هالی ارنست
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

عدم تعادل هورمونی زمانی بروز می‎کند که میزان هورمونی در خون بیش از حد زیاد یا بیش از حد کم باشد. به علت نقش حیاتی هورمون‎ها در بدن، حتی اندکی عدم تعادل در میزان آنها می‎تواند باعث ایجاد عوارض جانبی در سراسر بدن شود.
هورمون‎ها موادی شیمیایی هستند که توسط غدد درون‎ریز در بدن تولید می‎شوند.
هورمون‎ها از طریق سیستم گردش خون به بافت‎ها و ارگان‎های بدن رسیده، پیام‎هایی در بارۀ آنچه دستگاه‎های بدن باید انجام دهند و نیز زمان انجام آنها را اعلام می‎کنند.
هورمون‎ها برای تنظیم فرآیندهای اصلی بدن نقشی مهم دارند، بنابراین عدم تعادل هورمونی می‎تواند به طیف گسترده‎ای از عملکردهای بدن لطمه وارد کند.
[مطالب این مقاله:]
• علایم
• علل
• زنان
• مردان
• درمان
• مداوای خانگی
• دورنما

هورمون‎ها در تنظیم موارد زیر کمک می‎کنند:
• متابولیسم و اشتها
• ضربان قلب
• چرخه خواب
• سیستم تولید مثل و عملکرد جنسی
• رشد و نمو عمومی
• میزان استرس و چگونگی خلق و حالت
• دمای بدن
زنان و مردان به شکلی مشابه ممکن است توسط عدم تعادل در انسولین، استروئیدها، هورمون‎های رشد و ادرنالین آسیب ببینند.
زنان در عین حال ممکن است به عدم تعادل در میزان استروژن و پروژسترون دچار شوند، حال آنکه مردان بیشتر محتمل است که شاهد عدم تعادل در سطح تستوسترون باشند.

علایم
علایم عدم تعادل هورمونی بستگی به آن دارد که کدام غدد و هورمون‎ها دچار آسیب شده‎اند.
علایم همراه علل شایع‌تر عدم تعادل هورمونی شامل موارد زیر است:
• افزایش وزن یا کاهش وزن غیر قابل توجیه
• تعریق بیش از حد یا تعریق غیر قابل توضیح
• دشواری در به خواب رفتن
• تغییرات حساسیت نسبت به گرما و سرما
• خشکی بیش از حد پوست یا بروز راش پوستی
• تغییرات فشار خون
• تغییرات ضربان قلب
• شکنندگی یا تضعیف استخوان‎ها
• تغییرات غلظت قند خون
• تحریک‎پذیری یا اضطراب
• خستگی مفرط درازمدت و غیر قابل توضیح
• افزایش میزان تشنگی
• افسردگی
• سردرد
• نیاز رفتن به توالت بیش از میزان معمول یا کمتر از میزان معمول
• نفخ
• تغییرات اشتها
• کاهش میل جنسی
• نازک و شکننده شدن تار مو
• ناباروری
• پُف کردن صورت
• تاری دید
• بروز غده یا برآمدگی در گلو
• افتادگی پستان
• عمیق یا کلفت شدن صدا در زنان

علل
هر انسانی در برهه‎ای از زندگی به صورت طبیعی دوره‌هایی از عدم تعادل هورمونی را تجربه می‎کند. اما عدم تعادل هورمونی در عین حال می‎تواند بر اثر عدم کارکرد درست غدد درون‎ریز بروز کند.
غدد درون‎ریز سلول‌هایی تخصصی شده هستند که هورمون‎ها را تولید، ذخیره و به درون جریان خون رها می‎کنند. چــندین غده درون‎ریز شامل موارد زیر وجود دارد که در سراسر بدن جایگیر شده و دستگاه‎های مختلف بدن را کنترل می‎کنند:
• غدد فوق کلیوی
• گونادها (بیضه‎ها و تخمدان‌ها)
• غده پینئال
• غده هیپوفیز
• غده هیپوتالاموس
• غدد پاراتیروئید و تیروئید
• ایزلت‎های پانکراتیک
چندین اختلال پزشکی شناخته شده‎اند که بر بعضی از غدد درون‎ریز یا تعداد قابل توجهی از آنها تأثیر می‎گذارند و برخی عادات مربوط به سبک زندگی و عوامل زیست‎محیطی نیز در عدم تعادل هورمونی نقش دارند.
علل عدم تعادل هورمونی شامل موارد زیر است:
• استرس مزمن یا شدید
• دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2
• هیپرگلیسمی (تولید بیش از حد گلوکاگون)
• هیپوگلیسمی (تولید انسولین به میزان بیش از گلوکز موجود در خون)
• کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
• پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم)
• تولید بیش از حد یا تولید کمتر از حد نیاز هورمون پاراتیروئید
• ضعف رژیم غذایی یا تغذیه
• داشتن اضافه وزن
• جایگزینی هورمونی یا داروهای کنترل بارداری
• سوء مصرف داروهای استروئیدی آنابولیک
• نودول‎های منفرد تیروئیدی
• تومورهای غده هیپوفیز
• سندرم کوشینگ (میزان بالای هورمون کورتیزول)
• بیماری ادیسون (پایین بودن میزان کورتیزول و الدوسترون)
• تومورها و کیست‎های خوش‌خیم که بر غدد درون‎ریز لطمه می‎زنند
• هیپرپلازی غدد فوق کلیوی مادرزادی (پایین بودن سطح کورتیزول)
• جراحت غدد درون‎ریز
• واکنش‎های آلرژیک شدید یا عفونت‎های شدید
• سرطان‎های درگیر کننده غدد درون‎ریز
• شیمی درمانی یا اشعه درمانی
• کمبود ید (گواتر)
• پانکراتیت ارثی
• سندرم ترنر (جنس مؤنث دارای فقط یک کروموزوم عملکردی X)
• سندرم پریدر - ویلی
• آنورکسیا (آنورکسی)
• فیستواستروژن‎ها، استروژن‎های گیاهی طبیعی که در فرآورده‎های سویا یافت می‎شوند
• قرار گرفتن در معرض مواد سمی، هوای آلوده و مواد شیمیایی موجب اختلال غدد درون‎ریز شامل آفت‎کش‌ها و علف‎کش‎ها

عدم تعادل هورمونی در زنان
زنان در طول زندگی به شکل طبیعی برخی دوره‎های عدم تعادل هورمونی شامل موارد زیر را تجربه می‎کنند:
• بلوغ
• عادت ماهانه
• بارداری، زایمان، و شیردهی
• پیش‌یائسگی، یائسگی، و پسایائسگی
زنان در عین حال بر اثر داشتن دستگاه‎ها و چرخه‌های غدد درون‎ریز متفاوت از مردان در ریسک ابتلا به انواع مختلفی از اختلالات عدم تعادل هورمونی قرار دارند.
اختلالات پزشکی مسبب عدم تعادل هورمونی نامنظم در زنان عبارتند از:
• سندرم تخمدان پلی‎کیستیک (PCOS)
• جایگزینی هورمونی یا داروهای کنترل بارداری
• یائسگی زودرس
• عدم کفایت تخمدان اولیه (POI)
• سرطان تخمدان
علایم عدم تعادل هورمونی در زنان عبارت است:
• پریودهای سنگین، نامنظم یا دردناک
• استئوپوروزیس یا پوکی استخوان (شکننده و ضعیف شدن استخوان‎ها)
• گرگرفتگی یا تعریق شبانه
• خشکی واژن
• افتادگی پستان
• سوء هاضمه
• یبوست یا اسهال
• آکنه در طول عادت ماهانه یا درست پیش از آغاز آن
• خونریزی رحمی نامرتبط به عادت ماهانه
• افزایش رشد مو در ناحیه صورت، گردن، قفسه سینه، یا پشت
• ناباروری
• افزایش وزن
• تنک شدن مو یا ریزش مو
• نشانه‎های پوستی یا بروز توده‎های غیر نرمال روی پوست
• عمیق شدن صدا
• بزرگ شدن چوچوله یا کلیتوریس

عدم تعادل هورمونی در مردان
مردان نیز در طول زندگی خود دوره‎های طبیعی عدم تعادل هورمونی را تجربه می‎کنند.
علل طبیعی عدم تعادل هورمونی در مردان شامل موارد زیر است:
• بلوغ
• سالخوردگی
مردان در عین حال در معرض تجربۀ عدم تعادل هورمونی متفاوتی از زنان هستند زیرا ارگان‎ها و چرخه‌های غدد درون‎ریز متفاوتی دارند.
اختلالات پزشکی مسبب عدم تعادل هورمونی در مردان شامل موارد زیر است:
• سرطان پروستات
• هیپوگونادیسم (پایین بودن میزان تستوسترون)
علایم عدم تعادل هورمونی در مردان عبارتند از:
• کاهش میل جنسی
• اختلال نعوظ
• کاهش تعداد اسپرم
• کاهش توده عضلانی
• کاهش رشد مو در سطح بدن
• افزایش رشد بافت پستان
• افتادگی پستان
• استئوپوروزیس

درمان
درمان عدم تعادل هورمونی به میزان زیادی به علت بروز آن بستگی دارد. هر فردی ممکن است برای معالجۀ عدم تعادل هورمونی به درمان‏های متفاوتی نیاز داشته باشد.
گزینه‎های درمانی برای زنان دچار عدم تعادل هورمونی شامل موارد زیر است:
• کنترل هورمونی یا کنترل بارداری. برای افرادی که قصد باردار شد ندارند، داروهای حاوی اشکال مختلف استروژن و پروژسترون می‎تواند در تنظیم چرخه‏های عادت ماهانه و علایم مفید باشد. زنان می‎توانند داروهای کنترل بارداری را به شکل قرص، حلقه، پچ، تزریق، یا دستگاه‎های داخل رحمی (IUD) استفاده کنند.
• استروژن واژینال. زنان ممکن است بر اثر تغییرات میزان استروژن دچار خشکی واژن شوند و می‏توانند برای کاهش علایم از کرم‎های استروژن به طور مستقیم در ناحیۀ واژن استفاده کنند. همچنین امکان استفاده از قرص‎های استروژن و حلقه‎های واژینال استروژن برای کاهش خشکی واژن وجود دارد.
• داروهای جایگزینی هورمون. داروهایی در دسترسند که به طور موقت علایم شدید همراه یائسگی مثل گرگرفتگی یا تعریق شبانه را کاهش می‎دهند.
• افلورنیتین (وانیکا). این کرم نسخه‎ای می‎تواند روند رشد بیش از حد مو در صورت زنان را کاهش دهد.
• داروهای ضد اندروژن. داروهای بلوک کنندۀ هورمون جنسی عمدتاً مردانۀ اندروژن می‎توانند به محدود کردن آکنه شدید و رشد بیش از حد یا ریزش مو کمک کنند.
• کلومیفن (کلومید) و لترازول (فیمارا). این داروها به تحریک تخمک‎گذاری در زنان دچار PCOS که در تلاش باردار شدن هستند، کمک می‎کنند. زنان دچار PCOS و ناباروری در عین حال ممکن است تزریق‎های گونادوتروپین‎ها را با هدف کمک به افزایش شانس باروری دریافت کنند.
• فناوری کمک به تولید مثل. باروری در محیط آزمایشگاهی (IVF) ممکن است برای کمک به زنان دچار عوارض PCOS برای باروری کمک کننده باشد.
گزینه‎های دارویی برای افراد دچار عدم تعادل هورمونی شامل موارد زیر است:
• متفورمین. دارویی برای دیابت نوع 2 است که می‎تواند به مدیریت یا کاهش سطح قند خون کمک کند.
• لووتیروکسین. داروهای حاوی لووتیروکسین مثل سینتروئید و لووتیروئید می‎توانند به بهبود علایم در هیپوتیروئیدیسم کمک کنند.
گزینه‎های درمانی برای مردان دچار عدم تعادل هورمونی شامل موارد زیر است:
• داروهای تستوسترون. ژل‎ها و پچ‎های حاوی تستوسترون می‏توانند به کاهش علایم هیپوگونادیسم و دیگر اختلالات مسبب کاهش سطح تستوسترون مثل تأخیر یا توقف بلوغ کمک کنند.

مداوای طبیعی
مردم هزاران سال است که از مکمل‎های طبیعی یا گیاهی برای درمان عدم تعادل هورمونی استفاده می‎کنند.
به هر حال، غیر از تغییرات مربوط به سبک زندگی، هیچ مداوای طبیعی وجود ندارد که اثرات پایدار آن در تحقیقات بالینی مربوط به عدم تعادل هورمونی و علل آنها به اثبات رسیده باشد.
مکمل‎های طبیعی شامل موارد زیر به طور معمول برای کاهش علایم همراه عدم تعادل هورمونی مورد استفاده قرار می‎گیرند:
• کوهوش سیاه، دانگ کوآی، شبدر سرخ، و روغن گل مغربی برای گرگرفتگی ناشی از یائسگی
• جینسنگ برای ناباروری، اضطراب، و اختلالات خواب ناشی از یائسگی
• جینسنگ و ماکا برای اختلال نعوظ
تغییرات سبک زندگی که ممکن است در کاهش علایم همراه عدم تعادل هورمونی مفید باشند عبارتند از:
• نگه داشتن وزن بدن در محدوده سالم
• تغذیه متوازن و سالم
• ورزش منظم
• رعایت موازین بهداشتی به شکل درخور با تمرکز بر شستشوی نواحی مختلف بدن مثل صورت، گردن، پشت و قفسه سینه با استفاده از روغن‎های طبیعی
• استفاده از مواد غیر نسخه‎ای شویندۀ آکنه و کرم‎ها یا ژل‎های دارویی برای موارد خفیف تا متوسط آکنه
• اجتناب از محرک‎های گرگرفتگی مثل هوای گرم و غذاها و نوشیدنی‎های تند و ادویه‎دار
• کاهش استرس و مدیریت آن
• انجام یوگا، مدیتیشن، و تجسم هدایت شده
• محدود کردن مصرف غذاهای قنددار و کربوهیدرات‎های تصفیه شده
• اجتناب از خوردن غذاهای حاضری
• جایگزین کردن تابه‎های غیر چسبندۀ قدیمی با تابه‎های سرامیکی
• استفاده از محفظه‎های نگهداری غذای شیشه‎ای برای حفظ غذاها و نوشابه‌های گرم
• محدود کردن میزان مصرف فرآورده‌هایی مثل سفید کننده‌ها که حاوی مواد شیمیایی هستند
• استفاده از میوه‎هایی که تحت اسپری آفت‎کش‌ها و مواد شیمیایی رشد دهنده قرار نداشته‎اند
• عدم استفاده از غذاهای آماده شده در مایکروویو و نوشیدن از لیوان‌های پلاستیکی

دورنما
تقریباً هر انسانی دستکم یک تا دو بار در طول زندگی خود دوره‌های عدم تعادل هورمونی را تجربه می‎کند.
عدم تعادل هورمونی در طول دوران بلوغ، عادت ماهانه و بارداری عمومیت دارد. اما برخی از مردم دچار عدم تعادل هورمونی مداوم یا متناوب می‎شوند.
بسیاری از عوامل بیرونی مثل استرس یا داروهای هورمونی می‎توانند به عنوان مسبب عدم تعادل هورمونی ظاهر شوند. به هر جهت، امکان بروز عدم تعادل هورمونی بر اثر اختلالات پزشکی تأثیرگذار یا درگیر کنندۀ سیستم غدد درون‎ریز وجود دارد.
مردم باید در مورد علایم غیر قابل توجیه، به ویژه موارد مربوط به درد، ناراحتی یا تداخل در زندگی روزمره با پزشک مشورت کنند./

Source:
What to know about hormonal imbalances
Last reviewed Thu 12 April 2018
By Jennifer Huizen
Reviewed by Holly Ernst, PA-C

بیماری‌های زنان هورمون‌شناسی

مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه

هشت علت شایع درد سینه در زنان

زنان در هر سنی از درد سینه خبر می‌دهند که به نام ماستالژیا نیز شناخته می‌شود. درد مزبور می‌تواند هم در دوران پیش از یائسگی و هم پس از آن بروز کند. در هر حال درد سینه در میان زنان جوان در دوران قاعدگی

سلامت مادران: نگرانی بزرگ نابرابری در کیفیت مراقبت و دسترسی به خدمات

سلامت مادری در سطح جهان موضوع بحث یک‌سری مقالات منتشر شده در لنست / The Lancet است، و نگرانی نویسندگان چیزی مگر نابرابری میان کشورها در مورد سرویس‌های مراقبت بهداشتی برای زنان در انتظار مادر شدن و فرز