چه چیز باعث مثانه بیش‌فعال می‌شود؟

• جنیفر هوآیزن، دکتر سوزان فالک
• ترجمه هامیک رادیان

مثانه بیش‌فعال وضعیتی است که با تعدادی از علایم ادراری مرتبط به کنترل و تکرر ادرار تعریف می‌شود.
تخمین زده می‌شود که 16 درصد جعیت بزرگسالان آمریکایی دچار مثانة بیش‌فعال (OAB) باشند، اما رقم دقیق آن مشخص نیست.
بیش‌فعال بودن یکی از عضلات دیوارة مثانه دلیل اصلی OAB تلقی می‌شود. محرک‌هایی نظیر کافئین و الکل نیز می‌توانند سبب بروز این علایم شوند.

مطالب این مقاله:
• علل OAB
• علایم OAB
• پیشگیری از OAB

علل
طیفی از وضعیت‌های فیزیکی و عادات مربوط به شیوة زندگی می‌توانند بر شانس ابتلاء به OAB تأثیر بگذارند. OAB اغلب اوقات نتیجة مجموعه‌ای از عوامل است که در آن یک دلیل خاص نمی‌تواند تعیین کننده باشد.
در بدن، OAB اغلب نتیجة انقباض‌های عضلة دتروسور یعنی عضله اصلی دیوارة مثانه است.
وقتی بدن احساس کند که مثانه نیمه پر است،  معمولاً پیام‌های عصبی ارسال می‌کند. این پیام‌ها موجب می‌شوند تا عضلات کف لگن و اسفنکتر شل شوند در حالی که عضله دتروسور منقبض می‌شود و ادرار جاری می‌گردد.
در افراد دچار OAB، انقباض‌های عضله دتروسور به صورت تصادفی انجام می‌شود. این موضوع باعث ایجاد نیاز ناگهانی به ادرار کردن می‌شود، حتی وقتی که ادرار بسیار کمی در مثانه وجود داشته باشد. بسته به اینکه عضلات اسفنکتر چطور واکنش نشان دهند، نشت ادرار بروز می‌کند.
صدمه به عصب و اختلالات عصبی از مدت‌ها پیش مسبب علایم OAB از طریق ایجاد تداخل با پیام‌های عصبی شناخته شده‌اند.
برخی تعریف‌های مربوط به OAB شامل علل نورولوژیک است. دیگر تعاریف به علایم بیماری به عنوان نتیجة آسیب ناشی از اختلالات سیستم عصبی به مثانه پرداخته‌اند.
تحقیقات در مورد رسیدن به فهم بهتر از نقش سیستم عصبی در OAB همچنان ادامه دارد.
یک مطالعه در سال 2015 دریافت که مغز هر فردی می‌تواند نسبت به حس پر بودن مثانه به شکلی متفاوت از مغز فرد دیگر واکنش نشان دهد. این می‌تواند بدین معنی باشد که گزینه‌های درمانی برای مؤثر بودن باید برای هر بیمار به شکلی متناسب وی در نظر گرفته شوند.
علل شایع OAB شامل موارد زیر است:
• فروافتادگی دستگاه لگنی
• کاربرد کاتتر
• کشیدگی یا تضعیف عضلات لگنی
• پایین آمدن سطح استروژن، مخصوصاً پس از یائسگی
• بزرگ شدن پروستات
• زایمان واژینال
• ناهنجاری‌های مثانه نظیر سنگ مثانه یا تومور
• آسیب عصب
• بیماری پارکینسون، سکتة مغزی، و مالتیپل اسکلروزیس (MS)
• تضعیف توانایی تفکر یا بیماری‌های مرتبط شامل بیماری آلزایمر
• جراحی لگن یا مشکلات لگنی
• کشیدگی یا تضعیف عضلات مثانه
• عدم تخلیة کامل مثانه
• وجود مشکلات ساختاری در مثانه
اگرچه OAB می‌تواند افراد را در هر سنی مبتلاء کند، احتمال گسترش این اختلال با بالا رفتن سن بسیار افزایش می‌یابد.
علی‌رغم بسیار شایع بودن در میان افراد مسن‌تر، OAB صرفاً بخشی از پیری محسوب نمی‌شود. اگر علایم OAB در کسی شدت پیدا کند یا باعث مختل شدن زندگی روزمره گردد، وی باید به دکتر مراجعه کند.
هر چیزی که وزن زیادی بر روی مثانه ایجاد یا آن را دچار محدودیت کند می‌تواند خطر ابتلاء به OAB را افزایش دهد.
فعالیت‌های فرد نیز اگر باعث تضعیف یا صدمه دیدن کف لگنچه، ادرار کردن یا عضلات اسفنکتر شود می‌تواند ریسک OAB را افزایش دهد. وضعیت‌هایی که باعث محدودیت کاربرد عضلات لگنی و شکمی می‌شوند نیز می‌توانند همان تأثیر را داشته باشند.
ارتباط OAB با نژاد و قومیت هنوز ناروشن است. در هر حال، یک مطالعه دریافته است که OAB در آفریقایی آمریکایی تبارها و بزرگسالان اسپانیایی تبار در مقایسه با دیگر گروه‌های قومی و نژادی از شیوع بیشتری برخوردار است.
ریسک فاکتورهای شایع OAB شامل موارد زیر است:
• سن
• سیگار
• داشتن اضافه وزن یا داشتن چربی زیاد در ناحیة شکمی
• دیابت بارداری
• بارداری
• عفونت دستگاه ادرای مزمن یا مکرر
• یبوست درازمدت
• کم‌آب ماندن یا بیش از حد سیراب شدن درازمدت
• سرفة مزمن
• داروهایی که باعث افزایش ادرار کردن یا مصرف مایعات می‌شوند

علایم
اگرچه بسیاری از موارد OAB گزارش نمی‌شود، داده‌های موجود نشان می‌دهند که بخش بزرگی از جمعیت بزرگسال در سطح جهان از این اختلال رنج می‌برند.
در حدود 40 درصد زنان آمریکایی و 30 درصد مردان این کشور گمان می‌رود که دچار علایم OAB باشند.
حداقل 30 میلیون آمریکایی بزرگسال علایم OAB خود را مخل و مزاحم فعالیت‌های روزمره تلقی می‌کنند. هزینة مستقیم OAB در ایالات متحد آمریکا مشابه هزینة سرطان سینه و استئوپوروزیس بوده در مجموع سالانه بالغ بر 12 میلیارد دلار است.
اغلب موارد OAB با سه علامت اصلی مشخص می‌شود: فوریت ادرار کردن، تکرر ادرار و فوریت بی‌اختیاری ادراری (UUI)
فوریت ادرار کردن توصیف کنندة نیاز ناگهانی و غیر قابل کنترل به ادرار کردن است حتی موقعی که مثانه پر نیست. در برخی موارد، این فوریت رسیدن به دستشویی را نیز برای فرد دشوار می‌کند که منجر به بی‌اختیاری ادراری می‌شود.
تکرر ادرار توصیف‌گر نیاز به ادرار کردن در دفعات مکرر در طول روز و شب است. ادرار کردن به تعداد بیش از 8 بار به صورت روزانه بدون مصرف زیاد مایعات می‌تواند علامتی از تکرر ادراری و OAB باشد.
در حدود نیمی از افراد مبتلاء به OAB در عین حال دچار UUI یا نشت ادرار می‌شوند. دیگر علایم رایج OAB شامل خیس کردن بستر خواب و نیاز مکرر به ادرار کردن در طول شب است.
OAB گرایشی به مبتلا کردن مردان و زنان به طور مساوی دارد اما تفاوت‌های آناتومیک بر جنبه‌هایی از این بیماری تأثیر می‌گذارد.
تخمین زده می‌شود که نسبت مشابهی از زنان آمریکایی دچار OAB، در کنار فوریت و تکرر ادرار دچار UUI نیز باشند.
در هر حال، کمتر از 3 درصد مردان آمریکایی دچار OAB خبر از وجود چنین تلفیقی از عوارض در مورد خود می‌دهند. مردان دچار OAB نسبت به زنان بیشتر دچار شب‌ادراری می‌گردند.
علایم فیزیکی OAB همچنین می‌تواند به بروز علایم روانی شامل افسردگی منجر شود.
مشابهاً، ترس از بروز واقعه، یا بسیار دور بودن از دستشویی می‌تواند در افراد دچار OAB اضطراب اجتماعی ایجاد کند. در موارد شدیدتر، افراد دچار OAB ممکن است از موقعیت‌های اجتماعی پرهیز کنند یا فعالیت‌های روزمرة خود را تغییر دهند.
بسیاری از افراد دچار OAB از کمبود اعتماد به نفس و میل به صمیمیت نیز رنج می‌برند. کاهش خواب، به علت تکرر ادرار شبانه، یکی دیگر از علایم شایع OAB است.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:

درد مثانه - آنچه دانستنش نیاز است

پیشگیری
اگرچه تغییرات شیوة زندگی در خط مقدم درمان OAB قرار دارد، داروها و گزینه‌های جراحی با حداقل رویکرد تهاجمی در این مورد در دسترس است.
عوامل متعدد نظیر سیگار کشیدن، رژیم غذایی، و داشتن اضافه وزن احتمال ابتلاء به OAB و شدت علایم آن را افزایش می‌دهند. تغییرات شیوة زندگی که برای پیشگیری و مدیریت OAB توصیه می‌شوند اساساً یکسان هستند.
گزینه‌های پیشگیری و مدیریت OAB عبارتند از:
• به اندازة کافی مایعات بنوشید و نه بیش از حد
• وزن خود را کاهش دهید
• یبوست مزمن را با استفاده از دارو یا رژیم غذایی درمان کنید
• عضلات لگنی شامل کیگل‌ها را ورزش دهید
• عفونت‌های مثانه و ادراری را درمان کنید
• برای کاهش سرفه سیگار کشیدن را ترک کنید
• به صورت منظم ورزش کنید
بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها باعث تشدید OAB می‌شوند. ایجاد برخی تغییرات در رژیم غذایی اغلب علایم اختلال مزبور را به میزان زیادی کاهش می‌دهد.
کافئین، الکل، و غذاهای پرنمک می‌توانند به عنوان مُدر عمل کنند و میزان خروج ادرار و در نتیجه رفتن به دستشویی را افزایش دهند.
غذاهای تند و اسیدی باعث آزردن و تحریک جدار مثانه می‌شوند، سبب ناراحتی می‌گردند و معمولاً نیاز به مراجعه به دستشویی را افزایش می‌دهند. کم‌آبی بدن همچنین امکان تماس بیشتر مواد محرک با جدار مثانه را ایجاد کرده، شدت تأثیر آنها را بیشتر می‌کند.
غذاها و نوشیدنی‌هایی که باید از آنها اجتناب کرد شامل موارد زیر هستند:
• غذاهای تند
• غذاهای پرنمک
• غذاها و نوشابه‌های کافئین‌دار نظیر قهوه، چای و شکلات
• مشروب الکلی
• اقلام دارای شیرین کننده‌های مصنوعی
• نوشابه‌ها و غذاهای اسیدی
• مرکبات و انواع آب میوه
• گوجه فرنگی شامل آب آن، خود میوه و سس‌هایش
• آب قره‌قاط و خود میوه
• غذاهای بر پایة سرکه
• سودا و نوشابه‌های گازدار
پیازها هم می‌توانند باعث تحریک مثانه شوند. برای کاهش این تأثیر می‌توان از پیاز پخته یا موسیر استفاده کرد.
چاشنی‌ها و ادویه‌هایی مثل سس، کچاپ و خردل دارای نمک و قند زیاد و اسیدی هستند. غذاهای فرآوری شده مثل انواع بیرون بردنی و گوشت اغذیه‌فروشی‌ها که دارای مواد نگهدارنده هستند نیز برای مثانه محرک شناخته می‌شوند.
افراد دچار موارد شدید OAB یا علایم آن باید به این موارد به عنوان اصولی الزامی نگاه کنند.
برای اجتناب از پیامدها و عوارض، به افراد دچار OAB شدید اغلب اوقات توصیه می‌شود که غذای خود را در حد امکان در محیط خانه آماده کنند.

Source:
What causes an overactive bladder?
Written by Jennifer HuizenReviewed by Suzanne Falck, MD, FACP
Last reviewed: Fri 7 April 2017