خارش دهان - علل، تشخیص و درمان
• دکتر شیلپا امین، جِیمی اسکِ
• ترجمه هامیک رادیان
• علل خارش دهان
• گزینه‌های درمانی برای خارش دهان
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• تشخیص خارش دهان
• پیشگیری از خارش دهان
• دورنما
خارش دهان یک علامت متداول عفونت‌های ویروسی یا قارچی است. این علامت در عین حال مکرراً در واکنش‌های آلرژیک بروز می‌کند.
خارش دهان ممکن است در طیفی از خفیف تا شدید بروز کند که این موضوع به مشکل زمینه‌ای بستگی دارد.
علل خارش دهان
چند اختلال شامل موارد زیر می‌توانند باعث خارش دهان شوند:
سندرم آلرژی دهانی
سندرم آلرژی دهانی (OAS) نوعی از آلرژی غذایی است که دهان، لب‌ها، زبان و گلو را درگیر می‌کند. این آلرژی در افراد دچار آلرژی گرده‌افشانی گیاهان بروز می‌کند.
برای مثال سندرم آلرژی دهانی باعث می‌شود تا شخص دچار تب یونجه یا رینیت آلرژیک، واکنش آلرژیک نسبت به سیب یا کرفس را تجربه کند.
پروتئین‌های موجود در برخی غذاها بسیار شبیه به پروتئین‌های موجود در گرده برخی گیاهان و درختان هستند. در شخص دچار سندرم آلرژی دهانی، بدن به پروتئین‌های موجود در غذاها به شکلی واکنش نشان می‌دهد که گویی آنها پروتئین‌های موجود در مواد آلرژیزای گرده هستند. این شناسایی غلط می‌تواند به یک واکنش آلرژِیک تازه منجر یا باعث تشدید علایم آلرژی از پیش موجود منجر گردد.
بر مبنای اعلام "آکادمی آمریکایی آلرژی، آسم و ایمنولوژی" سندرم آلرژی دهانی مبتلابه 50 تا 75 درصد کسانی است که دچار واکنش آلرژیک به گرده درخت غان هستند.
بر مبنای اعلام یک مرور در مقیاس کوچک مربط به سال 2015، مور مور و خارش دهان در میان شایع‌ترین علایم انواع آلرژی غذایی قرار دارد.
دیگر علایم سندرم آلرژی دهانی عبارتند از:
• حالت خراشیدگی گلو
• کهیرهایی که در دهان یا گلو ایجاد می‌شوند
• ورم لب، ورم زبان، یا ورم گلو
غذاهایی که می‌توانند باعث سندرم آلرژی دهانی شوند عبارتند از:
• آجیل
• سیب
• کرفس
• بنشن
• ماهی و صدف خوراکی
• تخم مرغ
• شیر گاو
• سویا
• گندم
آنافیلاکسی
آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک دیگر اما بسیار جدی‌تر از سندرم آلرژی دهانی است و نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد. مردم زمانی در ریسک آنافیلاکسی قرار می‌گیرند که سیستم ایمنی بدن آنان نسبت به مواد آلرژیزای حاد مثل نیش زنبور، گرده گیاهان یا برخی غذاها حساسیت بیش از حد نشان می‌دهد.
آنافیلاکسی بر کل بدن تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث افت فشار و ورم شدید گردد. افت چشمگیر فشار خون می‌تواند ارگان‌ها و بافت‌ها را در شرایط قحط اکسیژن قرار دهد. این ورم می‌تواند دهان و گلو را درگیر کند که باعث مشکل یا حتی ناممکن شدن تنفس می‌شود.
علایم آنافیلاکسی شامل موارد زیر است:
• خارش یا مور مور دهان و گلو
• کهیر
• سرگیجه
• تند شدن ضربان قلب
• تهوع یا استفراغ
• مشکلات تنفسی
• از دست رفتن هشیاری
عفونت ویروسی
ویروس‌های مهاجم به دستگاه تنفسی فوقانی مثل موارد مسؤول سرماخوردگی یا آنفولانزا می‌توانند باعث خارش دهان شوند.
وقتی کسی دچار یک عفونت ویروسی می‌شود سیستم ایمنی سلول‌هایی تخصصی را برای تسخیر و نابود کردن مواد بیماریزای مهاجم ارسال می‌کند.
انباشت سلول‌های ایمنی می‌تواند به التهاب و احتقان منجر شود، که می‌توانند باعث شوند تا سقف دهان و گلو به خارش بیفتد.
عفونت‌های ویروسی می‌توانند علایم زیر را ایجاد کنند:
• گلودرد
• آبریزش بینی
• عطسه
• سردرد
• خشونت صدا
• تب
• ورم گره‌های لنفاوی
برفک دهان
برفک دهان یک عفونت قارچی است که به علت رشد بیش از حد مخمرهای کاندیدا در غشاهای مخاطی جدار دهان و گلو ایجاد می‌شود.
برفک دهان باعث ایجاد لکه‌های کرم رنگ روی زبان، داخل گونه، سقف دهان و گلو می‌شود. شخص ممکن است به خارش، سوزش، و ناراحتی عمومی در نواحی آسیب دیده دچار گردد.
دیگر علایم برفک دهان شامل موارد زیر است:
• خشکی دهان
• رنجوری نواحی آسیب دیده
• از دست رفتن قوه چشایی
• احساس درد در موقع خوردن یا بلعیدن
CDC می‌گوید که عوامل زیر ریسک ایجاد برفک دهان را افزایش می‌دهند:
• داشتن دندان مصنوعی
• مصرف دخانیات
• مصرف آنتی‌بیوتیک
• مصرف کورتیکوستروئیدها شامل موارد مربوط به داروی استنشاقی برای آسم
• دیابت
• دچار بودن به ضعف سیستم ایمنی
گزینه‌های درمانی برای خارش دهان
گزینه‌های درمان خارش دهان بسیار وابسته به علت آن است.
درمان واکنش آلرژیک
موارد واکنش آلرژیک خفیف ممکن است خود به خود یا پس از بیرون ریختن غذای مسبب واکنش از دهان یا پس از به پایان بردن هضم پروتئین‌های آلرژنیک برطرف شوند.
مردم در عین حال می‌توانند داروهای موسوم به آنتی‌هیستامین را برای درمان علایم زیر به کار ببرند:
• احتقان
• عطسه
• خارش
• کهیر
واکنش آلرژیک شدید مثل آنافیلاکسی نیاز به درمان فوری دارد. شخص دچار این نوع واکنش می‌تواند دارو را با استفاده از خودتزریق‌گر اپی‌نفرین که گاهی اوقات اپی‌پن نامیده می‌شود تزریق کند.
اپی‌نفرین هورمونی است که جریان خون را افزایش داده و عضلات را شل می‌کند، که این باعث باز شدن راه‌های هوایی شده به تنفس کمک می‌کند.
درمان برفک دهان
پزشک احتمالاً برای درمان برفک دهان داروهای ضد قارچ تجویز می‌کند. برخی مثال‌ها از این داروها شامل موارد زیر است:
• کلوتریمازول (کانیستن)
• میکونازول (مونیستات)
• نیستاتین (میکوستاتین)
• فلوکونازول (دیفلوکان)
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
هر کسی که دچار عفونت در دهان باشد باید به پزشک مراجعه کند.
اگر کسی فکر می‌کند که دچار آلرژی مشخصی است می‌تواند تست آلرژی انجام دهد. در طول این تست یک متخصص مراقبت‌های پزشکی خراش کوچکی در پوست ایجاد کرده و یک نمونه کوچک ماده آلرژی‌زا را وارد ناحیه مزبور می‌کند. اگر شخص نسبت به آن ماده دچار آلرژی باشد بدن واکنش نشان خواهد داد.
تشخیص خارش دهان
تست‌های آلرژی به شناسایی آلرژن‌های خاص کمک می‌کنند. پزشک می‌تواند از نتایج تست برای تشخیص و احتمالاً تجویز اپی‌نفرین استفاده کند.
معاینه بالینی و تست کشت به دکتر در تشخیص برفک دهان کمک می‌کند. در طول تست کشت، دکتر اغلب از یک سواب نخی برای جمع‌آوری یک نمونه کوچک از لکه‌های داخل دهان استفاده می‌کند و نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
پزشک همچنین ممکن است از تست خون برای از تشخیص خارج علل زمینه‌ای استفاده کند.
پیشگیری از خارش دهان
مردم می‌توانند با پرهیز از مواد آلرژیزای شناخته شده از واکنش‌های آلرژیک پیشگیری کنند.
پیشگیری از برفک دهان شامل بهبود بهداشت دهان و دندان و ایجاد تغییراتی در سبک زندگی به شرح زیر است:
• برداشتن دندان مصنوعی در شب
• آب کشیدن دهان پس از استفاده از کورتیکوستروئید استنشاقی
• مسواک زدن و نخ کشیدن دندان به شکل منظم
• ترک دخانیات یا اجتناب از دود غیر مستقیم سیگار (و سیگارت)
دورنما
خارش دهان اغلب بر اثر آلرژی غذایی یا یک عفونت خفیف ایجاد می‌شود.
در مورد آلرژی، خارش مورد بحث زمانی که شخص غذایی مسؤول واکنش را مصرف نمی‌کند از بین می‌رود.
به هر حال خارش دهان می‌تواند یک علامت واکنش آلرژیک جدی‌تر و گاه مهلکی به نام آنافیلاکسی باشد. افراد دچار آنافیلاکسی باید بدون دفع وقت مورد مراقبت پزشکی قرار گیرند./
Source:
Medical News Today
What to know about an itchy mouth
Medically reviewed by Shilpa Amin, M.D., CAQ, FAAFP
On August 6, 2019 —
Written by Jamie Eske
