دررفتگی یا جابجا شدگی استخوان

• علایم دررفتگی
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• علل دررفتگی
• ریسک فاکتورهای دررفتگی
• عوارض دررفتگی
• پیشگیری از دررفتگی
• تشخیص دررفتگی
• درمان دررفتگی
• سبک زندگی و درمان خانگی

دررفتگی [جابجا شدگی استخوان] نوعی آسیب دیدگی مفصل - محل به هم رسیدن دو یا تعداد بیشتری استخوان - است که در آن انتهای دو استخوان بر اثر اعمال نیرو از وضعیت نرمال قرارگیری خود خارج می‌شوند. این آسیب دردناک باعث دفورمه (دگرشکلی) و بی‌حرکت شدن مفصل می‌گردد.
دررفتگی بیشترین شیوع را در ناحیه شانه‌ها و انگشتان دست دارد. دیگر نقاط شامل آرنج، زانو، و مفصل ران می‌شود. اگر کسی به وجود یک مورد دررفتگی در مورد خود مشکوک باشد باید برای برگشتن استخوان‌ها به وضعیت نرمال تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.
در صورت درمان کاملف اغلب موارد دررفتگی پس از چند هفته استراحت و تمرینات توان‌یابی به عملکرد نرمال برمی‌گردند. به هر حال برخی مفاصل مثل مفاصل شانه ممکن است در معرض افزایش خطر دررفتگی مکرر قرار داشته باشند.

علایم دررفتگی
مفصل دچار دررفتگی ممکن است دارای مشخصات زیر باشد:
• آشکارا دچار دگرشکلی (دفورمه) یا از جایش خارج شده باشد
• متورم یا جابجا شده باشد
• دچار درد شدید باشد
• بی‌حرکت شده باشد

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
ممکن است تعیین تفاوت بین یک استخوان شکسته از یک استخوان دررفته مشکل باشد. برای هر یک از این انوع صدمات باید شخص بلافاصله تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد. در صورت امکان باید در زمان انتظار برای بررسی پزشکی معضل، برای مفصل آسیب دیده از سرمادرمانی استفاده شود و در حالت بی‌حرکت قرار گیرد.

علل دررفتگی
دررفتگی ممکن است بر اثر برخورد در بازی‌های ورزشی پرتماس مثل فوتبال و هاکی، و ورزش‎هایی مثل اسکی در ارتفاعات، ژیمناستیک و والیبال که در آنها سقوط شایع است رخ دهد. بازیکنان فوتبال و بستکتبال نیز عموماً در ناحیه انگشت و دست بر اثر برخورد اتفاقی توپ، به زمین یا به بازیکنان دیگر دچار دررفتگی می‌شوند.
ضربه شدید به مفصل در کوران تصادف با وسیله موتوری و فرود آمدن با دست باز در طول افتادن از دیگر علل شایع محسوب می‌شوند.

ریسک فاکتورهای دررفتگی
ریسک فاکتورهای دررفتگی مفصل شامل موارد زیر است:
• آسیب‌پذیری در برابر افتادن. افتادن شانس دررفتگی مفصل را در صورتی که از بازو به عنوان ضربه‌گیر استفاده شود یا اگر شخص با ضرب زیاد بر روی قسمتی از بدن مثل مفصل ران یا شانه سقوط کند، افزایش می‌دهد.
• وراثت. برخی از مردم با رباط‌های ضعیف‌تر به دنیا می‌آیند و بیش از دیگر مردم نسبت به آسیب‌دیدگی آسیب‌پذیر هستند.
• مشارکت در مسابقات ورزشی. بسیاری از دررفتگی‌ها در طول ورزش‌های پربرخورد یا پرتماس مثل ژیمناستیک، کشتی، بسکتبال و فوتبال اتفاق می‎افتد.
• تصادفات وسایل نقلیه موتوری. این مورد شایع‌ترین علت دررفتگی مفصل ران، به ویژه در مردمی است که از کمربند ایمنی استفاده نمی‌کنند.

عوارض دررفتگی
عوارض دررفتگی مفصل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• پارگی عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها عامل مشدد صدمات مفصل است
• صدمات عصب یا رگ خونی در اطراف مفصل
• ضعف در برابر آسیب مجدد اگر شخص دچار دررفتگی شدید یا دررفتگی‌های مکرر باشد
• توسعه ارتریت در مفصل آسیب دیده با بالا رفتن سن
کشیدگی یا پارگی‌ها رباط‌ها یا تاندون‎هایی که عامل حمایت مفصل آسیب دیده یا صدمات وارد شده به عصب‌ها یا رگ‌های خونی اطراف مفصل محسوب می‌شوند، می‎تواند برای ترمیم این بافت‌ها نیاز به جراحی را مطرح کند.

پیشگیری از دررفتگی
برای کمک به پیشگیری از دررفتگی:
• پرهیزهای لازم برای اجتناب از سقوط یا افتادن. چشم‌های خود را منظماً بررسی کنید. در مورد ایجاد گیجی بر اثر داروهای مورد مصرف خود از پزشک یا داروساز سؤال نمایید. در مورد کافی بودن روشنایی خانه خود و دم دست نبودن تمامی وسایل خطرناک یا مسیرهای عبوری خود اطمینان پیدا کنید.
• به شکل ایمن بازی کنید. در صورت لزوم برای انجام مسابقات ورزشی خود از وسایل محافظ لازم استفاده کنید.
• از تکرار مشکل پرهیز کنید. وقتی کسی دارای یک مفصل دررفته باشد، میزان آسیب‌پذیری وی برای تکرار آسیب در آینده افزایش خواهد یافت.

تشخیص دررفتگی
در کنار معاینه آسیب دیدگی دکتر ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
• اشعه X. تصویربرداری اشعه X برای تأیید بروز دررفتگی به کار می‌رود و می‌تواند شکستگی استخوان یا دیگر صدمات وارد شده به مفصل را نشان دهد.
• MRI. این تست به پزشک در ارزیابی صدمه به بافت نرمال ساختارهای اطراف مفصل دچار دررفتگی کمک می‌کند.

درمان دررفتگی
درمان دررفتگی به محل و شدت آسیب بستگی دارد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• کاهش. پزشک ممکن است از مانورهای سبک برای کمک به برگشت استخوان به موضع اولیه استفاده کند. بسته به میزان ورم و درد ایجاد شده، شما ممکن است به بی‌حسی موضعی یا حتی بیهوشی عمومی نیاز داشته باشید تا زمینه برای دستکاری استخوان‌ها ایجاد شود.
• بی‌حرکت‌سازی. وقتی استخوان به موضع اولیه برمی‌گردد، پزشک ممکن است با استفاده از یک اسپلینت یا اسلینگ مفصل را برای چند هفته‌ای بی‌حرکت کند. مدت استفاده از این وسایل کمک درمانی به مفصل درگیر و گستره صدمه به عصب‌ها، رگ‎های خونی و بافت‎های حمایت کننده بستگی دارد.
• عمل جراحی. ممکن است اگر پزشک نتواند استخوان‌های دچار دررفتگی را به وضعیت صحیح برگرداند یا اگر رگ‌های خونی نزدیک، عصب‌ها یا رباط‌های صدمه دیده باشند شخص نیاز به عمل جراحی داشته باشد. در عین حال اگر شخص دچار دررفتگی برگشت کننده، به ویژه در شانه‌ها باشد، عمل جراحی مطرح است.
• توان‌یابی. پس از برداشتن اسپلینت یا اسلینگ، شخص یک برنامه تدریجی توان‌یابی طراحی شده برای تجدید دامنه حرکت مفصل و قدرت آن در دستور کار قرار خواهد گرفت.

سبک زندگی و درمان خانگی
مردم می‌توانند موارد زیر را برای فروکش ناراحتی و تسریع التیام پس از درمان برای صدمات دررفتگی مورد استفاده قرار دهند:
• استراحت دادن مفصل دچار دررفتگی. مردم باید از تکرار عمل مسبب آسیب‌دیدگی پرهیز کرده و از اقدام به حرکات دردناک خودداری کنند.
• سرمادرمانی و گرمادرمانی. گذاشتن یخ روی ناحیه آسیب دیده به کاهش التهاب و درد کمک می‌کند. از پک یخ می‌توان هر بار به مدت 15 تا 20 دقیقه استفاده کرد. در طول روز اول یا دو روز اول این کار را می‌توان تا چند بار در روز تکرار کرد. پس از گذشت دو تا سه روز وقتی درد و التهاب بهبود یافته باشند، استفاده از گرمادرمانی به ریلکس شدن عضلات دچار سفتی و ناسور شده کمک می‌کند. استفاده از گرمادرمانی باید به 20 دقیقه در هر نوبت محدود شود.
• مصرف داروی ضد درد. داروهای غیر نسخه‌ای مثل ایبوپروفن (ادویل، مورتین آی.بی و بقیه) ناپروکسن (الیو) یا استامینوفن (تاینلول) می‌تواند به تخفیف درد کمک کند.
• حفظ دامنه حرکتی در مفصل. پس از گذشت یک تا دو روز انجام برخی ورزش‌های سبک زیر نظر و هدایت پزشک یا فیزیوتراپیست به حفظ دامنه حرکتی در مفصل آسیب دیده کمک می‌کند. بی‌حرکتی کامل می‌تواند به خشکی مفاصل منجر شود./