اختلال دوقطبی – علایم، نشانه‌ها و تشخیص

• جنا فلچر، تیموتی جی. لیگ
• ترجمه هامیک رادیان

اختلال دوقطبی نوعی بیماری روانی است که با دوره‌های دگرگونی بیش از حد خلق و خو مشخص می‌شود. اما نشانه‌ها و علایم این اختلال خُلق کدامند؟
در حدود 18 درصد آمریکاییان در طول عمر خود برخی انواع مشکلات سلامت روانی را تجربه می‌کنند. اختلال دوقطبی ناشایع نیست، و در سطح ایالات متحد آمریکا چهار درصد مردم با این بیماری به زندگی خود ادامه می‌دهند.
در صورت عدم مدیریت درست، ابتلاء به اختلال دوقطبی می‌تواند تأثیری مخرب بر زندگی فرد بیمار داشته باشد. به هر جهت، اگر این بیماری به طور صحیح تشخیص داده شده و تحت مداوا قرار گیرد، افراد مبتلاء به این بیماری می‌توانند تا حدود زیادی شبیه به دیگر مردم به زندگی خویش ادامه دهند.

مطالب این مقاله:
• اختلال دوقطبی چیست؟
• انواع اختلال دوقطبی
• نشانه‌ها و علایم
• تشخیص
• درمان و مدیریت

اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی که در گذشته زیر عنوان "افسردگی مانیک" شناخته می‌شد، یک اختلال سلامت روانی است که بر چگونگی حالات افراد تأثیر می‌گذارد.
اگر اختلال دوقطبی بدون درمان به حال خود رها شود می‌تواند سبب چرخش‌های قابل توجه در موارد زیر شود:
• مزاج
• سطح انرژی
• توانایی انجام امور روزمره
چرخش حالت و انرژی به طور معمول در طیفی شامل بیش از حد "بالا" و بیش از حد "پایین" بروز می‌کند.
در مورد مردم دچار اختلال دوقطبی، این چرخش‌های حالت و خُلق بیش از چیزی است که در مردم غیر مبتلاء به این بیماری زیر عنوان "نوسانات خلقی" نامیده می‌شود.
دوره‌های "حال" و "بی‎حال" در بیماران دوقطبی می‌تواند بسیار شدید باشد. اگر بدون بررسی به حال خود رها شود، این دوره‌های چرخش حالات می‌توانند زندگی بیمار را مختل کنند، بر روابط وی تأثیر بگذارند، و به توانایی او در انجام امور لطمه بزنند.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:
داروهای اختلال دوقطبی - 
انواع، کاربرد، عوارض جانبی

دوره‌های مانیک (شیدایی)
احساسات به شدت مثبت و انرژی بسیار زیاد و نامعمول به عنوان دوره‌های "بالا" طبقه‌بندی شده و تحت عنوان "دوره‌های مانیک" شناخته می‎شوند.
این دوره‌ها چیزی بیشتر از شاد بودن و انرژی داشتن است. دوره‌های مانیک افراد را دچار احساس تحریک‌پذیری، رفتار جهشی کرده و احتمال اقدام به رفتارهای مخاطره‌آمیز را در آنها افزایش می‌دهد.

دوره‌های افسردگی
در طول دوره‌های "فرود" یا "پایین" که تحت عنوان "دوره‌های افسردگی" شناخته می‌شود، افراد دچار احساس اندوه یا ناامیدی بیش از حد می‎شوند.
در یک دورۀ افسردگی، سطح انرژی و فعالیت به شدت اُفت می‌کند. فرد در کوران دورۀ افسردگی حتی ممکن است برخاستن از بستر خواب را مشکل ببیند.
برخی از مردم حتی ممکن است دچار افکار خطرناک مثل خودکشی شوند، که این می‌تواند برای فرد بیمار و دوستداران شخص بسیار مشکل‌ساز باشد.
هر کسی که دچار افکار خودکشی یا دارای ایدۀ انجام آن است باید بدون دفع وقت به پزشک مراجعه کند.

انواع اختلال دوقطبی
چند نوع مختلف از اختلال دوقطبی وجود دارد. همۀ انواع اختلال دوقطبی دارای دوره‌های مانیک و افسردگی هستند اما این دوره‌ها به اشکال متفاوتی نمود پیدا می‌کنند.
سه نوع اصلی برای اختلال دوقطبی وجود دارد:
• اختلال دوقطبی I: در این نوع اختلال دوقطبی، دوره‌های مانیک حداقل یک هفته ادامه دارند یا به قدری شدیدند که برای مدیریت آنها ممکن است نیاز به بستری شدن بیمار وجود داشته باشد. دوره‌های افسردگی دو هفته یا بیشتر ادامه پیدا می‌کنند و باعث تفکیک وضعیت فرد از دوره‌های مانیک می‎شوند. برخی از اوقات امکان بروز دوره‌هایی وجود دارد که دارای مشخصه‎های هر دو دورۀ مانیک و افسردگی در خود هستند.
• اختلال دوقطبی II: در این نوع از اختلال دوقطبی، افراد مرحلۀ افسردگی را با دوره‌های خفیف‎تر مانیک که به عنوان دوره‌های هیپومانیک یا فروشیدایی شناخته می‌شود، تجربه می‌کنند. دوره‌های تازش کامل مانیک در اختلال دوقطبی II بروز نمی‌کند.
• اختلال سایکلوتایمیک: در این نوع اختلال، افراد بیمار دستکم دو سال دوره‌های افسردگی را همراه با علایم فروشیدایی تجربه می‌کنند. به هر جهت، اپیزودهای دوره‏‎های هایپومانیک و دوره‌های افسردگی معمولاً مقیاس‎های لازم برای طبقه‌بندی به عنوان بخش بالینی مانیا و دورۀ افسردگی اصلی را ندارند.

نشانه‌ها و علایم
اختلال دوقطبی نشانه‌ها و علایم بسیاری دارد. علایم مبتنی برای این موضوع هستند که فرد در حال سپری کردن دورۀ مانیک یا دورۀ افسردگی بیماری خود است.

علایم مانیک و هایپومانیک
علایم اپیزود مانیک یا هایپومانیک اختلال دوقطبی شامل دو یا سه مورد از موارد زیر است:
• احساس نامعمول جهش یا جرأت
• انرژی بیش از حد و نامعمول
• بی‎قراری
• بیش از حد تند تند حرف زدن
• کاهش نیاز به خواب
• حالت تلاطم و تحریک‎پذیری
• افکار رقابت‎جویانه
• عدم توانایی تمرکز
• احساس اطمینان بیش از حد و خودرضایتمندی
•  تمایل به رفتارهای بی‎ملاحظه مثل ولخرجی یا ریسک ‎پذیری

علایم افسردگی
افراد در حال گذراندن دورۀ افسردگی علایمی متفاوت از آنچه در دورۀ مانیک تجربه می‌کنند از خود نشان می‌دهند.
علایم اپیزود افسردگی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• احساس اندوه بیش از حد یا افت کلی خلق
• نگرانی بیش از حد
• مشکلات خواب (که ممکن است به صورت خوابیدن بیش از حد یا امتناع از خوابیدن بروز کند)
• کاهش میزان انرژی
• کاهش فعالیت و دشواری در به پایان بردن تکالیف
• افکار خودکشی و گرایش به آن
• فراموش‎کاری
• ناتوانی در لذت بردن از فعالیت‎های لذت‎بخش معمول
برخی از اوقات این امکان وجود دارد که افراد دچار اختلال دوقطبی علایم مانیا و افسردگی را همزمان در خود داشته باشند.
در موارد دیگری افراد دچار فروشیدایی ممکن است برخی از علایم بخش مانیک را داشته باشند اما خود را خیلی هم خوب احساس کنند و اشکالی در کار نبینند. به هر جهت، دوستان و خانوادۀ فرد ممکن است متوجه رفتار شخصیت مزبور باشند.

تشخیص
پزشک یا متخصص مراقبت‌های روان‎پزشکی می‌تواند اختلال دوقطبی را تشخیص دهد. به هر جهت، برای برخی افراد دچار اختلال دوقطبی، رسیدن به مرحلۀ تشخیص دشوار است.
داشتن دوره‌های فراز و فرود شدید ممکن است موضوعی حاد بوده و بتواند مختل کنندۀ زندگی شود. به هر حال، برخی از افراد دچار این وضعیت ممکن است شرایط خود را مسأله‎دار قلمداد نکنند.
تمایل به قبول فراز و فرود، و این تلقی که مشکلات مزبور چیزهایی نیستند که نیاز به درمان داشته باشند، ممکن است دسترسی مردم به کمکی را که به آن نیاز دارند، به تعویق بیندازد.

اختلال دوقطبی و بیماری‎های مرتبط
مردم دچار اختلال دوقطبی ممکن است ردپایی از دیگر مشکلات سلامت را در خود نشان دهند.
اگر فردی دیگر مشکلات و همچنین اختلال دوقطبی را تجربه می‌کند، باید وقتی را کنار بگذارد تا دکتر نشانه‌های اختلال دوقطبی را شناسایی کند. وقتی پزشک موفق به این کار شد، ممکن است ترجیح دهد تا بیمار را برای ارزیابی بیشتر در مورد اختلال دوقطبی به روان‎پزشک معرفی کند.
اختلالات مشابهی که می‌توانند به بروز خطا در تشخیص منجر شوند، عبارتند از:
• سوءمصرف مواد: در کنار اختلال دوقطبی، برخی از افراد در عین حال به میزان زیادی الکل یا مواد مخدر مصرف می‌کنند. این کار می‌تواند به بروز ضعف بیشتر در کار یا تحصیل و مشکلات ارتباطی منجر شود. افراد دور و بر این گروه از بیماران ممکن است درک نکنند که رفتار آنان ممکن است مرتبط به اختلال دوقطبی و نه مشکلی جداگانه و ناشی از سوءمصرف مواد باشد.
• اختلال اضطراب: این احتمال وجود دارد که روان‌شناس اختلال دوقطبی و اختلال اضطراب را به اشتباه و به جای هم تشخیص دهد. چرا که فرد دچار اختلال دوقطبی تمایلی به بروز نگرانی اضافی و بیش از حد نشان می‌دهد که ممکن است با اختلال اضطراب اشتباه گرفته شود. اختلال اضطراب ممکن است به صورت مجزا وجود داشته باشد یا که در طول دورۀ افسردگی مورد تشخیص غلط قرار گیرد.
• اسکیزوفرنی (شیزوفرنی): این موضوع نامعمول نیست که فرد دچار دورۀ حاد مانیا یا افسردگی علایم جنون، افکار توهم‌آمیز و هذیان از خود نشان دهد. به علت وجود این علایم امکان دارد که روان‌پزشک به خطا اختلال دوقطبی را به عنوان اسکیزوفرنی تشخیص دهد.

درمان و مدیریت
در صورت تشخیص، اختلال دوقطبی بسیار مداواپذیر است و می‎توان با پیگیری یک برنامۀ کامل آن را مدیریت کرد.
مدیریت اختلال دوقطبی معمولاً شامل دارودرمانی و استفاده از دیگر روش‎های مداوای پزشکی است. داروهای معمول برای استفاده در اختلال دوقطبی عبارتند از:
• تثبیت کننده‌های خلق
• داروهای ضد تشنج
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد روان‌پریشی
به علاوه پزشک متخصص مراقبت‌های اولیه یا روان‌پزشک ممکن است استفاده از دیگر روش‎های درمانی را توصیه کند.
گفتاردرمانی می‌تواند به افراد دچار اختلال دوقطبی در مدارا با تغییرات خلقی به روش‏‌های سازنده که به معنی غیر آسیب‌رسان شدن رفتار آنان است، کمک کند.
برخی عوامل مربوط به سبک زندگی مثل رژیم غذایی نامناسب، فقدان فعالیت ورزشی، و مدیریت ضعیف استرس می‌توانند باعث تشدید اختلالات روانی شوند.
هدایت به سمت اتخاذ سبک زندگی سالم‎، فهم محرک‎ها، کاستن از میزان تماس با این محرک‎ها، و انجام ورزش به طور منظم نیز می‌تواند در مدیریت علایم اختلال دوقطبی کمک کننده باشد.
در طول دورۀ مانیا یا افسردگی شدید، فرد ممکن است نیازمند بستری شدن در بیمارستان یا مراکز روان‎پزشی برای تسهیل در درمان باشد. این وضعیت معمولاً موقتی و برای کمک به مردمی است که درگیر دوره‌های حاد فراز و فرود حالات هستند.
از آنجا که امکان عود بیماری در افراد وجود دارد، یافتن روش‎های مدیریت درازمدت این اختلال مهم است. اغلب پزشکان استفادۀ مداوم از دارو و گفتاردرمانی را به عنوان ایمن‌ترین معنی برای مدیریت بیماری توصیه می‌کنند.

Source:
Bipolar disorder: Signs, symptoms, and diagnosis
Written by Jenna Fletcher
Reviewed by Timothy J. Legg, PMHNP-BC, GNP-BC, CARN-AP, MCHES
Last reviewed: Wed 28 June 2017