• مارکوس مکگیل، تیموتی جی. لیگ
• ترجمه هامیک رادیان
زوال عقل اصطلاحی عام است که برای توضیح علایم نزول شناختی مثل فراموشی به کار میرود. زوال عقل علامتی از چند بیماری اصلی و اختلالات مغزی است.
این مقاله در مورد علل بالقوۀ زوال عقل، انواع مختلف آن، و درمانهای در دسترس برای زوال عقل بحث میکند.
مطالب این مقاله:
• زوال عقل چیست؟
• علل
• انواع زوال عقل
• علایم
• تشخیص
• درمان
زوال عقل: معنی و تعریف
زوال عقل به خودی خود یک بیماری واحد نیست، بلکه اصطلاحی عام برای تشریح علایم اختلال در حافظه، ارتباط و تفکر است.
اگرچه احتمال بروز زوال عقل با پیری افزایش مییابد، زوال عقل جزء نرمال پیری محسوب نمیشود.
اختلال شناختی خفیف مثل حافظۀ کوتاه مدت ضعیفتر میتواند به عنوان یک بخش نرمال سالخوردگی بروز کند. این وضعیت به عنوان نزول شناختی وابسته به پیری شناخته میشود و متفاوت از زوال عقل است زیرا سبب بروز مشکلات قابل ملاحظهای نمیشود.
زوال عقل توضیح دهندۀ دو علامت یا بیشتر است که شدت آنها برای آسیب زدن به فعالیتهای روزمره کافی است.
یک آنالیز جدیدترین تخمینهای آماری نشان میدهد که 4.7 میلیون نفر در سنین 65 سال و بالاتر در سال 2010 در عین ابتلا به بیماری آلزایمر به زندگی خود ادامه میدادند. انجمن آلزایمر تخمین میزند که:
• در حدود یکدهم مردم 65 ساله و مسنتر دچار بیماری آلزایمر هستند
• این سهم یا نسبت در میان افراد بالای 85 سال به یک سوم افزایش پیدا میکند
• 60 تا 80 درصد کل موارد زوال عقل برای آلزایمر لحاظ میشود
علل زوال عقل
زوال عقل میتواند ناشی از مرگ سلولهای مغزی و بیماریهای انحطاط عصبی باشد، مرگ پیشروندۀ سلولهای مغزی که به مرور زمان بروز میکند و با اغلب موارد زوال عقل همراه است.
به هر جهت هنوز مشخص نیست که آیا زوال عقل مسؤول ایجاد مرگ سلولهای مغزی است یا مرگ سلولهای مغزی باعث زوال عقل میشود.
اما در کنار مرگ پیشروندۀ سلولهای مغزی، آنچنان که در بیماری آلزایمر دیده میشود، زوال عقل میتواند بر اثر صدمه دیدن سر، سکتۀ مغزی، یا تومور مغزی و نیز عوامل دیگر بروز کند.
• زوال عقل عروقی (که در عین حال زوال عقل چندگانه شناخته میشود) - نتیجۀ مرگ سلولهای مغزی بر اثر بیماریهایی مثل بیماری قلبی عروقی و برای مثال سکتۀ مغزی است. این اختلال مانع جریان نرمال خون شده و سلولهای مغز را از اکسیژن محروم میکند.
• صدمه - زوال عقل پساضربه (پست تروماتیک) به طور مستقیم به مرگ سلول مغزی به دلیل آسیب دیدگی مرتبط است.
برخی انواع صدمۀ ناشی از ضربه مغزی - مشخصاً در موارد تکرار شونده مثل آنهایی که در مورد برخی ورزشکاران دیده میشود - با برخی موارد زوال عقل که در دوران پیری دیده میشود مرتبط شده است. به هر جهت شواهد در این مورد کم است، که آیا یک ضربۀ مغزی واحد میتواند احتمال ابتلا به زوال عقل ناشی از تباهی عصبی مثل بیماری آلزایمر را افزایش دهد یا خیر.
زوال عقل میتواند ناشی از موارد زیر باشد:
• بیماری پریون - برای مثال CJD (بیماری کروتزفلد – جاکوب).
• عفونت HIV - چگونگی آسیب دیدن سلولهای مغز در این بیماری به طور قطعی شناخته شده نیست، اما این را میدانیم که چنین اتفاقی بروز میکند.
• عوامل قابل معکوس شدن - برخی از انواع زوال عقل را میتوان با معکوس کردن علل اصلی شامل فعل و انفعالات دارویی، افسردگی، کمبودهای ویتامین، و ناهنجاریهای تیروئید، درمان کرد.
انواع زوال عقل
چند نوع مختلف زوال عقل شامل موارد زیر وجود دارد:
• آلزایمر با "پلاکهای" میان سلولهای مردۀ مغز و "چینخوردگیهای" بین سلولها مشخص میشود (هر دو ناشی از ناهنجاریهای پروتئینی هستند). بافت مغزی فرد دچار آلزایمر به شکل پیشروندهای دارای سلولهای عصبی و اتصالات کمتر است و اندازۀ کلی مغز میتواند کمتر و مغز کوچکتر شود.
• زوال عقل همراه اجرام لوی یک اختلال انحطاط عصبی است که با ساختارهای غیر نرمال مغز مرتبط است. تغییرات مغز درگیر پروتئینی به نام آلفا – سینوسلین است.
• زوال عقل مرکب یا مخلوط به تشخیص بروز دو یا سه نوع مختلف زوال عقل به صورت همزمان اشاره دارد. برای مثال فرد ممکن است در آن واحد دچار علایم بیماری آلزایمر و نیز زوال عقل عروقی باشد.
• بیماری پارکینسون نیز با حضور اجرام لوی مشخص میگردد. اگرچه پارکینسون اغلب به عنوان یک اختلال حرکتی لحاظ میشود، مردم دچار پارکینسون ممکن است در عین حال دچار علایم بیماری زوال عقل شوند.
• بیماری هانتینگتون با انواع مشخصی از حرکات کنترل نشده مشخص میگردد اما در عین حال شامل زوال عقل است.
دیگر اختلالات منجر به بروز علایم زوال عقل عبارتند از:
• زوال عقل فرونتوتمپورال (که به نام بیماری پیک نیز شناخته میشود)
• هیدورسفالی فشار نرمال (که در آن مقادیر غیر نرمال مایع مغزی نخاعی در مغز انباشته میشود)
• اتروفی کورتیکول پوستریور (مشابه تغییراتی است که در بیماری آلزایمر دیده میشود، اما در بخش متفاوتی از مغز بروز میکند)
• سندرم داون (احتمال آغاز آلزایمر در سنین جوانی را افزایش میدهد)
در این زمینه بیشتر بخوانیم:
علایم زوال عقل
فرد دچار زوال عقل ممکن است هر یک از علایم فهرست زیر را از خود نشان دهد که غالباً به از دست دادن حافظه مرتبطند - برخی از علایم را خود بیمار متوجه میشود در حالی که مابقی آنها فقط توسط مراقبان بیمار یا متخصصان مراقبتهای پزشکی مشاهده میشود.
نشانههای مورد استفاده در گردآوری موارد این فهرست از سوی "آکادمی پزشکان خانواده آمریکا" (AAFP) در نشریۀ "پزشکان خانواده آمریکا" منتشر شده است:
علایم محتمل زوال عقل:
• فراموش کردن خاطرات اخیر - یکی از علایم این اختلال میتواند پرسش مکرر در مورد یک موضوع باشد.
• دشواری در انجام تکالیف آشنا - برای مثال، آماده کردن یک نوشیدنی یا پختن یک نوع غذا.
• مشکلات ارتباطی - دشواری در تکلم و زبان؛ از یاد بردن کلمات ساده یا استفادۀ اشتباه از لغات و کلمات.
• سردرگمی - برای مثال گم شدن در خیابانی که بیمار از قبل با آن آشنا بوده است.
• مشکلات مربوط به تفکر تجریدی - برای مثال مشکل در نوع استفاده از پول.
• از یاد بردن محل اشیاء - برای مثال فراموش کردن محل اقلام زندگی روزمره مثل دسته کلید، یا پتو.
• تغییرات خلق - تغییرات ناگهانی و غیر قابل توجیه در چشماندازها یا آرایش
• تغییرات شخصیتی - احتمالاً تحریکپذیر شدن، مظنون شدن و هراسان بودن.
• فقدان اشتیاق و انگیزش - علاقۀ کمتر نشان دادن به آغاز کاری یا رفتن به جایی.
همچنان که بیمار پیرتر میشود، علایم مراحل متأخر زوال عقل گرایش به تشدید پیدا میکنند.
تشخیص زوال عقل
نخستین مرحله در آزمایش عملکرد حافظه و سلامت شناختی شامل طرح پرسشهای متعارف و انجام وظایف معمول است.
تحقیقات نشان دادهاند که زوال عقل را نمیتوان بدون استفاده از تستهای فهرست زیر، تکمیل آنها و ضبط پاسخها، به شکل قابل اعتماد تشخیص داد؛ به هر جهت، تشخیص شامل عوامل دیگر نیز میشود.
تستهای شناختی زوال عقل
امروزه تستهای شناختی مربوط به زوال عقل وسیعاً مورد استفاده قرار میگیرند و به عنوان یک نشانگر قابل اعتماد در تشخیص زوال عقل پذیرفته شدهاند. این تستها از زمان پدید آمدن در سالهای دهۀ 70 میلادی دستخوش تغییرات اندکی بودهاند. نمرهدهی تست روانی شامل 10 پرسش از جمله موارد زیر است:
• سن شما چقدر است؟
• نسبت به نزدیکترین ساعت، چه زمانی است؟
• امسال چه سالی است؟
• تاریخ تولد شما چیست؟
هر پاسخ صحیح یک نمره دارد؛ گرفتن نمرۀ 6 یا کمتر وجود اختلال شناختی را مطرح میکند.
تست ارزیابی عمومی شناخت پزشکان (GPCOG) شامل موارد دیگری برای ضبط مشاهدات وابستگان بیمار و مراقبان او است.
این نوع تست که برای پزشکان طراحی شده است شاید اولین ارزیابی رسمی توانایی روانی فرد باشد.
بخش دوم تست از نزدیک در دادههای اشخاص نزدیک به بیمار کاوش میکند و شامل شش پرسش است که هدف آن واکاوی این موضوع است که بیمار دچار موارد زیر است یا خیر:
• در یادآوری اتفاقات یا مکالمات اخیر ناتوانتر شده است
• برای یافتن کلمات و لغات صحیح دچار مشکل شده و برخی از آنها را به نادرست استفاده میکند
• برای مدیریت پول یا داروهای خود مشکل پیدا کرده است
• برای نقل و انتقال نیاز به کمک بیشتری دارد (برای مثال در شرایطی که دچار آسیب دیدگی نیست و دلیل دیگری برای این وضعیت دیده نمیشود)
اگر تست عنوانگر وجود کاهش حافظه باشد، آنگاه انجام تحقیقات استاندارد شامل تستهای معمول خون و CT اسکن مغز توصیه میشود.
تستهای بالینی علل درمانپذیر کاهش حافظه را شناسایی یا از تشخیص خارج کرده و به مشخصتر کردن دایرۀ تشخیص بیماری مثل آلزایمر کمک میکنند.
بررسی وضعیت مینیمنتال (MMSE) یک تست شناختی است که موارد زیر را ارزیابی میکند:
• سردرگمی نسبت به زمان و مکان
• یادآوری کلمات
• تواناییهای زبانی
• قدرت تمرکز و محاسبه
• مهارتهای تجسم فضایی
MMSE برای کمک به تشخیص زوال عقل ناشی از بیماری آلزایمر به کار میرود و نیز برای تعیین شدت بیماری و اینکه باید درمان دارویی را آغاز کرد، مورد استفاده قرار میگیرد.
درمانهای زوال عقل
مرگ سلول مغزی قابل برگشت نیست، بنابراین برای زوال عقل ناشی از انحطاط عصبی هیچ درمان شناخته شدهای وجود ندارد. در عوض مدیریت اختلالاتی مثل بیماری آلزایمر بر ایجاد مراقبت و درمان علایم متمرکز میشود تا تمرکز بر علل اصلی بروز بیماری.
به هر جهت اگر زوال عقل ناشی از یک علت بازگشت پذیر و غیر مرتبط به انحطاط عصبی باشد، ممکن است انجام درمان برای پیشگیری از آسیب دیدگی بیشتر بافت مغز یا متوقف کردن این آسیب دیدگی ممکن باشد. مثالهایی در این مورد عوارض دارویی و کمبود ویتامین را شامل میشود.
برخی از داروها میتوانند علایم بیماری آلزایمر را کاهش دهند. چهار دارو به نام مهار کنندههای کولیناستراز وجود دارد که برای مصرف در داخل ایالات متحد آمریکا تأیید شدهاند:
• دونپزیل (با نام تجاری اریسپت)
• الانتامین (رمینیل)
• ریواستیگمین (اگزلون)
• تاکرین (کاگنکس)
نوع متفاوتی از دارو یا ممانتین (نامندا) که یک آنتاگونیست گیرندۀ NMDA است نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، که در این صورت یا به صورت منفرد یا در ترکیب با یک مهار کنندۀ کولیناستراز از آن استفاده میشود.
مهار کنندههای کولیناستراز همچنین ممکن است برای ویژگیهای رفتاری مرتبط با بیماری آلزایمر کمک کننده باشد.
دیگر مراقبتهای کیفیت زندگی
در مراحل اولیۀ بیماری آلزایمر ممکن است "تربیت مغز" برای بهبود عملکرد شناختی و کمک به مقابله با فراموشی مفید باشد.
پیشگیری از زوال عقل
برخی ریسک فاکتورهای شناخته شده در پیوند با بیماری زوال عقل وجود دارد. به هر جهت، سن بزرگترین پیشبینی کنندۀ این بیماری است. دیگر ریسک فاکتورها موارد زیر را شامل میشود:
• سیگار کشیدن و مصرف الکل
• اترواسکلروزیس (بیماری قلبی عروقی موجب باریک شدن شریانها)
• بالا بودن سطح کلسترول "بد" خون (لیپوپروتئین کمچگالی)
• سطوح بالاتر از میزان میانگین هموسیستئین (که نوعی از آمینو اسید است)
• بیماری دیابت
• برخی از اوقات، و نه همیشه، اختلال شناختی خفیف میتواند به زوال عقل منجر گردد.
برای آشنایی بیشتر با زوال عقل مطالعه لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت قابل توصیه است:
مراحل زوال عقل - آنچه بر بیمار میگذارد
Source:
Dementia: Symptoms, treatments, and causes
Last updated Wed 22 March 2017
By Markus MacGill
Reviewed by Timothy J. Legg, PMHNP-BC, GNP-BC, CARN-AP, MCHES
مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه

تمرینات اروبیک و بهبود شناخت در دوران پیری

گیرندة حشیش در مغز مشخص شد

دویدن حافظه را بهبود میبخشد

مغز شیمیک چقدر ادامه دارد؟

فراگیری زبان انعطاف و توانایی مغز برای کدگذاری اطلاعات جدید را تقویت میکند

دقیقترین نقشة کورتکس انسان پردهبرداری شد

علایم و نشانههای مالتیپل اسکلروزیس (MS) در زنان

درمان علایم زودرس، ریسک تشخیص و عود مالتیپل اسکلروزیس را کاهش میدهد

کرمهای جدید ضد آفتاب از پوست در برابر پیری و سرطان پوست ناشی از اشعة یو وی ای محافظت میکنند

فعال شدن گیرندة بدیع مغزی پرخوری را از بین میبرد

انواع درد حسگرهای ویژة خود را دارند

کنترل پروتئین ضعیف کلید پیشرفت آلزایمر

MS پیشرونده اولیه: علایم، درمان و دورنما

ارتباط سایکوز با آنتیبادیهای التهاب مغز و افزایش امید به درمان جدید

دانشمندان رشد تومور مغز را مهار میکنند

مدل سادة کامپیوتری مغز خوابیده را روشن میکند

صرف مشاهدة ترس در دیگران اتصالات مغزی را تغییر میدهد

مراحل زوال عقل: آنچه بر بیمار میگذرد

استروک در برابر آنوریسم - گزینههای درمانی

مغز "فوق پیریها" کوچک نمیشود

"حشیش مصنوعی" و ضررهای جدی برای سلامت

تستوسترون ممکن است کلید حفظ قدرت جنسی در مردان پیر باشد

فراجنسیتی بودن نباید به عنوان اختلال ذهنی طبقهبندی شود

اثرات تروما بر مغز دختران و پسران متفاوت است

نقش کمبود دوپامین در عدم انگیزه برای فعالیت جسمانی

اثرات آسیب مغزی پس از ضربه در کودکان کدامند؟

انواع مختلف بیماری زوال عقل

افراد دچار اختلالات سلامت روانی در خطر سکتة مغزی قرار دارند

علت جوانمرگی کمدینهای سرپا چیست؟

چرا زنان ارگاسم میشوند؟

چرا عملکرد چندتکلیفی برای مردان مشکلتر است

چرا نباید پس از بحث و جدل به خواب رفت

زن و مرد در چالش حافظه

بازیکنان جوان فوتبال تنها پس از یک فصل بازی دچار تغییرات مغزی میشوند

فعال شدن گیرندة بدیع مغزی پرخوری را از بین میبرد

چاقی در دوران میانسالی، پیرمغزی را ده سال تسریع میکند

ترمیم سلول مغزی آسیب دیده از استروک با استفاده از سلولهای بنیادی

مغز رژیم غذایی متناوب را با "قحطی" اشتباه میگیرد و سبب افزایش وزن میشود

مرکز همدلی در مغز شناخته شد

استفاده از تحریک الکتریکی مغز برای کاهش بولیمی

نشانگان سندرم خستگی مزمن با فشار عضلانی عصبی تحریک میشود

آیا دارچین توان یادگیری ما را افزایش میدهد؟

معکوس شدن اعتیاد به کوکایین با ترکیب جدید

ایجاد جهش مغزی در بیمار کُمایی با اولتراسوند

سندرم درد ناحیهای پیچیده از نگاهی تازه

ارتباط میان روده، مغز و سیستم ایمنی تقویت شد

افسردگی: کشف مسیر جدید در مغز و درمانهای نو

استروژن؛ تنظیم پاسخ درد در مغز و محافظت در برابر تروما

ورزش برای خاطرات مُضر نیست!

نوساماندهی مغز برای مقابله با ترس

تب یونجه میتواند مغز را دگرگون کند

کافئین چگونه سرعت پیشرفت پارکینسون را کُند میکند؟

اُرگاسم چگونه بر مغز تأثیر میگذارد؟

آیا تفکر و سلامت توسط ژنهای یکسان هدایت میشوند؟

اسکن مغزی و امکان کشف افسردگی در کودکان در معرض خطر

زندگی زوجها حتی پس از مرگ یکی از آنها به هم وابسته است

خواب نامنظم خطر سکتة مغزی را افزایش میدهد

مغز "گیمرها" و اختلال بازیهای اینترنتی

چگونه مغز شما را بیدار میکند؟

احساس تنهایی چگونه بر سلامت جسمانی و روانی تأثیر میگذارد

ریتم شبانهروزی تازهای در افراد پیر کشف شد

دانشمندان رگ خونی جدیدی برای اُتیسم یافتهاند

چگونگی کُدگذاری مولکولی حافظه آشکار میشود

آیا افسردگی در اوایل کودکی رشد مغز را دگرگون میکند؟

قدرت جهتیابی در مردان بهتر از زنان عمل میکند

آیا آفتکُش شیر باعث تقویت خطر بیماری پارکینسون میشود؟

تماشای تلویزیون میتواند باعث کند شدن مغز شود

غذای چرب چگونه به مغز آسیب میرساند؟

حشیش با خلوص بالا به ساختارهای کلیدی مغز آسیب میرساند

بررسی علایم استرس پس از سانحه

کانابینوئید طبیعی نقشی کلیدی در اضطراب دارد

مثانه بیشفعال - علایم، افسانهها، و باورهای نادرست

موهای سفید بیشتر، ریسک بیماری قلبی بیشتر

چه چیز باعث مثانه بیشفعال میشود؟

بیخوابی چطور تشکیل حافظه را مختل میکند؟

منیزیم میتواند از شکستگی استخوان پیشگیری کند

درمان تازه ای برای مغز شیمیک کشف شد

سلولهای یافت شده در شبکیة چشم و هموار شدن راه برای جت لگ درمانی

پروتئین خون بند ناف میتواند مغزهای پیر را احیاء کند

آیا تو هم شکلاتی هستی؟ ژنهایت را میتوان ملامت کرد

ترکیب موجود در پنیر میتواند از سرطان کبد پیشگیری کند

خونریزی مغزی: علل، علایم، و درمانها

اختلال نعوظ ناشی از فیلمهای پورنو: چطور اتفاق میافتد؟

حس بویایی محصول بیهمتای ژن و تجربه است

"صدای صورتی" خواب عمیق و حافظه را در کهنسالان تقویت میکند

پیشرفت بیماری آلزایمر با جهش ژن پیشبینی شد

پوکی استخوان: دستورالعمل پیشگیری از شکستگی استخوان به روز شد

علل طاسی و خاکستری شدن مو کشف شد

مرز بعدی فیسبوک: رابط مغز با کامپیوتر

اثرات دیابت بر بدن و دستگاههای آن

زیست مارکرهای اختلال شناختی بیماری پارکینسون کشف شد

اکسیتوسین هورمون بحران روابط است؟

روابط جنسی پس از یائسگی: عوارض جانبی، نکتهها و درمانها

علایم، علل و درمان میگرن همیپلژیک

مصرف فیبر بیشتر خطر آرتروز را کاهش میدهد

آنزیم تقویت کنندۀ رشد تومور مغز کشف شد

پدیده العاذر: وقتی مرده زنده میشود

پدران در برابر دختران نوپای خود بیش از پسران پاسخگو هستند

چرا رژیم غذایی کارآیی ندارد؟

وازوپرسین، مدیریت آب و ساعت زیستی
نظرات (0)