انواع مختلف بیماری زوال عقل

• ریچل نل، تیموتی جی لِگ
• ترجمة هستی فراست‌فر

"زوال عقل" اشاره به طیفی از اختلالات دارد که به مغز آسیب می‌رسانند. افراد دچار زوال عقل عموماً با تفکر، تعقل و حل مسایل دچار مشکل می‌شوند.
زوال عقل می‌تواند اثرات شدیدی بر روی حافظه داشته باشد و برخی از انواع آن می‌تواند به ناتوانی‌های جسمانی نظیر مورد بیماری آلزایمر منجر شود.
اختلالات متابولیک، مشکلات غدد درون‌ریز، کمبودهای تغذیه‌ای و عفونت‌ها برخی از دلایل بروز انواع زوال عقل محسوب می‌شوند.
اگرچه احتمال بروز زوال عقل در افراد مُسن بیشتر است، این بیماری بخشی از فرآیند پیری محسوب نمی‌شود و می‌تواند به مردم جوان‌تر نیز آسیب برساند.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:
• علایم اصلی مرتبط با انواع زوال عقل
• علل مرتبط به زوال عقل
• راهنمای شیوة زندگی برای افراد دچار زوال عقل

علایم اصلی مرتبط با انواع زوال عقل
انواع مختلف زوال عقل علایم مشابهی دارند اما علایم دیگری نیز هست که ویژة نوع خاص بیماری محسوب می‌شود.

بیماری آلزایمر
بر مبنای نظر انجمن آلزایمر، این بیماری شایع‌ترین نوع زوال عقل است که مبتلابه 60 تا 80 درصد کل افراد دچار این عارضه است.
پزشک بر مبنای قواعد رسمی قادر به تشخیص زوال عقل به عنوان آلزایمر نیست، زیرا وی باید قادر به دیدن سلول‌های عصبی خاصی در مغز بیمار باشد که بررسی آنها فقط پس از مرگ بیمار میسر است.
در مراحل اولیه، افراد دچار آلزایمر معمولاً دچار مشکلات یادآوری وقایع اخیر و مکالمات همچنین نام افراد می‌شوند.
به مرور زمان افراد به شکل افزایش یابنده‌ای دچار مشکل برقراری ارتباط می‌گردند و قوة داوری در آنان مختل می‌شود. آنها ممکن است احساس گیجی و سردرگمی کنند. رفتار آنان می‌تواند تغییر کند و ممکن است فعالیت‌های جسمانی نظیر بلع غذا و راه رفتن برای آنها دشوارتر شود.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:

نشانه‌های اولیه زوال عقل

بیماری کروتزفلد – جیکوب / Creutzfeldt-Jakob
این اختلال نشانگر شماری از بیماری‌های مغز است که باور بر آن است که محرک آن پروتئین‌های پریون است که سبب بروز مسایلی در سراسر بدن می‌شوند. اگرچه پریون نه باکتری و نه ویروس است می‌تواند سبب بیماری شود.
انواع بیماری کروتزفلد – جیکوب شامل "بیماری گاو دیوانه" است. این اختلال سبب شتاب حافظه، رفتار و تغییرات حرکتی می‌شود. این بیماری اختلالی نادر و کُشنده است.

زوال عقل با اجرام لوی/ Lewy bodies
علایم این بیماری می‌تواند شبیه به علایم بیماری آلزایمر باشد، اما افراد دچار زوال عقل با اجرام لوی همچنین ممکن است دچار اختلالات خواب، توهمات بینایی و الگوهای راه رفتن فاقد تعادل شوند.

زوال عقل پیشانی گیجگاهی
این اختلال می‌تواند محرک تغییراتی در نوع رفتار مبتلایان و ارتباط آنها با دیگران شود. اختلال مزبور همچنین سبب مشکلات تکلم و حرکتی می‌شود.
زوال عقل پیشانی گیجگاهی معولاً در اشخاص دارای سنین حدود 60 سال بروز می‌کند، اما می‌تواند در سنین دهة 20 زندگی نیز مبتلابه فرد شود. این بیماری باعث از دست رفتن سلول‌های عصبی می‌شود.

بیماری پارکینسون
پارکینسون یک اختلال سیستم موتور یا محرک است. نشانه‌های اختصاصی این بیماری شامل لرزش، مخصوصاً رعشه در دست‌ها است. بیماری مزبور همچنین می‌تواند سبب افسردگی و تغییرات رفتاری شود.
در مراحل پیشرفته، فرد ممکن است دچار مشکل تکلم شود. اختلالات خواب نیز امکان بروز دارند.

بیماری هانتینگتون
بیماری هانتینگتون یک اختلال ژنتیک است که بر اثر بروز آسیب در کروموزوم 4 بروز می‌کند. این بیماری می‌تواند باعث بروز تغییرات خُلقی، حرکات ناهنجار و افسردگی شود.
فرد بیمار ممکن است نزول پیشرونده‌ای در تفکر و مهارت‌های عقلانی را تجربه کند. بیمار در معرض خطر لکنت زبان و مشکلات مربوط به تعادل بدن قرار دارد. این بیماری به بروز در افراد دارای سنین بین 30 تا 50 سال گرایش دارد.

زوال عقل مرکب
زوال عقل مرکب وقتی بروز می‌کند که بیماری در فرد بر اثر علل متعدد حادث شده باشد، مانند ابتلاء توأمان به زوال عقل اجرام لوی و زوال عقل عروقی یا بیماری آلزایمر.

فشار نرمال هیدروسفالوس
این عارضه در هنگامی بروز می کند که در مغز مغزی نخاعی، مایع تشکیل می‌شود و در نتیجه سبب بروز فشار به مغز می‌گردد.
علایم می‌توانند شامل از دست دادن حافظه، مشکلات حرکتی و ناتوانی در کنترل ادرار باشند. بیماری مزبور در هر سنی امکان وقوع دارد اما بیشتر در میان افراد مسن شایع است.

فشار نرمال هیدروسفالوس
این بیماری که به نام زوال عقل پسااستروک (پس از سکتة مغزی) نیز شناخته می‌شود، وقتی بروز می‌کند که فرد بیمار دچار خونریزی یا بلوک رگ‌های خونی در مغز ‌شود، که زیر عنوان استروک یا سکتة مغزی شناخته می‌شود. بیماری مزبور به توانایی تفکر و حرکات جسمانی در فرد آسیب می‌رساند.
بر مبنای نظر انجمن آلزایمر، علایم اولیة بیماری شامل ناتوانی در سازماند‌هی، برنامه‌ریزی یا تصمیم‌گیری است.

سندرم ورنیکه–کورساکف / Wernicke-Korsakoff
این اختلال بر اثر کمبود مزمن ویتامین B1 یا تیامین بروز می‌کند. بیماری مزبور در میان افراد الکلی بسیار رایج است. احتمالاً اثرات الکل و تغذیة ضعیف به اتفاق باعث بروز این اختلال می‌شوند.
علامت اصلی بیماری مزبور اختلال شدید حافظه شامل افت یا شکاف درازمدت حافظه است، که فرد ممکن است فواصل ایجاد شده در آن را با ویرایش‌های ناصحیح آنچه فکر می‌کند اتفاق افتاده است، پر کند. این کذب‌گویی ناخواسته تحت عنوان خیال‌پردازی شناخته می‌شود.

علل مرتبط به زوال عقل
عوامل متعدد می‌توانند به انواع مختلف زوال عقل منجر شوند، اما این بیماری‌ها همواره با برخی اشکال آسیب سلول‌های عصبی همراه هستند. این موضوع که زوال عقل تا چه حد به مبتلایان آسیب می‌رساند همچنین به محل بروز آسیب در مغز بستگی دارد.
علت دقیق بیماری آلزایمر شناخته شده نیست، اما فرد دچار این عارضه دارای پلاک‌های املویید و تاهایی در مغز خود است.
اجرام لوی توده‌های پروتئینی هستند که در مغز افراد دچار زوال عقل لوی، آلزایمر و پارکینسون توسعه پیدا می‌کنند.
زوال عقل عروقی نتیجة صدمه دیدن رگ‌های خونی در مغز است.
مشکلات متابولیک یا غدد درون‌ریز نظیر مشکلات تیروئیدی، می‌توانند در صورت عدم توانایی بدن برای جذب برخی مواد تغذیه‌ای به زوال عقل منجر شوند. عوامل غذایی نظیر مصرف کم ویتامین B12 نیز می‌توانند در این مورد نقشی داشته باشند.
عفونت‌ها نیز می‌توانند موجب برخی انواع زوال عقل شوند. مالتیپل اسکلروزیس یک اختلال ایمنی است که در آن بدن به سلول‌های عصبی خود حمله‌ور می‌شود.
آسیب مغزی پس از ضربه به زوال عقل در فوتبالیست‌ها مرتبط شده است.

ریسک فاکتورهای زوال عقل
اگرچه علل بیماری آلزایمر، که شایع‌ترین نوع زوال عقل است، ناشناخته باقی مانده است، برخی از تغییرات مربوط به شیوة زندگی می‌تواند به پیشگیری از دیگر انواع این اختلال کمک کند.
عوامل مندرج در زیر همگی می‌توانند خطر ابتلاء به بیماری زوال عقل را کاهش دهند:
- اجتناب از مصرف بی‌رویة الکل و دخانیات
- حفظ فشار خون در محدودة سالم
- کنترل دیابت
استفاده از کمک‌های پزشکی برای افسردگی، عفونت‌ها و آسیب مغزی پس از ضربه نیز می‌توانند شانس توسعة برخی انواع زوال عقل را کاهش دهند.

راهنمای شیوة زندگی برای افراد دچار زوال عقل
عوارض زوال عقل می‌تواند شامل تباهی سلامت جسمانی شود زیرا فرد بیمار کمتر قادر است از خود به طور کامل مراقبت کند یا تغذیه نماید.
با وجودی که علایم زوال عقل به تدریج رو به وخامت می‌گذارند، فرد بیمار می‌تواند تا چندی پس از تشخیص ابتلاء به آن به زندگی مستقلانة خود ادامه دهد.
"خدمات ملی بهداشت بریتانیا" می‌نویسد که حفظ ارتباط بیمار با دیگران، ادامة دیدار دوستان و خانواده و در صورت امکان پیوستن به گروه‌های حمایتی برای فرد بیمار مهم است.
خواب نیز به عنوان موجدی برای مشکل شناخته شده است. الگوهای خوب بهداشت خواب شامل منظم به بستر رفتن، عدم چرت زدن در طول روز و اجتناب از مصرف کافئین و الکل در طول شب است.
بسیاری از افراد دچار زوال عقل می‌توانند از طریق انجام برخی امور مانند پیاده‌روی و باغبانی که همیشه از آنها لذت می‌برده‌اند، خود را فعال نگه دارند.
به مرور زمان فرد ممکن است در محیط خانه به کمک نیاز داشته باشد، و اگر اقامت وی در خانه به صورت مستقلانه بسیار دشوار شده باشد به اقامتگاه سالمندان برود.
اعضاء خانواده یا دوستانی که مراقبت از بیمار مبتلاء به زوال عقل را بر عهده دارند ممکن است بحث در مورد برنامه‌های آینده با بیمار را در زمانی که هنوز وی قادر به تفکر شفاف و تصمیم‌گیری است در دستور کار قرار دهند./

در همین زمینه مطالعه لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت قابل توصیه است:
مراحل زوال عقل: آنچه بر بیمار می‌گذرد